Không để 'một việc, hai người' trong quản lý tài nguyên khoáng sản 

Dự án luật đã được thảo luận tại tổ và hội trường tại Kỳ họp thứ 7 vừa qua của Quốc hội, trong đó có 77 lượt đại biểu Quốc hội phát biểu tại tổ và 19 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu tại hội trường. Đa số ý kiến tán thành với sự cần thiết xây dựng và ban hành luật và cơ bản thống nhất với bố cục cùng nhiều nội dung của dự thảo Luật. Dự thảo Luật hiện được xây dựng với bố cục gồm 12 chương với 117 điều.
 

Phó Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận, trao đổi thấu đáo những vấn đề về khoa học, thực tiễn, công tác quản lý để gìn giữ, bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản, bảo đảm sự thống nhất cao. 

Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn 

Trên tinh thần này, tại cuộc họp, lãnh đạo, đại diện các bộ, ngành chức năng tập trung thảo luận đối với những nội dung lớn còn có ý kiến khác nhau của dự án luật liên quan đến phạm vi điều chỉnh của luật; phân nhóm khoáng sản; quy hoạch khoáng sản; điều chỉnh quy hoạch khoáng sản; hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản; tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ; khu vực đấu giá, không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; điều tra cơ bản địa chất;… 

Đề cập đến những nội dung cụ thể cần tiếp thu, hoàn thiện dự án luật, Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên cho rằng cần có sự tiếp cận khoa học hơn nữa đối với các vấn đề về trách nhiệm quy hoạch khoáng sản; phạm vi liên quan đến khu vực đấu giá, không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; chồng lấn quy hoạch khoáng sản với các quy hoạch khác… từ đó có thể xác định sát hơn về phạm vi điều chỉnh, bảo đảm tính khả thi, thống nhất của dự án luật. 

Cụ thể, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đề nghị dự thảo đưa ra 2 phương án về trách nhiệm lập quy hoạch khoáng sản và phân tích ưu nhược điểm của từng phương án để lấy ý kiến đại biểu Quốc hội chuyên trách: Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường lập Quy hoạch khoáng sản hoặc giao Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng lập quy hoạch khoáng sản. 

Về điều chỉnh quy hoạch khoáng sản, dự thảo luật đã quy định các trường hợp không phải điều chỉnh quy hoạch và các trường hợp phải điều chỉnh quy hoạch theo hình thức rút gọn và theo quy định của pháp luật về khoáng sản. 

Tiếp thu ý kiến của UBTVQH, cơ quan soạn thảo đã quy định Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia công nhận kết quả thăm dò khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp giấy phép của Bộ Tài nguyên và Môi trường, có sự tham gia của các nhà khoa học, nhà quản lý có chuyên môn sâu về lĩnh vực địa chất, khoáng sản. Đây là cơ quan đã hình thành từ nhiều năm, hoạt động độc lập với các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành về tài nguyên khoáng sản. 

Đáng chú ý, liên quan đến đề nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn quy hoạch khoáng sản tại Bình Phước, Đắk Nông (một số đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội nêu tại Kỳ họp thứ 7), đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường thông tin, hiện có một số vấn đề vướng mắc trong thực tiễn như chồng lấn giữa quy hoạch khoáng sản và các quy hoạch khác ảnh hưởng đến hoạt động phát triển kinh tế-xã hội nằm trong khu vực quy hoạch khoáng sản; việc sử dụng đất kết hợp đa mục đích; việc đóng cửa mỏ từng phần, bàn giao nhanh diện tích đã khai thác hết trữ lượng cho địa phương đưa vào sử dụng; cấp giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, san lấp trên diện tích quy hoạch khoáng sản; thu hồi khoáng sản trong quá trình thi công công trình, dự án nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác… 

Liên quan đến điều 5 về "nguyên tắc điều tra cơ bản địa chất, điều tra địa chất về khoáng sản và hoạt động khoáng sản"; điều 10 về "những hành vi bị cấm", điều 28 về "khu vực hoạt động khoáng sản, quy hoạch hoạt động khoáng sản", Phó Cục trưởng Cục Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Phan Thị Thanh Hằng đề nghị cần tiếp tục rà soát, bảo đảm tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong chính các điều này cũng như trong sự tương quan với các quy định pháp luật hiện hành khác có liên quan về quản lý các loại tài nguyên. 

Tại cuộc họp, lãnh đạo, đại diện các Bộ: Tài chính, Công Thương, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư… có những trao đổi, phân tích, làm rõ hơn những vấn đề liên quan đến quy định về: Phương pháp xác định, phương thức thu, quyết toán tiền cấp quyền khai thác khoáng sản; nguyên tắc xác định hoàn trả chi phí đánh giá tiềm năng khoáng sản, thăm dò khoáng sản do Nhà nước đã đầu tư, cùng nhiều nội dung quan trọng khác về tài chính địa chất, khoáng sản và đấu giá quyền khai thác khoáng sản; quy hoạch và việc điều chỉnh quy hoạch khoáng sản; chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng; chế biến khoáng sản;… 

Bố trí đủ ngân sách thăm dò, đánh giá khoáng sản trữ lượng lớn, mang tính chiến lược 

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành hữu quan để bổ sung, hoàn thiện dự án luật, đồng thời hết sức chú ý tham khảo, tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế, kinh nghiệm của các nước tiên tiến trên thế giới về cách thức quản lý tài nguyên, khoáng sản, theo nguyên tắc "rõ trách nhiệm người quản lý, người sử dụng", không để "một việc, hai người", "không quy định cứng những vấn đề, nội dung thuộc thẩm quyền Chính phủ như bộ máy tổ chức, ngân sách,…". 

"Luật cần có quy định về trình tự điều chỉnh quy hoạch về địa chất, khoáng sản theo hướng rút gọn do tiến bộ khoa học công nghệ giúp hiệu quả đầu tư tăng lên, bảo vệ môi trường tốt hơn, phù hợp xu thế thời đại… nhưng không làm thay đổi mục tiêu, quy mô, quá trình thực hiện quy hoạch", Phó Thủ tướng lưu ý. 

Bên cạnh đó, Luật phải quy định cơ chế, chính sách phân bổ, bố trí ngân sách để điều tra, thăm dò, đánh giá trữ lượng những loại khoáng sản có trữ lượng lớn, mang tính chiến lược trong phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành về đầu tư, ngân sách… 

Phó Thủ tướng cũng cho ý kiến chỉ đạo cụ thể đối với cơ quan chủ trì soạn thảo dự án luật về tiêu chí trường hợp phải đấu giá và không phải đấu giá quyền khai thác khoáng sản; xử lý, giải quyết chồng lấn về quy hoạch khoáng sản với các quy hoạch khác; sử dụng đất, đá thải từ hoạt động khai thác mỏ như vật liệu san lấp; các hành vi bị cấm;… 

"Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp chặt chẽ, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến đóng góp của các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, tập trung hoàn thiện dự án luật, bảo đảm cho dự án luật thực sự trí tuệ, chất lượng và khi trình ra Quốc hội, dự án luật phải đạt được sự thống nhất cao", Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nói. 

>> Chủ tịch VCCI: 'Công nghiệp khai khoáng phát triển không tương xứng tiềm năng'