Phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận về phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước diễn ra ngày 1/6/2022, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, Đại biểu đoàn Bắc Kạn Nguyễn Thị Thủy đã đề cập đến những góc khuất, những tiêu cực trong đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đặc biệt nhấn mạnh đến vấn đề thắng thầu bỏ cọc, móc ngoặc dìm giá và cảnh báo nguy cơ rút ruột ngân hàng, tài sản Nhà nước; đồng thời chỉ ra 4 tình trạng sau:
Thứ nhất là tình trạng thắng thầu bỏ cọc, thổi giá đất lên cao.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu rõ, việc thắng thầu bỏ cọc không còn là chuyện hiếm trong đấu giá đất ở nước ta. Không ít nhà đầu tư đã lợi dụng chiêu trò này thắng với mức đấu giá cao chót vót, sau đó bỏ cọc nhằm kích giá đất, thổi giá đất để thao túng thị trường, làm lợi cho một nhóm thiểu số.
Vị đại biểu lấy ví dụ vụ đấu giá 4 lô “đất vàng” tại Thủ Thiêm (TP. HCM) hồi cuối năm 2021. Ngay sau phiên đấu giá đất, nhiều nhà đầu tư đã lợi dụng giá trúng thầu, thực chất là giá ảo để "té nước theo mưa", đẩy giá đất, nhà tại TP. HCM lên cao để kịp thời bán ra một số lượng lớn nhà, đất họ đã mua gom trước đó.
Bên cạnh đó, có những nhà đầu tư còn lợi dụng việc thổi giá đất để nâng giá trị cổ phiếu, trái phiếu của mình. Nguy hiểm hơn, có những người còn lợi dụng để đánh võng giá trị tài sản bảo đảm cho các khoản vay ngân hàng mà nếu trót lọt là có thể rút ruột các ngân hàng.
Những hành vi trên khiến giá đất đẩy lên quá cao cùng với giá ảo, đẩy giấc mơ an cư của những người thu nhập thấp ngày càng trở nên xa vờ.
Thứ hai là tình trạng ''quân xanh, quân đỏ'', thông đồng để dìm giá tại nhiều phiên đấu giá đất.
Theo đánh giá của đại biểu Thủy, những thủ đoạn lót đường cho nhà đầu tư định sẵn trúng với giá rẻ, dìm giá hay sử dụng xã hội đen để đe dọa những người tham gia đấu giá… gây ra những thiệt hại rất lớn cho Nhà nước chứ không chỉ là những vi phạm trong đấu giá, đấu thầu.
Thứ ba là tình trạng bắt tay ngầm, "rút ruột" của Nhà nước trong hoạt động đấu giá.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội cho biết, theo phản ánh của giới kinh doanh bất động sản thì không thể tác động được vào cuộc đấu giá nếu như không có tay trong, ở mức độ vi phạm đơn giản thì phải có tay trong cung cấp thông tin, thì mới có thể "vây thầu", "quây thầu" với giá rẻ.
Ở mức độ nghiêm trọng hơn, đó là sự cấu kết giữa những người có chức quyền để tạo thành nhóm lợi ích rút ruột nhà nước thông qua các phiên đấu giá.
Thứ tư là tình trạng móc ngoặc trong thẩm định giá.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu rõ, thẩm định giá là một khâu vô cùng quan trọng trong đấu giá đất. Tuy nhiên, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, pháp luật đã trao cho tổ chức này chức năng quá lớn, trong khi cơ chế kiểm soát lại hết sức lỏng lẻo. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn tới nhiều sai phạm trong thẩm định giá nói chung và thẩm định giá đất nói riêng.
Từ các vụ án được đưa ra xử lý vừa qua cho thấy cùng là hành vi móc ngoặc giữa thẩm định viên với các tổ chức cá nhân trong đấu giá, nhưng với các gói thầu mua bằng ngân sách nhà nước thì giá được thẩm định được đưa ra trong nhiều trường hợp cao hơn nhiều so với giá thực. Trong khi với những lô đất của nhà nước đưa ra đấu thầu thì giá thẩm định đưa ra rất rẻ.
"Mục đích cuối cùng của việc đẩy giá hay dìm giá này đều rút ruột ngân sách nhà nước và làm lợi cho một nhóm lợi ích", bà Thủy nói.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đánh giá những chiêu trò nói trên đã gây ra những hệ lụy rất lớn đối với kinh tế - xã hội, do đó, cần phải mạnh tay xử lý.
Cuối cùng, bà Thủy kiến nghị Chính phủ phải tăng cường kiểm soát mạnh mẽ hơn nữa, kiểm tra thường xuyên hơn. Đồng thời, đại biểu cũng kiến nghị Bộ Công an chọn một số phiên đấu giá đất được dự luận quan tâm vừa qua để xác định, điều tra làm rõ để tăng cường tính răn đe, phòng ngừa vi phạm, tội phạm trong hoạt động này.
