Mỹ siết ‘vòng kim cô’, ngành xe điện Trung Quốc đối diện khủng hoảng 

Ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc hiện phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp chip nước ngoài, với hơn 90% chip được nhập khẩu. Đặc biệt, trong các phân khúc chip tiên tiến như chip điều khiển và điện toán, tỷ lệ tự cung ứng của Trung Quốc chưa đến 1%. Theo Luo Daojun, Phó Giám đốc Viện Linh kiện và Vật liệu thuộc Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT), tỷ lệ tự cung cấp chip ô tô tổng thể của Trung Quốc hiện tại chỉ đạt khoảng 10%. 

Wang Qing, Phó Giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển, cho biết tình hình nghiêm trọng hơn ở phân khúc chip nguồn và chip nhớ, khi tỷ lệ tự cung ứng chỉ đạt khoảng 8%. Với sự gia tăng đột biến của sản lượng xe điện trong nước, sự phụ thuộc này đã trở thành điểm yếu lớn. 

Xe điện và xe thông minh yêu cầu lượng chip lớn hơn đáng kể so với xe động cơ đốt trong. Theo Hiệp hội Sản xuất Ô tô Trung Quốc (CAAM), một chiếc xe truyền thống cần khoảng 600-700 chip, trong khi xe điện yêu cầu tới 1.600 chip. Với các xe thông minh, số lượng này tăng lên 3.000 chip. 

Lượng chip nội địa của Trung Quốc không đủ cung ứng cho ngành xe điện trong nước. Ảnh: Chinabaogao

>>Loại xe được người Anh mua nhiều nhất trong năm 2024  

Tính đến tháng 11/2024, Trung Quốc đã sản xuất 11,49 triệu xe điện, chiếm 40,8% tổng số ô tô được sản xuất trong nước, tăng 37,5% so với cùng kỳ năm trước. Điều này tạo áp lực lớn lên chuỗi cung ứng chip. Mật độ chip ngày càng tăng cũng đẩy giá trị bán dẫn trên mỗi xe lên cao hơn. Theo dự đoán của chuyên gia He Hao, Chủ tịch công ty Seres, chi phí chip như một tỷ lệ phần trăm của tổng chi phí xe sẽ tăng từ 4% năm 2019 lên 20% vào năm 2030. 

Trong bối cảnh Mỹ siết chặt các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang chịu áp lực tìm kiếm giải pháp thay thế cho chip nhập khẩu từ Mỹ. Các hiệp hội do nhà nước hậu thuẫn đã kêu gọi các doanh nghiệp ô tô nội địa tránh sử dụng chip Mỹ để bảo vệ an ninh chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, điều này làm gia tăng áp lực lên ngành công nghiệp trong nước, vốn đang gặp khó khăn trong việc phát triển sản xuất hàng loạt chip tiên tiến. 

Một ví dụ điển hình là chip Orin-X của Nvidia, chiếm 37,8% thị phần bộ điều khiển miền lái thông minh tại Trung Quốc trong chín tháng đầu năm. Ngoài ra, chip FSD của Tesla cũng chiếm 26,7% thị phần. Những con số này cho thấy sự thống trị của các công ty nước ngoài, đặt các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vào tình thế khó khăn. 

Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào nguồn chip ngoại nhập. Ảnh minh họa

>> Dự kiến VinFast sẽ đạt công suất 1 triệu xe mỗi năm với 5 nhà máy trên toàn cầu  

Chính phủ Trung Quốc đã nhận thức rõ vấn đề này và thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô tăng cường sử dụng chip nội địa. Theo Nikkei Asia, vào tháng 5/2024, Bắc Kinh đã đặt mục tiêu 25% chip được sử dụng trong các ô tô sản xuất nội địa phải đến từ các nhà cung cấp trong nước vào năm 2025. 

Một số tiến bộ đáng chú ý đã xuất hiện trong việc phát triển các chip công nghệ trưởng thành, như chip tương tự, thiết bị điện và cảm biến. Tuy nhiên, việc sản xuất hàng loạt chip tiên tiến vẫn gặp phải những nút thắt về công nghệ và tài nguyên. Những nỗ lực của các công ty như Nio và Xpeng trong việc phát triển chip tự lái thông minh cho thấy tiềm năng, nhưng đây vẫn là một hành trình dài. 

Sự phụ thuộc vào chip nhập khẩu không chỉ làm tăng chi phí mà còn tạo rủi ro lớn cho sản lượng xe điện. Các sự cố trong chuỗi cung ứng có thể gây đình trệ sản xuất, như trường hợp các báo cáo gần đây về sự chậm trễ của chip Drive Thor từ Nvidia. Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh cho ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc. 

Bắc Kinh đang cố gắng thúc đẩy sự tự chủ trong ngành công nghiệp chip bằng cách hỗ trợ các startup và các doanh nghiệp sản xuất ô tô trong việc phát triển chip nội địa. Các công ty như Nio và Xpeng đã đạt được thành công bước đầu với các chip tự lái thông minh, hoàn thành giai đoạn thiết kế cuối cùng (tape-out). Đây là những dấu hiệu tích cực, cho thấy Trung Quốc có thể thu hẹp khoảng cách với các đối thủ quốc tế trong tương lai. 

Tuy nhiên, việc đạt được độc lập về bán dẫn vẫn là một mục tiêu xa vời. Các công ty toàn cầu như Infineon, NXP, Texas Instruments và STMicroelectronics tiếp tục thống trị thị trường. Trong phân khúc chip tiên tiến, sự chênh lệch về công nghệ giữa các công ty Trung Quốc và các đối thủ quốc tế vẫn rất lớn. 

>> Pin xe điện mới tuổi thọ đột phá lên tới 8 triệu km mở ra kỷ nguyên mới cho phương tiện giao thông sạch