Phát hiện ‘kho báu’ tiềm năng dưới đáy biển sâu, Mỹ có thể đạt lợi thế không tưởng giữa thương chiến với Trung Quốc?
Khai thác đáy biển sâu vẫn là một chủ đề gây tranh cãi gay gắt. Tác động đến hệ sinh thái của việc cào xới đáy đại dương vẫn chưa được hiểu rõ.
"Dưới biển vui hơn trên bờ", chú cua Sebastian từng hát với nàng tiên cá. Và giờ đây, câu hát ấy có lẽ cũng là khẩu hiệu mới của giới đầu tư đang rót hàng triệu USD vào một lĩnh vực nhiều tranh cãi: khai thác khoáng sản dưới đáy biển sâu.
Một "cơn sốt vàng nhỏ" đang âm ỉ cách mặt biển gần 5km, khi nhiều nhà đầu tư kỳ vọng vào tiềm năng kinh tế và chiến lược từ việc khai thác các nốt đa kim (polymetallic nodules) nằm rải rác dưới đáy Thái Bình Dương. Những cục đá màu đen này chứa nhiều kim loại quý như niken, cobalt và mangan – các nguyên liệu thiết yếu cho sản xuất pin điện thoại, xe điện và thép không gỉ.
Tổng thống Donald Trump được cho là sắp ký một sắc lệnh hành pháp nhằm đẩy nhanh kế hoạch khai thác các khoáng vật này. Với mong muốn thúc đẩy khả năng tự chủ trong việc tiếp cận các nguồn tài nguyên quan trọng, đây được xem là bước đi mang tính chiến lược giữa bối cảnh căng thẳng thương mại kéo dài với Trung Quốc – quốc gia hiện nắm phần lớn nguồn cung các kim loại quan trọng.
Tuy nhiên, khai thác đáy biển sâu vẫn là một chủ đề gây tranh cãi gay gắt. Tác động của việc cào xới đáy đại dương đến hệ sinh thái vẫn chưa được hiểu rõ. Các loài sinh vật lớn sống bám dưới đáy biển chắc chắn sẽ không hài lòng. Nhiều tổ chức phi Chính phủ và các quốc gia như Anh cũng đã kêu gọi tạm dừng khai thác để nghiên cứu kỹ hơn.
Nếu chính quyền của ông Trump tiến hành cấp phép mà không thông qua Cơ quan Quản lý đáy biển quốc tế (ISA)) – Cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc có thẩm quyền quản lý vùng biển quốc tế – điều này sẽ đụng chạm trực tiếp đến đồng thuận toàn cầu.
Tuy vậy, từ góc nhìn khác, đây là một ván bài địa chính trị. Khi Trung Quốc hạn chế xuất khẩu một số kim loại để đáp trả thuế của Mỹ, việc tìm nguồn cung thay thế ngay tại Mỹ hoặc các nước gần Mỹ không chỉ là cách đối phó tạm thời, mà còn giúp Mỹ có thêm lợi thế trong đàm phán.
Liệu kế hoạch này có giúp Mỹ lật ngược thế cờ địa chính trị? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Nhưng với The Metals Company (TMC) – công ty đang vận động mạnh mẽ để được cấp phép – đây có thể là bước ngoặt.
TMC lên sàn năm 2021 thông qua sáp nhập với một công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC), nhưng thương vụ này nhanh chóng thất bại. Dù cổ phiếu đã tăng gấp đôi trong năm nay, giá trị hiện tại vẫn thấp hơn 80% so với đỉnh ban đầu. Nếu ông Trump “bật đèn xanh”, ngành khai thác khoáng sản biển sâu có thể nhận được luồng vốn đầu tư mới, đúng lúc TMC đang cần tiền mặt.
Cuối năm 2024, công ty chỉ còn 3,5 triệu USD trên bảng cân đối kế toán và phải dựa vào khoản vay có phần tài trợ từ CEO Gerard Barron. Ban đầu, TMC ước tính cần đến 7 tỷ USD để đi vào khai thác quy mô lớn – con số có thể đã giảm nhờ sự tham gia của các đối tác. Trong khi đó, một đối thủ cạnh tranh là Loke Marine Minerals gần đây đã nộp đơn phá sản.
Tất nhiên, kể cả khi có vốn và được Nhà Trắng hậu thuẫn, "ngôi vương" ngành khoáng sản biển sâu vẫn là viễn cảnh xa vời. ISA – vốn tự nhận có thẩm quyền trên vùng biển quốc tế – có thể sẽ lên tiếng phản đối. Nhưng lịch sử đã cho thấy ông Trump có khả năng tạo ra những cơn sốt đầu tư rầm rộ, dù chỉ tạm thời.
Khi thương mại trên mặt đất bị chặn đứng bởi thuế quan, có lẽ Sebastian nói không sai: "Dưới biển vui hơn thật".
Theo FT
