Mỹ - EU - Trung Quốc: Thương mại toàn cầu đang xoay chiều ra sao? 

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong thương mại toàn cầu. Mỹ ngày càng siết chặt chính sách bảo hộ, đẩy cao căng thẳng thương mại với Trung Quốc và EU, làm rung chuyển chuỗi cung ứng và dòng vốn đầu tư. Trong khi đó, châu Âu đang chật vật duy trì tăng trưởng giữa bối cảnh áp lực lạm phát và những thay đổi trong chính sách tiền tệ. 

Trung Quốc đứng trước bài toán giảm phát và phải xoay trục mô hình kinh tế để tránh vòng xoáy suy thoái. Cùng lúc đó, các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là Việt Nam, đang tận dụng sự dịch chuyển dòng vốn và chuỗi cung ứng để tìm kiếm cơ hội tăng trưởng. Những thay đổi này không chỉ mang tính chu kỳ mà còn có thể là sự tái cấu trúc lâu dài của hệ thống thương mại toàn cầu. 

Mỹ: Chủ nghĩa bảo hộ, chiến tranh thuế quan và rủi ro suy thoái  

Theo báo cáo từ Trung tâm phân tích của CTCP Chứng khoán An Bình (ABS Research), nền kinh tế Mỹ tiếp tục ghi nhận tăng trưởng trong lĩnh vực sản xuất, với chỉ số PMI sản xuất tháng 2/2025 đạt 52,7 điểm, mức cao nhất kể từ tháng 6/2022. Thị trường lao động vẫn cho thấy sự ổn định với 151.000 việc làm mới, nhưng tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ lên 4,1%, cho thấy sự thắt chặt hơn trong thị trường lao động. 

Lạm phát vẫn là một vấn đề lớn đối với nền kinh tế Mỹ. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2/2025 tăng 3,0% so với cùng kỳ, cao hơn mức dự báo 2,9%. Điều này làm giảm kỳ vọng về khả năng Cục Dự trữ Liên bang (Fed)  sớm cắt giảm lãi suất, khiến chi phí vốn duy trì ở mức cao. Tuy nhiên, diễn biến mới nhất trên thị trường tài chính cho thấy áp lực kinh tế đang tác động mạnh đến các chính sách tiền tệ của Mỹ. 

Lạm phát Mỹ duy trì xu hướng giảm, CPI tăng 3,0% trong tháng 2. Nguồn: Investing, ABS Research.

Chỉ số DXY  (US Dollar Index) tiếp tục xu hướng giảm trong tháng 2 và sụt giảm mạnh đầu tháng 3/2025, xuống mức thấp nhất trong nhiều tháng. Cụ thể, DXY giảm 3,2% trong ba ngày, xuống còn 104,13 vào ngày 6/3/2025, đánh dấu đợt giảm lớn nhất kể từ tháng 11/2022. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm cũng giảm xuống dưới 4,3% vào ngày 6/3/2025, sau khi đạt đỉnh gần 4,8% vào tháng 1/2025. 

Chỉ số DXY sụt giảm mạnh vào đầu tháng 3, đánh dấu mức giảm sâu nhất trong nhiều tháng. Nguồn: Investing, ABS Research.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm của DXY và lợi suất trái phiếu Chính phủ  Mỹ là do những lo ngại về tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại và nguy cơ suy thoái của Mỹ. Đặc biệt, trong bối cảnh các đề xuất thuế quan của Tổng thống Donald Trump gây ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế, Fed có thể tạm dừng hoặc giảm dần chương trình thắt chặt định lượng, đồng thời đẩy nhanh quá trình hạ lãi suất. 

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent tuyên bố rằng sẽ không có kế hoạch ngắn hạn nào để tăng phát hành trái phiếu chính phủ dài hạn, làm gia tăng áp lực lên thị trường tài chính. 

Những diễn biến này có thể tác động mạnh đến thương mại toàn cầu. Việc USD giảm giá có thể hỗ trợ xuất khẩu Mỹ, giúp cải thiện tính cạnh tranh của hàng hóa nước này. Tuy nhiên, nếu Fed buộc phải giảm lãi suất sớm hơn dự kiến, điều đó cũng có thể cho thấy nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với những rủi ro lớn hơn so với dự báo ban đầu. 

Cùng với chính sách bảo hộ thương mại của chính quyền Washington, sự bất ổn trong thị trường tài chính có thể làm gia tăng nguy cơ suy thoái trong các quý tới. 

