Ngôi chùa Khmer dát vàng 600 năm tuổi, chứa một trong những bức tượng Phật nằm ngoài trời lớn nhất Việt Nam 

Đến Trà Vinh không thể không nhắc đến những ngôi chùa Khmer độc đáo của đồng bào nơi đây. Trong đó nổi bật nhất là chùa Vàm Ray được xây dựng lại từ nền ngôi chùa cũ hơn 600 năm tuổi bị tàn phá trong chiến tranh. Dù xây mới nhưng vẫn mang nét cổ kính truyền thống của Phật giáo Nam tông Khmer. 

Chùa Vàm Ray tọa lạc tại ấp Vàm Ray, xã Hàm Tân, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh, cách thành phố Trà Vinh khoảng 35km. Ngay từ ngoài nhìn vào, sự kỳ vĩ của ngôi chùa này khiến cho bất kỳ ai cũng có cảm giác choáng ngợp, như lạc vào một cung điện vàng nguy nga, rực rỡ. Màu vàng lấp lánh tỏa ra mọt nơi trong chùa từ vòm mái, tường, các cột trụ chống, đến cả những bức phù điêu, các bức tượng. 

Chùa Vàm Ray mang phong cách kiến trúc Angkor, một kiến trúc đặc trưng của người Campuchia. Chùa có bốn cổng và theo truyền thống của chùa Khmer, cổng chính và tòa chính điện quay về hướng Đông, tượng trưng cho con đường tu hành của Phật tử từ Tây sang Đông. 

Giữa sân chùa Vàm Ray có một cột hình trụ cao vút được nâng đỡ bởi những cái cột cách điệu hình rắn thần Naga có 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ hội, tượng trưng cho việc Phật pháp sẽ soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn đã được đức Phật thuần hóa theo quan niệm của người Khmer. 

Bước chân vào chùa ta sẽ ngỡ ngàng gặp đầu tiên là ngôi chính điện uy nghiêm, choáng ngợp bởi vẻ bề thế và lộng lẫy với nhiều màu sắc, đậm chất văn hoá Khmer, mang nét đặc thù nền tảng của Bà la môn giáo, ảnh hưởng sâu đậm văn hoá Ấn Độ. Chính điện quay về hướng Đông như bao ngôi chùa Nam tông khác, có một tượng phật lớn đặt trang trọng ở vị trí cao nhất. Một số tượng phật nhỏ được bố trí ở các vị trí thấp hơn. 

Xung quanh chính điện được bao bọc bởi một hàng rào trang trí bằng những tượng chằn Yeak mặt mày dữ tợn, mặc áo giáp với dáng ngồi bảo vệ ngôi chùa. 

Nhìn chếch về hướng Đông Nam của chính điện là tượng đức Phật Thích Ca nhập niết bàn dài có chiều dài 54m được đặt trên bệ tương đương một ngôi nhà 2 tầng, toàn bộ tượng và bệ cũng được sơn phủ sơn son thiếp vàng. Đỉnh cao nghệ thuật thể hiện ở những họa tiết độc đáo nơi mái vòm, tường, các hàng cột và cầu thang là tượng đầu vị thánh bốn mặt Maraprum là tiền thân của Brahma – vị thần sáng tạo ra thế giới, nữ thần Kayno nửa người nửa chim, chim thần Marakrit. 

Dù được xây dựng mới (năm 2010) nhưng ngôi chùa vẫn có nét cổ kính, du khách càng chiêm ngưỡng càng bị cuốn hút. Cứ mỗi dịp lễ, Tết truyền thống, dân cư ở các phum, sóc đổ về chùa như trẩy hội. Họ đến để làm lễ phật và cầu xin bình an, cúng dường để cầu được phước. Khi đó, ngôi chùa không chỉ là chốn tâm linh mà còn là nơi sinh hoạt cộng đồng của người Khmer Trà Vinh. 

Thánh đường lớn nhất Việt Nam sở hữu tòa tháp chuông cao 110m, chứa cả căn hầm diện tích hơn 1.000m2