Intel, DuPont, PVH, Lockheed bị 'nhắm bắn': Trung Quốc phản công toàn diện, sẵn sàng cho cuộc chiến dài hơi

Trước căng thẳng thuế quan ngày càng leo thang với Mỹ, Trung Quốc đang triển khai một loạt biện pháp đáp trả mạnh mẽ nhằm vào các doanh nghiệp Mỹ, cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho một cuộc chiến thương mại kéo dài.

Theo đó, Bắc Kinh vừa công bố kế hoạch tăng thuế lên 84% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, nhằm đáp trả mức thuế mới 104% mà Washington sẽ áp dụng với hàng hóa Trung Quốc từ nửa đêm ngày 9/4.

Ngoài ra, 6 công ty Mỹ, trong đó có Shield AI và Sierra Nevada – hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng và hàng không vũ trụ – đã bị đưa vào danh sách đen thương mại. Trung Quốc cũng áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với khoảng một chục công ty Mỹ khác, bao gồm American Photonics và BRINC Drones.

Dù vừa tuyên bố tạm dừng áp thuế bổ sung với nhiều quốc gia, ông Trump vẫn chỉ trích Trung Quốc gay gắt và tuyên bố sẽ tăng thuế nhập khẩu với nước này lên 125%, có hiệu lực ngay lập tức. Căng thẳng leo thang khiến giới quan sát lo ngại về nguy cơ một cuộc chiến kinh tế toàn diện giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Không chỉ dừng lại ở biện pháp thuế quan, Bắc Kinh đang triển khai chiến lược đa chiều nhắm vào các doanh nghiệp Mỹ có phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Các công cụ được sử dụng bao gồm hạn chế xuất khẩu nguyên liệu quan trọng trong sản xuất chip và thiết bị quốc phòng, điều tra theo quy định nhằm gây áp lực, và thiết lập danh sách đen thương mại để ngăn doanh nghiệp Mỹ tiếp cận thị trường.

Bên cạnh đó, giới chức Trung Quốc cũng được cho là đang nghiên cứu các biện pháp nhằm buộc doanh nghiệp Mỹ chia sẻ công nghệ, nếu muốn tiếp tục hoạt động tại Trung Quốc.

Động thái của Bắc Kinh cho thấy quyết tâm của Chủ tịch Tập Cận Bình trong việc chuẩn bị cho một cuộc đối đầu kinh tế kéo dài với Mỹ. Khi cả Washington và Bắc Kinh cùng dấn thân sâu hơn vào cuộc đối đầu chiến lược toàn diện, các doanh nghiệp Mỹ đang hoạt động, đầu tư hoặc giao thương với Trung Quốc ngày càng đối mặt với nhiều rủi ro.

“Kho vũ khí” đa dạng của Bắc Kinh

Chính phủ và truyền thông nhà nước Trung Quốc tiếp tục thể hiện lập trường cứng rắn trước những diễn biến ngày càng căng thẳng từ phía Washington. Trong một tuyên bố, Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định: "Nếu Mỹ kiên quyết theo đuổi con đường riêng của mình, Trung Quốc sẽ chiến đấu đến cùng”.

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng lên tiếng, cho biết Bắc Kinh sẽ áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ lợi ích quốc gia. Tuy nhiên, nước này vẫn để ngỏ cánh cửa đàm phán, với điều kiện các cuộc thương lượng phải dựa trên nguyên tắc "bình đẳng, tôn trọng và có đi có lại". Bộ Thương mại cũng nhấn mạnh rằng Mỹ từ lâu đã hưởng thặng dư thương mại với Trung Quốc trong lĩnh vực dịch vụ, đạt 26,6 tỷ USD vào năm 2023.

Dù Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ nhiều hơn so với lượng nhập khẩu, Bắc Kinh vẫn là đối tác thương mại quan trọng của Washington. Hiện nay, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Mỹ, với các mặt hàng chủ lực bao gồm đậu nành, máy bay và dầu mỏ.

Tuy nhiên, có một số lựa chọn trả đũa mà Bắc Kinh hiện vẫn đang cân nhắc do tiềm ẩn nhiều rủi ro cho chính nền kinh tế nước này. Việc phá giá mạnh đồng Nhân dân tệ hoặc bán tháo trái phiếu chính phủ Mỹ có thể gây bất ổn thị trường tài chính nội địa và làm suy yếu các nỗ lực tăng cường quan hệ thương mại toàn cầu của Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, Bắc Kinh đang tìm cách mở rộng quan hệ kinh tế với các nước láng giềng trong khu vực. Theo các nguồn tin thân cận, thời gian gần đây, các quan chức Trung Quốc đã tích cực liên hệ với nhiều quốc gia Đông Nam Á như Campuchia, Lào và Thái Lan nhằm thúc đẩy thương mại song phương và khuyến khích sử dụng đồng nhân dân tệ trong thanh toán quốc tế.

Trong các cuộc thảo luận gần đây với các quốc gia Đông Nam Á, các quan chức Trung Quốc đã ám chỉ rằng Bắc Kinh mong muốn duy trì sự ổn định của đồng nhân dân tệ. Mục tiêu không chỉ nhằm giữ ổn định thị trường trong nước, mà còn phục vụ chiến lược dài hạn: thúc đẩy "phi USD hóa" bằng cách tăng cường sử dụng đồng nhân dân tệ trong các giao dịch quốc tế.

Động thái này nằm trong một chiến lược phản ứng đa tầng của Trung Quốc, ngày càng tập trung vào các công ty công nghệ cao của Mỹ trong bối cảnh căng thẳng leo thang. Bắc Kinh tiếp tục tận dụng quy mô thị trường nội địa như một đòn bẩy đối với các doanh nghiệp Mỹ, bất chấp tăng trưởng kinh tế đang chậm lại. Trung Quốc kỳ vọng rằng, bằng cách duy trì vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, họ có thể giành lợi thế trong cuộc đua công nghệ với Washington.

