Ngôi trường trọng điểm quốc gia 116 tuổi từng là nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp theo học: Nơi duy nhất ở Hà Nội có lớp chuyên Toán trước năm 1986, nhiều lần vinh dự đón Huân chương Lao động 

Ngôi trường 116 tuổi mang tên một danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam  

Trường Trung học Phổ thông Chu Văn An, thường được gọi là trường Bưởi hay trường Chu, là một cơ sở giáo dục công lập tại Hà Nội . Thành lập từ năm 1908, trường đã trở thành một trong những biểu tượng tiêu biểu của nền giáo dục  Việt Nam, với lịch sử lâu đời và truyền thống giáo dục bền vững. 

Trường ban đầu được người Pháp thành lập vào năm 1908 với tên gọi Lycée du Protectorat, nhưng các học sinh thường gọi là trường Bưởi như một biểu tượng của tinh thần yêu nước. Mục đích chính của người Pháp khi thành lập trường là để đào tạo nhân sự phục vụ cho bộ máy cai trị tại Bắc Kỳ. Đến năm 1945, sau khi chính phủ Trần Trọng Kim đổi tên thành Quốc lập Trung học hiệu Chu Văn An, tên này đã được sử dụng cho đến nay. 

Ngôi trường  được thiết kế theo phong cách kiến trúc Pháp và sau hơn một thế kỷ tồn tại, trường vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghi bên bờ hồ Tây lịch sử. Với bề dày lịch sử phong phú, trường đã đóng góp lớn vào sự nghiệp giáo dục Việt Nam, đào tạo nên nhiều cá nhân xuất sắc trong lĩnh vực văn hóa, lịch sử và cách mạng. 

Nhiều giáo viên và học sinh của trường đã trở thành những lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước, hoặc những nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng trong nền văn hóa nước nhà. Điển hình là Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp , nhà giáo Tôn Thất Tùng, nhà văn Nguyễn Công Hoan, họa sĩ Phan Chánh, nhà thơ Xuân Diệu, cùng nhiều nhà khoa học và tướng lĩnh nổi bật khác. Ngoài ra, trường cũng tự hào với những cựu học sinh ưu tú như Liệt sĩ, Anh hùng LLVT Bác sĩ Đặng Thùy Trâm và phi công Vũ Xuân Thiều. Các nhà cách mạng như Hà Huy Tập, Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ cũng là những người đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và hạnh phúc của nhân dân. 

Dù đã trải qua nhiều thăng trầm do chiến tranh, từ năm 1954, ngôi trường đã trở lại vị trí cũ bên bờ hồ Tây và tiếp tục hoạt động cho đến ngày nay. 

Khi đến thăm trường THPT Chu Văn An, nhiều người không khỏi ngạc nhiên trước vẻ đẹp lãng mạn của khuôn viên. Trường nổi bật với lối kiến trúc Pháp đặc trưng, được bao phủ bởi những hàng cây cổ thụ xanh mát. 

Một trong những niềm tự hào của học sinh tại đây là tòa nhà Bát Giác – công trình  kiến trúc cổ kính và ấn tượng nhất trong khuôn viên trường. Ban đầu, đây là biệt thự của một thương gia người Pháp, xây dựng từ năm 1898. Sau khi được tu sửa, tòa nhà đã trở thành thư viện của trường. Với hình dáng tám cạnh độc đáo, tòa nhà Bát Giác mang phong cách kiến trúc châu Âu, từ màu sắc đến những chi tiết hoa văn tinh tế trên tường. 

Với học sinh trường THPT Chu Văn An, tòa nhà Bát Giác không chỉ là nơi học tập mà còn là không gian để nghỉ ngơi, trò chuyện và thư giãn sau những giờ học căng thẳng. Từ đây, bạn có thể phóng tầm mắt ngắm nhìn hồ Tây và tận hưởng bầu không khí trong lành. 

Cho đến nay, trường vẫn kiên định với sứ mệnh đào tạo những học sinh xuất sắc cho Hà Nội cũng như cả nước. Hiện tại, trường THPT Chu Văn An cùng với trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam là hai trong số những trường có hệ thống lớp chuyên do Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội quản lý. 

