Trí tuệ nhân tạo tác động mạnh mẽ, định hình xu hướng việc làm trong tương lai 

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), cùng với các công nghệ tiên tiến như công nghệ học máy (ML), dữ liệu lớn (big data) và điện toán đám mây (cloud computing), đang làm thay đổi sâu sắc thị trường lao động. Sự chuyển dịch này không chỉ ảnh hưởng đến các ngành nghề truyền thống mà còn tạo ra những cơ hội việc làm mới trong tương lai. 

Việc ứng dụng AI trong hoạt động sản xuất và kinh doanh ngày càng trở nên phổ biến. Ảnh minh hoạ

Việc ứng dụng AI trong hoạt động sản xuất và kinh doanh ngày càng trở nên phổ biến. Ông Lê Công Năng, CEO Wondertour, cho biết từ khi ChatGPT ra đời, doanh nghiệp của ông đã tận dụng công nghệ  này để hỗ trợ trong việc xây dựng chương trình, sáng tạo nội dung và thiết kế đồ họa. Nhận thấy lợi ích rõ ràng, công ty sẵn sàng đầu tư vào các gói dịch vụ có trả phí. Tuy nhiên, quá trình sử dụng vẫn cần sự kiểm soát của con người để đảm bảo chất lượng. Điều này cho thấy AI chưa thể thay thế hoàn toàn lao động con người, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu về sự sáng tạo và linh hoạt để thích ứng với những thay đổi. 

Ở một góc nhìn khác, ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT, nhận định rằng trong tương lai gần, nhiều vị trí công việc sẽ bị thay thế bởi AI và robot. Những hệ thống tự động hóa này có thể làm việc liên tục mà không cần nghỉ ngơi, không đòi hỏi phúc lợi, tiền thưởng hay các chế độ đãi ngộ khác như con người. Theo ước tính của ông, khoảng 85% công việc mang tính chất lặp đi lặp lại sẽ biến mất trong thời gian tới. Dù AI không thể thay thế hoàn toàn sức lao động và trí tuệ con người, nhưng sự bùng nổ của công nghệ này đang buộc người lao động phải thay đổi để theo kịp xu thế. Một trong những yêu cầu quan trọng nhất hiện nay là xóa bỏ tình trạng "mù công nghệ". Nếu như trước đây, "mù chữ" từng là trở ngại lớn đối với nhiều thế hệ lao động Việt Nam, thì nay, việc thiếu kỹ năng công nghệ sẽ trở thành rào cản nghiêm trọng trong thời đại 4.0. 

Theo ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, ngành công nghệ thông tin và công nghệ số tiếp tục là lĩnh vực có nhu cầu tuyển dụng cao với mức lương hấp dẫn. Đặc biệt, sau khi Việt Nam công bố chiến lược phát triển ngành bán dẫn, cơ hội việc làm trong lĩnh vực này sẽ gia tăng mạnh mẽ. 

Để không bị tụt lại phía sau, người lao động cần chủ động tiếp cận và học hỏi về AI. Ảnh minh hoạ

Giáo sư Yoshua Bengio, Viện trưởng Viện nghiên cứu AI Mila, khi đến Việt Nam nhận giải thưởng VinFuture 2024, đã nhấn mạnh rằng AI không đơn thuần lấy đi việc làm của con người mà còn mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp mới. Theo ông, làn sóng sa thải trong một số lĩnh vực không chỉ xuất phát từ sự phát triển của AI mà còn do những yếu tố kinh tế vĩ mô khác. 

Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm 2023 dự báo đến năm 2025, AI có thể tạo ra khoảng 12 triệu việc làm mới trên toàn cầu. Một nghiên cứu khác của McKinsey cũng cho thấy AI có thể đóng góp vào việc tạo ra từ 20 đến 50 triệu việc làm mới trên thế giới vào năm 2030. Điều này chứng tỏ AI không chỉ là mối đe dọa đối với thị trường lao động mà còn là động lực thúc đẩy sự ra đời của nhiều ngành nghề mới. 

Chủ tịch Tập đoàn FPT, ông Trương Gia Bình, cho rằng AI cần được coi là một “đồng minh” thay vì là một nguy cơ đối với việc làm của con người. Để không bị tụt lại phía sau, người lao động cần chủ động tiếp cận và học hỏi về AI, bao gồm các lĩnh vực như học máy, khoa học dữ liệu và kỹ năng phân tích để có thể làm việc hiệu quả với công nghệ này. 

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) Đào Ngọc Dung nhận định rằng sự phát triển của AI, cùng với những xu hướng mới như việc làm xanh, việc làm số, chuyển đổi năng lượng và già hóa dân số, đang tạo ra những tác động đa dạng lên thị trường lao động. Để thích ứng với tình hình này, Việt Nam cần điều chỉnh chính sách và hoàn thiện khung pháp lý nhằm xây dựng một thị trường lao động linh hoạt, bền vững và có tính hội nhập cao. 

Sau 10 năm thực thi, Luật Việc làm đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp với thực tế. Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, tốc độ chuyển dịch cơ cấu lao động tại Việt Nam vẫn còn chậm, đặc biệt trong nhóm lao động chất lượng cao. Một trong những nguyên nhân chính là chưa có cơ chế đủ mạnh để huy động các nguồn lực xã hội, cũng như chưa có chính sách đầu tư tương xứng cho đào tạo nhân lực trình độ cao, nhất là trong những ngành nghề mới. 

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đánh giá rằng AI có thể tác động đến 26% - 40% tổng số việc làm hiện nay. Trong đó, khoảng 14% công việc có nguy cơ bị thay thế hoàn toàn, trong khi 32% công việc khác sẽ phải thay đổi để thích ứng với xu hướng mới. Trước thực trạng này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng cần tập trung vào một số giải pháp trọng tâm, bao gồm mở rộng cơ hội tiếp cận kỹ năng công nghệ cho người lao động, thúc đẩy đào tạo liên tục và nâng cao kỹ năng số. Đồng thời, thị trường lao động cần được cải thiện theo hướng toàn diện, thích ứng và bền vững hơn. 

Hiện nay, dự thảo Luật Việc làm sửa đổi đang được trình Quốc hội, với mục tiêu khắc phục những bất cập trong thị trường lao động phi chính thức, nâng cao chất lượng việc làm và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tận dụng công nghệ để gia tăng năng suất. 

>>Mỗi tuần gần 3.200 gian hàng 'bay màu' trên Shopee, TikTok, Lazada