Hợp tác ASEAN năm 2024: Bước chuyển quan trọng của tiến trình xây dựng Cộng đồng 

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith đã chủ trì hội nghị với sự tham dự của Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN  và Tổng Thư ký ASEAN. Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Timor-Leste với tư cách quan sát viên. Đoàn Việt Nam do Bộ trưởng Ngoại giaoBùi Thanh Sơn dẫn đầu đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hội nghị. 

Các nước chúc mừng Lào đảm nhiệm trọng trách Chủ tịch ASEAN vào thời điểm quan trọng trong tiến trình xây dựng Cộng đồng, với việc ASEAN cơ bản hoàn tất Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 để chuyển tiếp sang Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Các bộ trưởng cam kết ủng hộ và phối hợp triển khai các ưu tiên của ASEAN với hai thành tố trung tâm là "tự cường" và "kết nối" năm 2024. 

Hướng tới một ASEAN "kết nối" chặt chẽ hơn, hội nghị nhất trí với các định hướng thúc đẩy phục hồi và kết nối các nền kinh tế, chú trọng phát triển bền vững và bao trùm, đẩy mạnh chuyển đổi số, củng cố năng lực hệ thống y tế, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, tăng cường hợp tác văn hóa-nghệ thuật, nâng cao vai trò, đóng góp của phụ nữ, trẻ em… 

Đề cao ý nghĩa chiến lược trong nâng cao khả năng "tự cường" của ASEAN trước những biến động ở khu vực và thế giới, các bộ trưởng nhấn mạnh cần tiếp tục củng cố đoàn kết, vai trò trung tâm của ASEAN, giữ vững đà xây dựng Cộng đồng, tích cực chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới với định hình các chiến lược hợp tác đến 2045, đồng thời đưa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả. 

Với các ưu tiên trên cả ba trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, các nước tin tưởng rằng, các kết quả của năm 2024 sẽ tiếp thêm sức mạnh cho hợp tác khu vực, khẳng định uy tín, vị thế và vai trò của ASEAN. Các bộ trưởng cũng nhấn mạnh cần kiên trì với cách tiếp cận cân bằng và hài hòa của ASEAN trong quan hệ với bên ngoài, khuyến khích các đối tác tham gia trách nhiệm, đóng góp xây dựng và hợp tác thiết thực với ASEAN, cùng củng cố cấu trúc khu vực mở, minh bạch, bao trùm, và dựa trên luật pháp quốc tế từ đó đề cao vai trò trung tâm của ASEAN. 

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các nước tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề cùng quan tâm như Biển Đông, Myanmar, Bán đảo Triều Tiên, xung đột Nga-Ukraine, Trung Đông, bày tỏ quan ngại và chia sẻ quan điểm, nỗ lực ứng phó các thách thức đang nổi lên như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh lương thực… Các bộ trưởng đã thảo luận thẳng thắn về tình hình Biển Đông, nhấn mạnh mong muốn xây dựng Biển Đông hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng, cam kết thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), hướng tới xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). 

Các bộ trưởng hoan nghênh ông Alounkeo Kittikhoun, nguyên Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Lào được bổ nhiệm làm Đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN về vấn đề Myanmar, khẳng định sẽ ủng hộ, phối hợp cùng thực hiện Đồng thuận 5 điểm. Hội nghị nhất trí tiếp tục hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng thông qua thúc đẩy triển khai Đồng thuận 5 điểm và các quyết định của lãnh đạo cấp cao ASEAN về kiểm điểm và thực hiện Đồng thuận 5 điểm, tăng cường hỗ trợ nhân đạo cho Myanmar. 

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hoan nghênh chủ đề hợp tác năm 2024, đánh giá cao các ưu tiên do Lào đề xuất rất phù hợp bối cảnh hiện tại của khu vực. Đặc biệt ASEAN cần tiếp tục tăng cường kết nối số, kết nối hạ tầng, người dân, thể chế, cũng như nâng cao thương mại và đầu tư nội khối… để ASEAN thật sự là tâm điểm của tăng trưởng. Theo đó, Bộ trưởng khẳng định Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng phối hợp, hỗ trợ Lào đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN. 

Tiếp nối thành quả đã đạt được trong tiến trình xây dựng Cộng đồng, Bộ trưởng đề nghị các trụ cột khẩn trương kiểm điểm các Kế hoạch Tổng thể 2025 nhằm rút ra các bài học kinh nghiệm và thực tiễn tốt phục vụ quá trình triển khai các chiến lược hợp tác đến 2045. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh với khung thời gian 20 năm, các chiến lược 2045 cần có cách tiếp cận bao trùm, toàn diện và sáng tạo, với các cơ chế theo dõi, đánh giá, cập nhật định kỳ để bảo đảm đáp ứng các ưu tiên, nhu cầu của ASEAN trong mọi hoàn cảnh. 

Nhân dịp này, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn mời các nước tham gia Diễn đàn Tương lai ASEAN về phát triển nhanh và bền vững, lấy người dân làm trung tâm, do Việt Nam đăng cai tổ chức. Đây là sáng kiến của Việt Nam tạo diễn đàn trao đổi sâu rộng, đa chiều giữa các quan chức, chuyên gia, học giả và các nhóm, giới khác về các ý tưởng và khuyến nghị chính sách mang tính đột phá, sáng tạo cho sự phát triển, liên kết và hợp tác của ASEAN. 

Điểm lại những tiến triển trong quan hệ đối ngoại của ASEAN, Bộ trưởng khẳng định Việt Nam sẽ tích cực tham gia và đóng góp cho thành công của những sự kiện quan trọng sắp tới như Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia tại Melbourne, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Liên minh Châu Âu lần thứ 24 tại Bỉ... Là nước điều phối quan hệ ASEAN-Hàn Quốc, Việt Nam đề nghị các nước xem xét đề xuất nâng cấp Đối tác Chiến lược Toàn diện với ASEAN, tiếp tục ủng hộ nâng tầm hợp tác hai bên hướng tới kỷ niệm 35 năm quan hệ ASEAN – Hàn Quốc trong 2024. 

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều chuyển động mới, phức tạp, khó đoán định, Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN cần giữ vững đoàn kết, đồng thuận, phát huy độc lập, tự chủ chiến lược. Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đã cùng các nước thảo luận các vấn đề cùng quan tâm. Bộ trưởng đã tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông; đề nghị ASEAN kiên trì hỗ trợ Myanmar, cam kết Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng hợp tác với Chủ tịch ASEAN 2024 và Đặc phái viên trong vấn đề Myanmar. Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh ASEAN cần duy trì cách tiếp cận cân bằng, khách quan, nâng cao vai trò và tiếng nói trong các vấn đề liên quan tới hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới. 

Kết thúc hội nghị, Lào, Chủ tịch ASEAN 2024, đã ra Thông cáo báo chí phản ánh toàn diện các nội dung được trao đổi tại hội nghị./. 

>> Thủ tướng truyền tải thông điệp quan trọng về 'Bài học từ ASEAN' tại WEF Davos