Bùng nổ đầu tư công: Cú hích đưa GDP Việt Nam cán mốc 8%? 

Từ đầu năm 2025, Chính phủ đã đẩy mạnh giải ngân đầu tư công nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế . Theo báo cáo cập nhật của Công ty Cổ phần Chứng khoán Vietcap (Vietcap), trong hai tháng đầu năm, chi ngân sách nhà nước  (NSNN) cho đầu tư phát triển đạt 60,4 nghìn tỷ đồng, tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước, nhưng mới chỉ hoàn thành 7,6% kế hoạch năm. Tổng thu NSNN đạt 499,8 nghìn tỷ đồng, tăng 25,7% YoY, tạo ra thặng dư ngân sách 206,0 nghìn tỷ đồng. Dòng vốn này trở thành nền tảng tài chính quan trọng để tài trợ cho các dự án hạ tầng quy mô lớn. 

Cơ cấu Ngân sách Nhà nước 2 tháng đầu năm 2025: Thặng dư lớn, chi đầu tư phát triển tăng trưởng tích cực. Nguồn: Bộ Tài chính, Cục Thống kê, Vietcap tổng hợp.

Chiến lược đẩy mạnh đầu tư công  không chỉ có tác động tức thời lên tổng cầu mà còn là chìa khóa giúp nâng cao năng suất lao động, cải thiện hạ tầng kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài và tạo đà cho tăng trưởng dài hạn. Tuy nhiên, nếu không được quản lý chặt chẽ, chính sách này có thể kéo theo những hệ lụy như áp lực lạm phát, bất ổn tỷ giá hối đoái và rủi ro nợ công gia tăng. 

Đầu tư công thúc đẩy tổng cầu: Cú hích ngắn hạn cho nền kinh tế  

Đầu tư công là một trong những động lực quan trọng giúp kích thích tổng cầu thông qua việc Chính phủ tăng chi tiêu vào các lĩnh vực chiến lược như giao thông, năng lượng và công nghệ. Khi vốn đầu tư công được giải ngân nhanh chóng, thu nhập của người lao động tăng lên, từ đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa và khuyến khích đầu tư tư nhân. 

Theo Vietcap, trong hai tháng đầu năm 2025, tổng thu NSNN đạt 499,8 nghìn tỷ đồng, trong khi tổng chi NSNN đạt 293,8 nghìn tỷ đồng (+13,2% YoY). Điều này giúp tạo ra thặng dư ngân sách 206,0 nghìn tỷ đồng, tạo dư địa tài khóa lớn để đẩy mạnh đầu tư công. 

Doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiếp tục tăng 9,4% YoY, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của tiêu dùng nội địa nhờ tác động lan tỏa từ đầu tư công. Đặc biệt, lượng khách quốc tế đạt 1,9 triệu lượt trong tháng 2, tăng 23,7% YoY, đưa tổng lượng khách quốc tế hai tháng đầu năm lên gần 4 triệu lượt (+30,2% YoY). Điều này không chỉ thúc đẩy ngành du lịch mà còn tác động tích cực đến doanh thu bán lẻ, dịch vụ lưu trú và ăn uống. 

Ngoài ra, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng 2/2025 tăng mạnh 17,2% YoY, trong đó ngành chế biến chế tạo tăng 20,0% YoY. Các ngành hưởng lợi trực tiếp từ đầu tư công như sản xuất vật liệu xây dựng, thiết bị điện, xi măng đều ghi nhận mức tăng trưởng cao. Tuy nhiên, báo cáo PMI gần đây cho thấy lượng đơn hàng mới tiếp tục giảm, có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng sản xuất trong những tháng tới. 

Mặc dù đầu tư công đang đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích tổng cầu, tiến độ giải ngân vẫn chưa đạt kỳ vọng. Tính đến cuối tháng 2, tỷ lệ giải ngân đầu tư công mới đạt 7,6% kế hoạch năm, thấp hơn mức 8,9% của cùng kỳ năm 2024. Nếu tiến độ giải ngân tiếp tục chậm trễ, hiệu quả kích thích kinh tế của đầu tư công có thể bị suy giảm. 

Đầu tư công và năng suất lao động: Động lực dài hạn cho nền kinh tế  

Ngoài việc kích thích tổng cầu, đầu tư công còn có tác động lâu dài đến nền kinh tế thông qua việc cải thiện năng suất lao động và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Các công trình hạ tầng trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành, hệ thống cảng biển và các khu công nghiệp lớn là chìa khóa giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. 

Theo Vietcap, trong hai tháng đầu năm 2025, tổng vốn FDI đăng ký đạt 6,9 tỷ USD, tăng 35,5% YoY – mức cao nhất kể từ năm 2019. Ngành sản xuất chế biến chế tạo chiếm 68,3% tổng vốn FDI đăng ký, phản ánh sự cải thiện đáng kể về cơ sở hạ tầng và chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam. 

Bên cạnh đó, đầu tư vào giáo dục và đào tạo cũng có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng lao động. Khi năng suất lao động được cải thiện, nền kinh tế có thể duy trì tốc độ tăng trưởng cao mà không cần mở rộng tín dụng hoặc phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư công. 

Tuy nhiên, một vấn đề lớn trong đầu tư công là tình trạng chậm tiến độ, đội vốn và kém hiệu quả. Nếu không có cơ chế giám sát phù hợp, nhiều dự án có thể không mang lại hiệu quả kinh tế như mong muốn, gây lãng phí ngân sách và tăng áp lực lên tài chính công. 

Việc mở rộng đầu tư công có thể tạo ra rủi ro về lạm phát, tỷ giá và nợ công nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Trong tháng 2/2025, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 2,91% YoY, với giá thực phẩm và giá thuê nhà tăng mạnh. Nếu Chính phủ tiếp tục mở rộng đầu tư công mà không kiểm soát tốt dòng tiền vào nền kinh tế, áp lực lạm phát có thể gia tăng, ảnh hưởng đến sức mua của người dân và ổn định kinh tế vĩ mô. 

Ngoài ra, tỷ giá USD/VND đã tăng 1,9% trong tháng 2 do nhu cầu USD cao từ hoạt động nhập khẩu và thanh toán nợ công. Theo Vietcap, Kho bạc Nhà nước đã mua USD để thanh toán nợ trái phiếu đến hạn, góp phần làm tăng áp lực lên tỷ giá. Nếu đầu tư công không tạo ra hiệu quả kinh tế tương xứng, tỷ giá có thể tiếp tục biến động, gây khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu và ảnh hưởng đến dòng vốn FDI. 

Về nợ công, mặc dù Việt Nam vẫn duy trì tỷ lệ nợ công ở mức 36-37% GDP – thấp hơn nhiều so với mức trần 60% do Quốc hội quy định – nhưng nếu tốc độ giải ngân đầu tư công không đi kèm với tăng trưởng tương ứng, áp lực nợ công có thể gia tăng trong dài hạn. 

Đầu tư công là một công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng để đạt được mục tiêu GDP 8%, Chính phủ cần đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân và kiểm soát tốt các rủi ro về lạm phát, tỷ giá và nợ công. Việc kết hợp hợp lý giữa đầu tư công và thu hút đầu tư tư nhân sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực, tạo nền tảng vững chắc cho nền kinh tế phát triển bền vững trong dài hạn. 

>> Luật đầu tư công sửa đổi có thể thúc đẩy kinh tế Việt Nam ra sao?