Ngôi trường gắn liền với lịch sử chiến đấu của dân tộc  

Vào ngày 9/12/1908, Phủ Toàn quyền Đông Dương đã ban hành nghị định thành lập trường Lycée du Protectorat (Thành Chung bảo hộ), dựa trên sự sáp nhập của trường Thông ngôn Hà Nội và trường Thành Chung Nam Định. Thời điểm đầu, trường bao gồm cả cấp tiểu học và trung học cơ sở. 

Đến năm 1931, trường được đổi tên thành trường Trung học Bảo hộ. Dù tên gọi này phản ánh ý định của người Pháp, nhưng người dân Hà Nội vẫn quen gọi nó là trường Bưởi, lấy cảm hứng từ vị trí gần khu vực Bưởi. 

Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ngôi trường này đã trở thành nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng gắn liền với quá trình phát triển cận đại của dân tộc. Một số phong trào tiêu biểu của sinh viên có thể kể đến như: phong trào ủng hộ Đông Kinh nghĩa thục; phong trào yêu nước nhằm tưởng nhớ chí sĩ Phan Chu Trinh vào năm 1926; phong trào hỗ trợ Mặt trận Dân tộc Pháp vào năm 1936; phong trào tuyên truyền chữ quốc ngữ vào năm 1938; và các hoạt động cứu đói, tham gia Mặt trận Việt Minh trong những năm 1943, 1944 và 1945. 

Trong những năm 1940 của thế kỷ XX, học sinh trường Bưởi tiếp tục phát huy truyền thống bằng cách tham gia vào các phong trào ủng hộ Việt Minh trong giai đoạn đầu. Tinh thần và hoạt động sôi nổi của giáo viên cùng học sinh trường THPT Chu Văn An tại các điểm sơ tán ở Phú Thọ và Hưng Yên đã góp phần vào phong trào "Ba sẵn sàng" của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. 

Trước năm 1986, trường THPT Chu Văn An là trường duy nhất ở Hà Nội có lớp chuyên Toán do Sở Giáo dục và Đào tạo quản lý. Nơi đây đã đào tạo nhiều thế hệ học sinh chuyên Toán đạt thành tích cao trong các cuộc thi học sinh giỏi quốc gia cũng như các kỳ thi Olympic Toán quốc tế. Sau này, nhiều cựu học sinh của trường đã thành công trên nhiều lĩnh vực khác nhau, điển hình như GS-TSKH Nguyễn Hữu Việt Hưng - chủ nhiệm bộ môn Đại số tuyến tính tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; PGS-TS Trương Gia Bình - Tổng giám đốc Công ty FPT; và PGS-TS Đào Tiến Khoa - Giám đốc Trung tâm Tính toán cơ bản, Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt nhân. 

Vào ngày 17/2/1995, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã ký quyết định nâng cấp trường THPT Chu Văn An thành một trong ba trường trung học phổ thông trọng điểm quốc gia của Việt Nam. 

Ngày 6/11/2004, trường THPT Chu Văn An được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia  của Việt Nam. 

Các thành tựu xuất sắc của trường THPT Chu Văn An trong hơn một thế kỷ qua  

Trải qua 116 năm hành trình xây dựng và phát triển mạnh mẽ, Trường đã được nhà nước vinh dự trao tặng nhiều Huân chương và giải thưởng cao quý, bao gồm: 

• Năm 1964: Huân chương Lao động hạng ba được trường vinh dự nhận.
• Năm 1992: Huân chương Lao động hạng nhì.
• Năm 1998: Huân chương Độc lập hạng nhất.
• Năm 2000: Huân chương Lao động hạng Nhất từ Đảng và Nhà nước.
• Năm 2004: Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia của Việt Nam.
• Năm 2013: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.
• Năm 2018: Huân chương Độc lập hạng Ba.

Tổng hợp 

>> Ngôi trường giữ kỷ lục nhiều thí sinh tham gia chung kết năm Đường lên đỉnh Olympia