Châu Âu: Áp lực suy thoái, chính sách tiền tệ nới lỏng và căng thẳng thương mại  

Theo ABS Research, chỉ số PMI sản xuất của Eurozone tháng 2/2025 chỉ đạt 47,6 điểm, vẫn dưới ngưỡng 50 điểm, phản ánh sự thu hẹp của ngành công nghiệp. Tại Anh, chỉ số này còn thấp hơn, chỉ đạt 46,9 điểm, mức thấp nhất trong 14 tháng qua, cho thấy tình trạng suy giảm mạnh của lĩnh vực sản xuất. 

PMI sản xuất Anh và EU tiếp tục thu hẹp dưới ngưỡng 50. Nguồn: Investing, ABS Research.

Trước tình trạng này, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB)  đã thực hiện đợt giảm lãi suất thứ hai trong năm 2025, đưa mức lãi suất xuống 2,5%. ECB cũng hạ dự báo tăng trưởng GDP khu vực Eurozone xuống còn 0,9%, giảm so với mức 1,1% trước đó. 

Mối lo ngại lớn của châu Âu là căng thẳng thương mại với Mỹ. Việc Washington tăng thuế lên hàng hóa EU có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu châu Âu, đặc biệt là các ngành sản xuất công nghiệp và ô tô. Chi tiêu quân sự gia tăng do căng thẳng địa chính trị với Nga và Trung Đông cũng đang tạo thêm áp lực tài chính cho khu vực này. 

Dòng vốn đầu tư vào châu Âu đang có dấu hiệu chững lại. Chỉ số FTSE 100 của Anh và DAX của Đức đều giảm điểm trong tháng 2, phản ánh tâm lý lo ngại của giới đầu tư. Lạm phát khu vực Eurozone duy trì ở mức 2,4%, cao hơn mục tiêu của ECB, làm hạn chế khả năng tiếp tục nới lỏng tiền tệ. 

Trung Quốc: Giảm phát kéo dài và cuộc đại tu mô hình kinh tế  

Nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục đối mặt với giảm phát. Theo ABS Research, chỉ số PPI (chỉ số giá sản xuất) giảm 2,3% trong tháng 1/2025, đánh dấu tháng giảm phát thứ 28 liên tiếp, phản ánh áp lực giảm giá trong ngành công nghiệp chế tạo và xuất khẩu của Trung Quốc. 

Lạm phát vẫn là bài toán khó giải đối với kinh tế Trung Quốc. Nguồn: Investing, ABS Research.

Để ứng phó, Bắc Kinh đã tung ra các gói kích thích tài khóa và tiền tệ mạnh mẽ. Chính phủ Trung Quốc phát hành 1,3 nghìn tỷ nhân dân tệ trái phiếu chính phủ siêu dài hạn, đồng thời bơm 500 tỷ nhân dân tệ vào hệ thống ngân hàng để hỗ trợ doanh nghiệp. Mục tiêu thâm hụt ngân sách đã được nâng lên 4% GDP, từ mức 3% năm trước. 

Ngành sản xuất ghi nhận một số tín hiệu phục hồi. Chỉ số PMI sản xuất của Trung Quốc tăng lên 50,2 điểm, cho thấy sự mở rộng nhẹ của lĩnh vực công nghiệp. Tuy nhiên, xuất khẩu Trung Quốc vẫn chịu áp lực từ thuế quan Mỹ, buộc Bắc Kinh phải đẩy mạnh chiến lược “nội địa hóa”, giảm phụ thuộc vào thương mại quốc tế và tập trung vào tiêu dùng nội địa. 

Dịch chuyển dòng vốn và chuỗi cung ứng toàn cầu  

Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đang tạo ra cơ hội lớn cho các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam. Theo ABS Research, vốn FDI vào Việt Nam đạt 6,9 tỷ USD trong hai tháng đầu năm 2025, tăng 35,5% so với cùng kỳ. Doanh nghiệp Trung Quốc gia tăng đầu tư vào Việt Nam, tận dụng lợi thế từ căng thẳng thương mại với Mỹ. 

Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đang hưởng lợi từ các chính sách ổn định kinh tế. VN-Index đã vượt mốc 1.300 điểm, chủ yếu nhờ các biện pháp kích thích kinh tế của Chính phủ. Trong khi đó, giá vàng thế giới tiếp tục tăng mạnh, đạt 2.956 USD/ounce, phản ánh tâm lý lo ngại rủi ro của nhà đầu tư. 

Thương mại toàn cầu đang trải qua sự thay đổi sâu sắc. Mỹ bảo hộ mạnh mẽ, châu Âu chật vật với suy thoái, Trung Quốc xoay trục kinh tế, trong khi các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam nỗ lực tận dụng cơ hội. Sự chuyển dịch này có thể không chỉ là tạm thời mà còn là dấu hiệu của một trật tự thương mại mới, nơi các quốc gia phải linh hoạt thích ứng để duy trì vị thế của mình. 

>> Vì sao thị trường trái phiếu doanh nghiệp 'đóng băng' suốt tháng 2?