Sân bay quốc tế của Việt Nam gần 80 năm không đón chuyến bay nào vẫn được phục dựng, bảo tồn: Được xây nhanh nhất thế giới, hoàn thành ‘thần tốc’ trong 2 ngày
Sau khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử, sân bay không còn được sử dụng nữa và đã được cải tạo thành những cánh đồng trồng trọt.
Ít ai biết rằng, từ tháng 7/1945, Việt Nam đã có một sân bay đích thực, do chính tay người Việt tự thiết kế, xây dựng và điều hành để phục vụ nhu cầu cấp thiết trong tình hình lúc bấy giờ. Đó chính là sân bay Lũng Cò , nằm trong chiến khu Việt Bắc. Gọi là sân bay Lũng Cò vì nó nằm trên một thung lũng thuộc xóm Lũng Cò, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
Đầu năm 1945, một chiếc máy bay do Trung úy Saw, phi công của lực lượng không quân Mỹ điều khiển đã bị lực lượng phòng không Nhật Bản bắn rơi. Phi công này nhảy dù xuống Cao Bằng và được du kích Việt Nam cứu thoát, sau đó đưa về gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trước sự việc đó cùng với đề nghị hợp tác của tướng Sênôn (Tư lệnh đoàn không quân số 14), Bác Hồ đã đồng ý đưa Trung úy Saw sang Trung Quốc để trao trả cho quân Đồng Minh.
Trong buổi hội đàm giữa hai bên, một thỏa thuận quan trọng đã được ký kết: Phía Việt Nam sẽ tăng cường lực lượng du kích và mở rộng phạm vi hoạt động của lực lượng này; phía Mỹ có trách nhiệm đưa các phái đoàn sang giúp huấn luyện về quân sự, đồng thời trang bị vũ khí, điện đài và các trang thiết bị khác. Việc xây dựng một sân bay bảo đảm cho sự liên lạc giữa hai bên cũng được đặt ra từ đây.
Vào đầu tháng 5/1945, Bác Hồ rời căn cứ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) để tiếp tục chỉ đạo phong trào cách mạng. Ngay khi đến Tân Trào, Bác Hồ đã vạch ra kế hoạch xây dựng một sân bay dã chiến để phục vụ công tác cách mạng.
Tháng 6/1945, các ông Đàm Quang Trung và Lê Giản được Bác Hồ giao nhiệm vụ tìm địa điểm thích hợp xây dựng sân bay dã chiến để có thể đón nhận viện trợ của quân Đồng Minh.
Sau khi xác định địa điểm, Bác Hồ chỉ đạo triển khai ngay kế hoạch xây dựng sân bay tại Lũng Cò. Tại đây, có một khu đất rộng khoảng 4ha nằm giữa các khe núi trong một thung lũng hẹp, xung quanh được bao bọc bởi đồi núi và cây cối rậm rạp, tạo thành một vị trí an toàn lý tưởng cho các chuyến bay lên xuống. Khoảng cách từ Lũng Cò đến căn cứ Tân Trào không xa, khiến đây trở thành vị trí lý tưởng để xây dựng sân bay.
Sân bay Lũng Cò có lẽ là một trong những công trình được xây dựng nhanh nhất thế giới. Chỉ trong vòng 2 ngày, 35 chiến sĩ giải phóng quân, cùng dân quân du kích và bà con các dân tộc từ hai xã Bình Yên và Trung Yên, đã phát quang cây cỏ, san nền đất, hoàn thiện đường băng dài 400m và rộng 20m, đủ cho chiếc máy bay L-5 của không quân Mỹ có thể cất, hạ cánh.
Chiếc máy bay đầu tiên hạ cánh tại sân bay Lũng Cò mang theo hai sĩ quan Đồng Minh cùng lương thực, thuốc men và vũ khí để tiếp sức cho công cuộc chiến đấu của ta.
Trong suốt thời gian quân Đồng Minh hiện diện tại Tân Trào , sân bay Lũng Cò đã phục vụ nhiều chuyến bay, góp phần quan trọng trong công cuộc cách mạng. Tuy nhiên, khi Cách mạng Tháng Tám bùng nổ vào năm 1945, các chuyến bay của quân Đồng Minh đã ngừng hoạt động.
Sau khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử, sân bay Lũng Cò không còn được sử dụng nữa và đã được cải tạo thành những cánh đồng trồng trọt. Ngày nay, Khu di tích sân bay Lũng Cò đã được phục dựng tại một địa điểm trong Quần thể Di tích lịch sử Công an Nhân dân và luôn mở cửa đón khách tham quan.
Gần 80 năm sau, di tích sân bay Lũng Cò và chiếc máy bay trưng bày tại đây vẫn là minh chứng rõ nét cho một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc. Những hiện vật và hình ảnh trưng bày tại đây không chỉ giúp thế hệ trẻ hình dung rõ ràng hơn về cuộc chiến tranh trước Cách mạng Tháng Tám mà còn cho thấy mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và lực lượng Đồng Minh trong những năm 1945.
Sân bay Lũng Cò không chỉ là một công trình hạ tầng phục vụ chiến tranh mà còn là biểu tượng của tài năng, sự sáng tạo và tinh thần vượt khó của người Việt. Đây là sân bay đầu tiên của chiến khu cách mạng, được xây dựng khi chưa giành được chính quyền và đã để lại dấu ấn quan trọng về quan hệ ngoại giao, quân sự ban đầu với Hoa Kỳ.
