‘Ngày Giải Phóng’ 2/4: Mỹ chuẩn bị đòn thuế quan mạnh chưa từng có, quốc gia nào sẽ ‘chịu trận’? 

Dự kiến vào ngày 2/4, Trump sẽ công bố kế hoạch thuế quan mới mang tên "Ngày Giải Phóng ", tập trung vào các mức thuế đối ứng nhằm đáp trả các rào cản thương mại mà Mỹ đang phải đối mặt từ nhiều quốc gia, bao gồm cả các đồng minh lâu năm. 

Mặc dù đây vẫn là một sự mở rộng đáng kể của chính sách thuế quan Mỹ, nhưng nó sẽ có phạm vi hẹp hơn so với chiến lược áp thuế toàn cầu mà ông Trump từng đề cập. 

Theo các quan chức liên quan, ông Trump sẽ áp thuế đối ứng lên các quốc gia hoặc khối kinh tế cụ thể, nhưng sẽ có ngoại lệ. Hiện tại, chính quyền chưa có kế hoạch công bố thuế quan theo từng ngành riêng biệt trong sự kiện lần này. 

Tuy nhiên, ông Trump  muốn các mức thuế có hiệu lực ngay lập tức để tạo ra tác động nhanh chóng. Điều này có thể làm gia tăng căng thẳng với các quốc gia đồng minh và dẫn đến các biện pháp trả đũa, làm leo thang căng thẳng thương mại. 

Một quan chức cho biết, chỉ những quốc gia không áp thuế lên hàng hóa Mỹ và có thặng dư thương mại với Mỹ mới được miễn thuế theo kế hoạch lần này. 

Giống như nhiều chính sách khác dưới thời Trump, kế hoạch thuế quan này vẫn đang được điều chỉnh. Một trợ lý Nhà Trắng tuần trước cho biết nội bộ chính quyền vẫn đang "đàm phán" về cách thực hiện chương trình này. Những quan điểm cứng rắn nhất vẫn đến từ Trump, người tin rằng việc tăng thuế nhập khẩu là một cách quan trọng để tăng nguồn thu cho chính phủ. 

“Ngày 2/4 sẽ là ngày giải phóng của nước Mỹ. Chúng ta đã bị tất cả các quốc gia trên thế giới, cả bạn lẫn thù, lợi dụng”, Trump phát biểu tại Phòng Bầu dục hôm thứ Sáu. Ông khẳng định chính sách thuế quan sẽ mang về “hàng chục tỷ USD”, trong khi một trợ lý khác ước tính có thể thu được hàng nghìn tỷ USD trong một thập kỷ tới. 

Thị trường lo lắng, chính quyền trấn an  

Phản ứng của thị trường đối với các mức thuế trước đây áp lên Canada, Mexico và Trung Quốc, cũng như một số loại kim loại, vẫn là một mối lo lớn đối với chính quyền Trump, bởi ông thường lấy các chỉ số chứng khoán làm thước đo thành công. 

Gần đây, các quan chức chính quyền đã thừa nhận danh sách các quốc gia bị ảnh hưởng có thể không mang tính toàn diện. Ngoài ra, một số thuế quan hiện có, chẳng hạn như thuế thép, có thể không bị cộng dồn, giúp giảm nhẹ tác động lên một số ngành công nghiệp. 

Điều này cho thấy ông Trump đang điều chỉnh chính sách thuế của mình, từ một mức thuế đồng loạt trên toàn cầu sang một kế hoạch "thuế đối ứng" nhắm vào các rào cản thương mại và thuế quan của từng quốc gia. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ quốc gia nào sẽ bị ảnh hưởng cụ thể. Các quan chức cho biết Trump đã nhắc đến Liên minh châu Âu, Mexico, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Ấn Độ và Trung Quốc như những nước gây trở ngại thương mại đối với Mỹ. 

Dù phạm vi hẹp hơn, kế hoạch thuế quan lần này vẫn có quy mô lớn hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của Trump và sẽ thử thách sức chịu đựng của thị trường đối với sự bất ổn cũng như các rào cản thương mại mới. 

“Những mức thuế lớn sắp có hiệu lực, và tổng thống sẽ tự mình công bố chúng”, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tuyên bố hôm thứ Năm. 

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent tuần trước cho biết thuế quan đối với thép và nhôm có thể không bị cộng dồn vào mức thuế quốc gia. “Chúng tôi sẽ có câu trả lời rõ ràng hơn khi đến gần ngày 2/4”, ông nói trên Fox Business. 

Trong cùng cuộc phỏng vấn, Bessent cũng tiết lộ rằng khoảng 15% quốc gia là những "thủ phạm" lớn nhất gây ra vấn đề thương mại cho Mỹ. Ông gọi nhóm này là "Dirty 15" và nhấn mạnh rằng họ áp đặt các mức thuế cao và nhiều rào cản phi thuế quan đối với hàng hóa Mỹ. 

Trước đó, chính quyền Trump từng xem xét một phương án thuế ba cấp, phân loại các nước dựa trên mức độ hạn chế thương mại, nhưng kế hoạch này đã bị loại bỏ. 

Ông Trump coi thuế quan là một công cụ quan trọng để thu hút đầu tư vào Mỹ và tạo nguồn thu cho chính phủ, đặc biệt là để bù đắp cho các đề xuất cắt giảm thuế của đảng Cộng hòa. 

“Thuế quan sẽ khiến nước Mỹ cạnh tranh hơn và khuyến khích đầu tư vào Mỹ”, Stephen Miran, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Trump, nói trong một cuộc phỏng vấn. 

Nhà Trắng lập luận rằng hàng nghìn tỷ USD đầu tư từ nước ngoài và các công ty quốc tế là bằng chứng cho thấy chiến lược của Trump đang phát huy hiệu quả. Miran nói trên Fox Business tuần trước rằng các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra trước thời hạn ngày 2/4. 

“Tôi nghĩ hoàn toàn hợp lý khi kỳ vọng rằng chúng ta có thể thu được hàng nghìn tỷ USD từ thuế quan trong một thập kỷ và sử dụng nguồn thu đó để giảm thuế cho người lao động và doanh nghiệp Mỹ”, ông nói. 

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế nghi ngờ liệu các mức thuế này có giúp giảm thâm hụt ngân sách đáng kể hay không, đặc biệt là trong bối cảnh lo ngại về lạm phát và suy giảm kinh tế. Các công ty có thể điều chỉnh chuỗi cung ứng để né thuế, nhất là khi không phải tất cả các quốc gia đều bị ảnh hưởng. 

Dữ liệu từ Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho thấy doanh thu hải quan của Mỹ từ Trung Quốc tăng mạnh sau khi Trump áp thuế vào năm 2018, nhưng đạt đỉnh vào năm 2022 và giảm mạnh vào năm 2023. Điều này đặt ra câu hỏi về tính bền vững của chính sách thuế quan như một nguồn thu lâu dài. 

>> Trước giờ G, Trung Quốc khẳng định đã chuẩn bị cho ‘mọi kịch bản’ Mỹ áp thuế