Chuyện "trú ẩn" trên đấu trường phái sinh... 

Thời gian gần đây, thị trường chứng khoán liên tục ghi nhận những phiên lao dốc mạnh và phá đáy trong đó chỉ sau hơn 1 tháng chạm đỉnh (từ đầu tháng 4/2022), chỉ số chính VN-Index đã bay hơn 340 điểm và rơi về 1.382 điểm (kết phiên 13/5). 

Đáng nói hơn, trong khoảng thời gian này, thị trường liên tục ghi nhận tình trạng bóp (mất hút) thanh khoản, đặc biệt ngay cả trong những phiên các chỉ số bốc hơi mạnh, thị trường ghi nhận 200 - 300 mã cổ phiếu nằm sàn. 

Số ít đã chọn rời bỏ thị trường chứng khoán để tìm lợi nhuận ở các kênh đầu tư khác; số khác trụ lại thị trường chứng khoán cơ sở để cắt/gồng lỗ; một lượng dòng tiền khác đã chọn chuyển sang kênh phái sinh để tìm cứu cánh. 

Bày tỏ góc nhìn về vấn đề này cũng như đưa ra lời khuyên cho nhà đầu tư khi tham gia thị trường phái sinh hiện tại, ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phát triển năng lực đầu tư, Công ty Chứng khoán VPS phân tích: "Một trong những ưu điểm lớn của công cụ phái sinh đó là phòng vệ cho danh mục chứng khoán cơ sở khác với hoạt động đầu cơ trong bối cảnh thị trường diễn biến xấu với mục đích giảm bớt thiệt hại.  

Trong trường hợp nếu là nhà đầu tư dài hạn, nhà đầu tư giá trị, nếu nhà đầu tư đang cầm danh mục cổ phiếu không muốn bán hoặc muốn bắt đáy cổ phiếu trong những giai đoạn thị trường diễn biến xấu thì việc phòng vệ bằng công cụ phái sinh lại nên lưu ý cân nhắc sử dụng cho phù hợp tùy theo quy mô tài sản của khách hàng. 

Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Khối khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, đây là chiến lược hợp lý khi đà giảm thị trường vẫn đang duy trì và chiến lược “short” trên phái sinh đang mang lại hiệu quả và quản trị rủi ro giảm giá của danh mục. 

Tuy nhiên, ông Minh lưu ý các nhà đầu tư cần thận trọng với chiến lược short trong giai đoạn này vì hợp đồng VN30F1M đang giảm về vùng hỗ trợ 1.198 và đang rơi vào vùng quá bán. 

Vị chuyên gia nêu quan điểm rằng các nhà đầu tư ngắn hạn cần nhanh chóng đóng lại vị thế Short để tránh tình trạng thị trường có khả năng cao sẽ đảo chiều vào giai đoạn này hoặc xuất hiện các nhịp hồi mạnh. 

Ông Dương Hoàng Linh, Trưởng phòng phân tích Công ty Chứng khoán Sacombank (SBS) đánh giá, thị trường chứng khoán phái sinh cũng có thể coi như một công cụ hedging giúp nhà đầu tư quản trị rủi ro khi thị trường cơ sở đi xuống. 

Nếu đã xác định xu hướng ngắn hạn thị trường cơ sở là giảm mà trong trường hợp cổ phiếu chưa kịp về tài khoản, nhà đầu tư có thể cân nhắc mở vị thế bán tại thị trường phái sinh để giúp giảm thiểu rủi ro. Đây cũng là kênh có thể sinh lời khi thị trường đi xuống (thị trường cơ sở chỉ có chiều mua lên) nên đã giúp thanh khoản kênh này thời gian gần đây tăng mạnh. 

"Tôi không phản đối sự tham gia vào thị trường phái sinh; chỉ lưu ý rằng dù tham gia đầu tư vào bất kỳ lĩnh vực nào thì nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ và phải đánh giá được cơ hội cũng như rủi ro mà nó mang lại, đặc biệt với thị trường có sử dụng tỷ lệ đòn bẩy cao như thị trường phái sinh", ông Linh bày tỏ. 

Theo quan điểm của ông Nguyễn Hồng Khanh, Trưởng phòng Phân tích, Công ty Chứng khoán Quốc tế Việt Nam (VIS), có một điều không thể phủ nhận là thị trường phái sinh có những đợt ảnh hưởng rất lớn đến thị trường cơ sở và nhiều nhà đầu tư thị trường cơ sở đã chuyển sang phái sinh để nhằm phòng hộ tài khoản. Đây cũng là cách để hạn chế thua lỗ nhưng không phải là biện pháp lâu dài chưa kể giao dịch phái sinh tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn cả thị trường cơ sở nếu nhà tư nhận định sai xu hướng. 

Việc tham gia thị trường phái sinh vẫn cần trang bị kiến thức và thời gian đủ để tích lũy kinh nghiệm để tránh những rủi ro không kiểm soát được.