Dù vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới vào Trung Quốc đã sụt giảm mạnh trong vài năm gần đây, một số khảo sát cho thấy nhiều tập đoàn đa quốc gia – từ ngành ô tô đến dược phẩm và sản xuất chip – vẫn chưa rút khỏi thị trường. Điều này phản ánh sự phụ thuộc lẫn nhau vẫn còn tồn tại giữa các doanh nghiệp phương Tây và nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Tuy vậy, rủi ro cũng ngày càng rõ rệt. Một báo cáo mới được ủy nhiệm bởi Quỹ Phòng Thương mại Mỹ cho thấy phần lớn trong số gần 200 công ty Mỹ được khảo sát trong những năm gần đây đều xác định Trung Quốc là nguồn rủi ro địa chính trị hàng đầu. Mối lo ngại không chỉ đến từ các biện pháp trả đũa về thuế hay kiểm soát xuất khẩu, mà còn từ môi trường pháp lý khó lường và khả năng bị ràng buộc bởi các yêu cầu về chia sẻ công nghệ.

Cuộc phản công nhắm vào các doanh nghiệp Mỹ

Trong động thái được xem là nhằm đáp trả các đòn áp thuế mới từ phía chính quyền Trump, Trung Quốc tuần qua đã khởi động cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào DuPont – tập đoàn hóa chất khổng lồ của Mỹ, vốn có tới 19% doanh thu năm ngoái đến từ thị trường Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Bắc Kinh không đưa ra nhiều chi tiết về lý do mở cuộc điều tra, làm dấy lên lo ngại về việc chính trị hóa các công cụ quản lý kinh tế.

Cùng lúc, giới chức Trung Quốc cũng đang xem xét một thương vụ quốc tế không có liên quan trực tiếp đến Trung Quốc đại lục. Cụ thể, thương vụ chuyển quyền kiểm soát hai cảng tại Panama từ tập đoàn CK Hutchison (do gia đình tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành kiểm soát) sang nhóm nhà đầu tư do BlackRock dẫn đầu đang bị cơ quan chống độc quyền Trung Quốc "soi kỹ".

Dù không có yếu tố nội địa nào liên quan, cuộc điều tra của Bắc Kinh đã đe dọa làm trì hoãn thỏa thuận vốn đã trở thành một điểm nóng địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc. Thỏa thuận hiện càng thêm rắc rối khi phía Panama phát hiện CK Hutchison còn nợ phí và chưa hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết.

Một công cụ trừng phạt đáng chú ý khác mà Bắc Kinh đã phát triển là "Danh sách các thực thể không đáng tin cậy" – phiên bản phản ứng trực tiếp với danh sách đen mà Washington sử dụng để trừng phạt các công ty nước ngoài bị cho là đe dọa đến an ninh quốc gia Mỹ.

Trung Quốc đưa ra danh sách này vào năm 2019, sau khi Mỹ áp lệnh cấm với Huawei. Các công ty bị liệt kê sẽ bị cấm đầu tư hoặc kinh doanh tại Trung Quốc, không được giao dịch với doanh nghiệp Trung Quốc, đồng thời có thể đối mặt với các biện pháp trừng phạt bổ sung như cấm nhập cảnh đối với các nhân sự chủ chốt.

Danh sách này hiện đang được sử dụng một cách linh hoạt như một phần trong chiến lược phản công của Bắc Kinh, đặc biệt nhắm vào các công ty Mỹ hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, quốc phòng và hàng không vũ trụ – những lĩnh vực đang ngày càng nhạy cảm trong cuộc đối đầu song phương.

Nhằm đáp trả các biện pháp thuế quan cứng rắn từ chính quyền Trump, Bắc Kinh đã tiếp tục mở rộng danh sách các công ty Mỹ bị trừng phạt, vượt ra ngoài lĩnh vực quốc phòng để bao gồm cả các tập đoàn tiêu dùng và công nghệ sinh học.

PVH – tập đoàn mẹ của hai thương hiệu thời trang nổi tiếng Calvin Klein và Tommy Hilfiger – đã bị đưa vào danh sách đen sau khi tuyên bố ngừng sử dụng bông từ khu vực Tân Cương nhằm tuân thủ luật pháp Mỹ. Động thái này được Bắc Kinh coi là "không thân thiện" và vi phạm các lợi ích kinh tế của Trung Quốc.

Trong khi đó, công ty công nghệ sinh học Mỹ Illumina cũng bị nhắm mục tiêu, do các quan chức Trung Quốc cáo buộc công ty này đã vận động hành lang tại Mỹ để loại bỏ các đối thủ cạnh tranh đến từ Trung Quốc khỏi một số thị trường chiến lược.

Theo các nhà phân tích như Evan Medeiros và Rory Truex Polk, tính đến đầu tuần này, Trung Quốc đã liệt kê tổng cộng 38 thực thể của Mỹ vào "danh sách các thực thể không đáng tin cậy" – một công cụ được Bắc Kinh sử dụng ngày càng thường xuyên trong cuộc cạnh tranh địa chính trị đang leo thang với Washington.

Các chuyên gia nhận định số lượng này có thể tiếp tục tăng, khi Trung Quốc đẩy mạnh phản ứng trước các lệnh trừng phạt kinh tế và hạn chế công nghệ từ phía Mỹ.

Tham khảo Wall Street Journal

>> Trung Quốc nói sẵn sàng đối thoại, nhưng không ngại 'đối đầu' nếu Mỹ tiếp tục áp thuế