Bà Trương Mỹ Lan thao túng ngân hàng SCB, thực hư chuyện làm ngơ sai phạm
Bà Trương Mỹ Lan đã biến ngân hàng SCB thành “cây ATM” của riêng mình. Vì sao Chủ tịch Vạn Thịnh Phát có thể thao túng ngân hàng này trong suốt thời gian dài mà không bị xử lý?
Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo nhóm đối tượng tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thuê, nhờ hàng nghìn cá nhân để đứng tên khoản vay tại ngân hàng SCB, đứng tên đại diện pháp luật “công ty ma”, đứng tên tài sản đảm bảo, đứng tên cổ phần, mở tài khoản nhận tiền, rút tiền mặt, phục vụ cho các mục đích của bà Lan.
Với chủ trương lợi dụng hoạt động của ngân hàng trong việc huy động nguồn vốn đáp ứng nhu cầu kinh doanh của Tập đoàn và các công ty trong hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan đã thâu tóm SCB bằng việc mua, sở hữu phần lớn số lượng cổ phần để thao túng hoạt động, phục vụ cho mục đích cá nhân.
Về phía cơ quan quản lý, các quy định của pháp luật và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về công tác thanh tra, giám sát đối với ngân hàng SCB đều có quy định về 4 biện pháp trong công tác giám sát gồm: Giám sát an toàn vi mô; Giám sát qua báo cáo; Tiếp xúc với đối tượng giám sát; Kiểm tra, thanh tra theo định kỳ/đột xuất khi cần thiết.
Quy định là vậy, nhưng từ năm 2016 - 9/2022, Cục II và NHNN Chi nhánh TP.HCM đã không triển khai quyết liệt biện pháp kiểm tra, thanh tra định kỳ/đột xuất đối với ngân hàng SCB theo chức năng, nhiệm vụ mà chỉ triển khai biện pháp giám sát an toàn vi mô theo quy định của pháp luật và biện pháp giám sát qua báo cáo của chính SCB.
Quá trình giám sát qua báo cáo, khi xét thấy rủi ro, dấu hiệu vi phạm pháp luật thì Tổ giám sát đề xuất lãnh đạo Cục II hoặc Chi nhánh TP.HCM có văn bản cử Tổ công tác hoặc quyết định thành lập đoàn thanh tra tiến hành kiểm tra, thanh tra đối với SCB.
Trong quá trình giám sát từ năm 2016-2022, Tổ giám sát đã có trên 70 lượt văn bản báo cáo, đề xuất lãnh đạo các cấp về việc kiểm tra/ thanh tra SCB, đưa SCB vào diện kiểm soát toàn diện, kiểm soát đặc biệt nhưng không được lãnh đạo Thanh tra giám sát (TTGS) NHNN Chi nhánh TP.HCM (cơ quan được NHNN giao chủ trì công tác giám sát) chấp thuận vì nhiều lý do khác nhau.
Trên thực tế, NHNN Chi nhánh TP.HCM chỉ triển khai 2 cuộc thanh tra đột xuất năm 2020 và 2022, nhưng phạm vi thanh tra bị thu hẹp, không đúng với đề xuất của Tổ giám sát và ý kiến chỉ đạo của NHNN.
Mặt khác, các ông/bà: Nguyễn Văn Dũng, Võ Văn Thuần, Phan Tấn Trung, Nguyễn Thị Phi Loan và Nguyễn Tín với vai trò là lãnh đạo Cục II, NHNN Chi nhánh TP.HCM, TTGS NHNN Chi nhánh TP.HCM đã ngăn chặn, cản trở việc báo cáo hoặc báo cáo không trung thực các hành vi sai phạm và thực trạng tài chính be bét của ngân hàng SCB lên NHNN và Cơ quan TTGS NHNN; không kiến nghị NHNN đưa SCB vào diện kiểm soát toàn diện để kịp thời xử lý các sai phạm.
Quá trình thực hiện chỉ đạo công tác thanh tra, giám sát đối với ngân hàng SCB, các cá nhân nêu trên đã nhận của SCB từ 470 triệu đồng – 1,8 tỷ đồng.
CQĐT cho rằng, hậu quả từ các hành vi sai phạm và nhận tiền của các cá nhân tại Cục II, NHNN Chi nhánh TP.HCM và Tổ giám sát đã để cho nhóm bà Trương Mỹ Lan và SCB thực hiện hoạt động cho vay lũy tiến từng năm, để Chủ tịch Vạn Thịnh Phát rút tiền sử dụng cá nhân, trả nợ cho các khoản vay trước đó nhằm che giấu thực trạng hoạt động tín dụng xấu của SCB.
Việc này dẫn đến thiệt hại với số tiền đặc biệt lớn (dư nợ của các tổ chức, cá nhân thuộc nhóm bà Trương Mỹ Lan tính đến ngày 17/10/2022 là 677.286 tỷ đồng).
Ông Đoàn Thái Sơn, Phó Thống đốc NHNN được phân công phụ trách công tác thanh tra, giám sát ngân hàng từ ngày 18/1/2018. Đối với đoàn thanh tra tại ngân hàng SCB, ông Sơn được phân công phụ trách khi đoàn thanh tra đã thực hiện xong nội dung kế hoạch thanh tra.
Căn cứ chỉ đạo của Chính phủ, Thống đốc NHNN, ông Sơn đã chỉ đạo Cơ quan TTGSNH thực hiện thanh tra, báo cáo Chính phủ về kết quả thanh tra; dự thảo các văn bản trình ông Sơn ký lấy ý kiến các Bộ, ngành liên quan đối với dự thảo kết luận thanh tra; sau đó báo cáo Chính phủ về việc tiếp thu giải trình, ý kiến dự thảo kết luận thanh tra và đã được Chính phủ cho ý kiến chỉ đạo đồng ý trước khi ban hành kết luận thanh tra.
Sau khi Cơ quan TTGSNH ký ban hành Kết luận thanh tra 3959, ông Sơn chỉ đạo Cơ quan TTGSNH và các đơn vị liên quan thực hiện nghiêm túc các kiến nghị của kết luận thanh tra.
Quá trình chỉ đạo, ông Sơn không gặp gỡ, tiếp xúc với đối tượng thanh tra (SCB); không can thiệp, áp đặt vào hoạt động thanh tra và không có động cơ mục đích vụ lợi; báo cáo Chính phủ về kết quả thanh tra theo đúng nội dung dự thảo, báo cáo của Cơ quan TTGSNH.
