Bộ Nội vụ: Công chức trẻ, tài năng có thể được thăng chức không qua quy hoạch

Trong quá trình xin ý kiến góp ý cho Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Bộ Nội vụ đã tham khảo cách làm của nhiều quốc gia trên thế giới và đưa ra một số gợi mở cho việc nâng ngạch công chức và thăng hạng chức danh nghề nghiệp cho Việt Nam.

Đề xuất bỏ thi nâng ngạch

Hiện nay, các quốc gia thực hiện việc nâng ngạch dựa trên kết quả làm việc, thành tích và phân cấp cho người đứng đầu cơ quan xét trên cơ sở đánh giá hiệu suất làm việc.

Bộ Nội vụ cho biết, ở Việt Nam hiện nay, việc tổ chức thi nâng ngạch có một số bất cập.

Thứ nhất, kỳ thi chưa thực sự đánh giá được năng lực của ứng viên, môn kiến thức chung còn nặng về kiến thức học thuộc, chưa phản ánh về hiểu biết và năng lực của công chức.

Thứ hai, có hiện tượng công chức đi học chứng chỉ tiếng dân tộc thiểu số để được miễn thi môn ngoại ngữ, tuy nhiên, vị trí việc làm không cần sử dụng ngoại ngữ hay tiếng dân tộc thiểu số.

Thứ ba, tỷ lệ cạnh tranh và trượt trong kỳ thi nâng ngạch là rất thấp. Đồng thời, tổ chức thi nâng ngạch tốn kém chi phí do phải hoàn thiện các loại chứng chỉ tin học, ngoại ngữ, tiếng dân tộc, bồi dưỡng theo ngạch, thời gian và công sức, dễ nảy sinh tiêu cực.

Ngoài ra, công chức dự thi nâng ngạch mục đích chính là tăng lương, chưa chú trọng đến đáp ứng yêu cầu công việc của ngạch cao hơn.

Bộ Nội vụ cho rằng, việc xét nâng ngạch trên cơ sở “có thành tích xuất sắc trong hoạt động công vụ trong thời gian giữ ngạch công chức hiện giữ, được cấp có thẩm quyền công nhận” là chưa phù hợp với các quy định liên quan đến công tác luân chuyển cán bộ, công chức giữ chức vụ lãnh đạo quản lý và công tác chuyển đổi vị trí việc làm.

Việc luân chuyển, chuyển đổi vị trí việc làm, điều động công chức ảnh hưởng đến chuyển đổi ngạch công chức (ngạch chuyên viên sang thanh tra viên, chấp hành viên, điều tra viên…) trong khi các thành tích đạt được trong thời gian giữ ngạch trước khi chuyển đổi mặc dù vẫn có giá trị tương đương nhưng không phải ngạch công chức hiện giữ…

Chính vì vậy, Bộ cho rằng có thể cân nhắc bỏ thi nâng ngạch, thay bằng xét nâng ngạch công chức trên cơ sở khả năng làm việc, thành tích ở ngạch cũ.

Thăng hạng viên chức chủ yếu giải quyết vấn đề tăng lương

Hiện nay, chỉ có Trung Quốc, Pháp và Newzealand thực hiện thăng hạng viên chức. Các quốc gia khác thực hiện việc xét thăng hạng thể hiện con đường phát triển chức nghiệp của viên chức.

New Zealand chỉ áp dụng thăng hạng chức danh nghề nghiệp cho giảng viên lên giảng viên chính, phó giáo sư và giáo sư, phân cấp cho các cơ sở giáo dục tự thành lập hội đồng xét duyệt trên cơ sở tiêu chuẩn, định mức và tỷ lệ ngạch viên chức.

Đối với Việt Nam, còn tình trạng các viên chức đi học nâng cao trình độ chuyên môn và hoàn thiện các loại chứng chỉ theo tiêu chuẩn hạng chức danh nghề nghiệp. Việc thăng hạng viên chức chủ yếu giải quyết vấn đề tăng lương, chưa phản ánh được bản chất của việc thăng hạng.

Ví dụ các trường phổ thông, không có sự khác biệt về chất lượng giảng dạy của giáo viên hạng 3 và hạng 2, trong lĩnh vực y tế; bác sĩ hạng 3 và hạng 2 cũng không có sự khác biệt về năng lực làm việc.

Vì vậy, Bộ Nội vụ đề xuất Việt Nam cần xem xét tăng lương cho viên chức và bỏ cơ chế xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp.

Đổi mới quy trình bổ nhiệm

Ngoại trừ Trung Quốc, các quốc gia sử dụng cơ chế thăng tiến dựa trên thành tích, năng lực làm việc, đánh giá hiệu suất làm việc và thường không thực hiện quy hoạch.

Thay vào đó, họ thực hiện quy trình thăng tiến khá đơn giản trên cơ sở phân cấp cho người đứng đầu cơ quan có quyền đề xuất hay quyết định bổ nhiệm.

Đối với một vị trí lãnh đạo khuyết, bộ phận nhân sự sẽ chuẩn bị danh sách những công chức tiềm năng theo thứ tự thành tích, năng lực đề nghị với người đứng đầu xem xét, bổ nhiệm.

Bộ Nội vụ cho rằng đây là kinh nghiệm mà Việt Nam có thể cân nhắc xem xét nhằm đổi mới quy trình bổ nhiệm cán bộ. Như vậy sẽ thu hút, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức lãnh đạo, quản lý, đơn giản hóa quy trình bổ nhiệm đối với lãnh đạo cấp vụ, cấp sở, cấp phòng.

Bởi vì hiện nay, công chức trẻ có tài năng nhưng lại thiếu tiêu chuẩn về ngạch công chức là chuyên viên chính (chuyên viên chính phải có 9 năm công tác), tiêu chuẩn quy hoạch thì phải là đảng viên, phải được quy hoạch. Những công chức năng động, tài năng cũng dễ va chạm và gặp khó khăn khi lấy phiếu tín nhiệm…

>> Công chức xếp loại ‘không hoàn thành nhiệm vụ’ có thể bị thôi việc sau 6 tháng