Ngày 28/6, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Vụ Pháp chế (Bộ TN&MT) tổ chức hội thảo nhằm tiếp tục tiếp thu ý kiến các bên liên quan về dự thảo Quyết định về định mức chi phí tái chế (Fs).
Hội thảo tiếp tục tiếp thu ý kiến các bên liên quan đối với dự thảo định mức chi phí tái chế (Fs) - Ảnh: VGP
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh yêu cầu nhà sản xuất có trách nhiệm trong việc thu gom, xử lý, tái chế sản phẩm (EPR) là điểm rất tiến bộ trong Luật Bảo vệ môi trường. Tuy vậy, nếu định mức chi phí tái chế không phù hợp thì EPR khó có thể được triển khai.
Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, bắt đầu từ năm 2024, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì. Thực hiện trách nhiệm này, doanh nghiệp được lựa chọn hình thức tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Khi lựa chọn đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, số tiền doanh nghiệp phải đóng được tính theo công thức F = R.V.Fs (trong đó: F là tổng số tiền phải đóng; R là tỉ lệ tái chế bắt buộc của từng loại sản phẩm, bao bì; V là khối lượng sản phẩm, bao bì sản xuất, đưa ra thị trường và nhập khẩu trong năm thực hiện trách nhiệm tái chế; Fs là định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì).
Đến nay, Bộ TN&MT đang lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo quyết định. Dù đã có quá trình tham vấn khá kỹ lưỡng nhưng khi dự thảo được công bố vẫn còn nhiều điểm bất cập.
Tại hội thảo, đại diện các hiệp hội và doanh nghiệp (DN) đã có nhiều ý kiến đóng góp cho dự thảo.
Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia rượu nước giải khát (VBA) khẳng định các DN ngành đồ uống (bia, rượu, nước giải khát) góp ý: Định mức chi phí tái chế Fs hiện nay đang còn nhiều bất cập, nhất là các nghiên cứu tham vấn Fs đang có kết quả khác nhau, độ tin cậy chưa cao và chưa phù hợp với thực tế ở Việt Nam.
Cụ thể, Fs cho bao bì nhôm là 6.180 đồng/kg, cao hơn gần 5 lần so với trung bình các nước (1.250 đồng/kg). Định mức tái chế rất cao có thể dẫn đến nguy cơ giá sản xuất và tiêu dùng tăng cao.
Theo các chuyên gia của 15 hiệp hội, nguyên nhân chính khiến Fs cao bất hợp lý là các nghiên cứu tham vấn Fs có kết quả khác xa nhau, dữ liệu có nhiều bất cập. Cụ thể là: Fs đề xuất chưa thực sự hợp lý khi tính trung bình của 2 nghiên cứu có đề xuất Fs cao nhất, bỏ qua 2 nghiên cứu khác có Fs thấp hơn nhiều và cao hơn nhiều so với mức trung bình của các nước.
Bên cạnh đó, chi phí quản lý hành chính 3% chưa phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
Mức chi phí hành chính 3% trong dự thảo là một khoản tiền rất lớn. Khảo sát nội bộ những DN đồ uống lớn của VBA cho thấy khối lượng sản phẩm DN phải thực hiện tái chế khoảng 700.000 tấn/năm. Chi phí hành chính của riêng các thành viên Hiệp hội phải trả là 109,2 tỷ đồng/năm.
Đại diện VBA nêu kiến nghị nên áp dụng Fs= 0 cho các bao bì, sản phẩm có giá trị vật liệu thu hồi được cao hơn chi phí tái chế, bao gồm bao bì giấy, bao bì nhựa cứng, bao bì kim loại, vì các bao bì, sản phẩm này về cơ bản đã được thu hồi hết, ít có nguy cơ tới môi trường; Việc hỗ trợ cho nhà tái chế đang có lãi là không hợp lý;
Với các vật liệu có giá trị thu hồi thấp như bao bì ni lon, bao bì giấy hỗn hợp: Rất cần đóng góp để hỗ trợ cho nhà tái chế, nhưng giá trị Fs cần phù hợp, không cao hơn so với thế giới; điều chỉnh Fs phù hợp cho bao bì sử dụng vật liệu tái chế để khuyến khích tái chế.
Đại diện VBA cho rằng, lộ trình, phương thức triển khai EPR cần phù hợp, giảm khó khăn cho DN. Vì vậy, trong hai năm đầu áp dụng (2024 và 2025), chỉ nên tập trung vào hướng dẫn thi hành, chưa áp dụng hình thức xử phạt.
Cho phép các DN thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và đóng góp hỗ trợ tái chế cho một loại bao bì trong cùng năm, thay vì bắt buộc chọn một trong hai hình thức; cho phép DN thay đổi cách thức nộp từ tạm ứng đóng góp hỗ trợ tái chế từ đầu năm 2024, sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm 2024.
Cần có chính sách ưu đãi cho DN sử dụng bao bì thân thiện với môi trường hoặc sử dụng vật liệu tái chế. Cụ thể, đề nghị đối với phần bao bì đã sử dụng vật liệu tái chế tại Việt Nam được tính hệ số điều chỉnh Fs bằng 0 và được tính là DN đã thực hiện trách nhiệm tái chế. Cần xây dựng cơ chế ưu tiên/khuyến khích đối với các loại nguyên vật liệu thân thiện với môi trường làm bao bì, cụ thể đề nghị được tính hệ số Fs 0,5.
Bà Huỳnh Thị Mỹ, Tổng Thư ký Hiệp hội Nhựa Việt Nam góp ý nên hài hòa lợi ích giữa các DN thành phẩm và các DN tái chế. Không nên chỉ vì tập trung cho các DN tái chế, mà lại ảnh hưởng đến cả cộng đồng DN lớn đang đóp góp chính cho đất nước...
Đại diện Ban Tổ chức cho biết sẽ tổng hợp ý kiến của các DN gửi lên cơ quan soạn thảo Nghị định để sửa đổi phù hợp với tình hình thực tiễn.
