Vì sao ông Trump kiên quyết bác bỏ kế hoạch chi 53 tỷ USD tái thiết dải Gaza của các Chính phủ Ả Rập? 

Nhà Trắng vừa chính thức bác bỏ đề xuất tái thiết Dải Gaza do các quốc gia Ả Rập  đưa ra, đánh dấu bước đi cương quyết đầu tiên của Tổng thống Donald Trump trong việc duy trì các lập trường chính sách đối ngoại vốn gây nhiều tranh cãi của ông. 

Đề xuất của các nước Ả Rập được xây dựng vội vàng nhằm đáp ứng tầm nhìn của Tổng thống Trump về một " Thiên đường Riviera của Trung Đông", bao gồm việc phát triển các khu nghỉ dưỡng ven biển tại Gaza. Tuy nhiên, điểm khác biệt quan trọng là kế hoạch này cho phép người Palestine tiếp tục sinh sống tại đây - điều mà chính quyền Trump cho rằng không khả thi. 

"Đề xuất hiện tại không giải quyết được thực tế là Gaza hiện không thể ở được và người dân không thể sống một cách nhân đạo trên một vùng đất phủ đầy mảnh vỡ và bom đạn chưa nổ", phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Brian Hughes tuyên bố. 

"Tổng thống Trump vẫn giữ vững tầm nhìn của mình là tái thiết Gaza không còn Hamas. Chúng tôi mong muốn có thêm các cuộc đàm phán để mang lại hòa bình và thịnh vượng cho khu vực này", ông Hughes nhấn mạnh. 

Các nhà phê bình cũng chỉ ra rằng kế hoạch của các nước Ả Rập không đề cập cụ thể đến việc giải giáp Hamas - tổ chức bị Hoa Kỳ liệt vào danh sách khủng bố, đã thực hiện các cuộc tấn công ngày 7/10/2023 vào Israel khiến 1.200 người thiệt mạng và châm ngòi cho cuộc xung đột hiện nay. 

Israel cũng phản đối kế hoạch Ả Rập, cho rằng đây là "suy nghĩ cũ kỹ" và không giải quyết vấn đề Hamas. Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã ca ngợi đề xuất của Trump là "mang tính cách mạng và sáng tạo" và cho rằng ý tưởng này nên được trao cơ hội. 

Kế hoạch trị giá 53 tỷ USD của các nước Ả Rập, do Ai Cập dẫn đầu, được công bố tại hội nghị Cairo mới đây. Đề xuất dài 91 trang này đưa ra lộ trình ba giai đoạn: phục hồi sáu tháng đầu tập trung vào nhà ở tạm thời, tiếp theo là hai năm tái thiết cơ sở hạ tầng, và cuối cùng là giai đoạn phát triển với các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại và các khu nghỉ dưỡng ven biển. 

Đề xuất nhấn mạnh thách thức lớn là việc dọn sạch 50 triệu tấn đổ nát và 8.000 tấn bom mìn chưa nổ trong khu vực - một nhiệm vụ mà chính quyền Trump cho rằng phức tạp đến mức không thể duy trì dân cư trong quá trình thực hiện. 

Các cuộc thảo luận về tương lai Gaza diễn ra trong bối cảnh giai đoạn đầu của lệnh ngừng bắn bảy tuần sắp kết thúc. Với Israel và Hamas vẫn không đạt được thỏa thuận, nguy cơ tái diễn xung đột đang gia tăng, trong khi các nước Ả Rập tập trung vào nỗ lực kéo dài lệnh ngừng bắn hiện tại. 

Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Qatar đã tuyên bố ủng hộ kế hoạch do Ai Cập dẫn đầu, sau khi không đạt được đồng thuận tại hội nghị thượng đỉnh Riyadh hồi tháng trước. Các quốc gia này đã có quan điểm khác nhau về vai trò của Hamas trong tương lai của Gaza, với Saudi Arabia và UAE còn chia rẽ về mức độ mà tổ chức này có thể tiếp tục hiện diện tại vùng đất này. 

Theo đề xuất, Hamas sẽ được thay thế bằng một chính phủ chuyển tiếp gồm các nhà kỹ trị và nhân vật phi đảng phái Palestine. Chính quyền Palestine , hiện đang quản lý phần lớn Bờ Tây, sau đó sẽ tiếp quản Gaza với sự hỗ trợ có thể có từ lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc. Kế hoạch cũng tiết lộ Ai Cập và Jordan đang đào tạo lực lượng cảnh sát Palestine để chuẩn bị triển khai, nhưng không đề cập đến vai trò trực tiếp của các nước Ả Rập trong công tác an ninh. 

Chi tiết kỹ thuật của kế hoạch bao gồm việc bố trí các container vận chuyển, lều, nhà di động và nhà lắp ghép cho người dân di dời. Đặc biệt, đề xuất còn dành một phần nói về phong cách kiến trúc, ủng hộ việc sử dụng đá Jerusalem, mái vòm nhọn và các kiểu mái vòm truyền thống nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa Palestine. 

Tài liệu này không đề cập đến một số điểm quan trọng, đặc biệt là nguồn tài trợ cho quá trình tái thiết. Dù nêu rằng kinh phí sẽ được huy động từ các tổ chức tài chính quốc tế, các quốc gia tài trợ và các quỹ đầu tư quốc gia, tài liệu không đưa ra thông tin cụ thể về bên chịu trách nhiệm chính. 

Đề xuất cũng bao gồm các chi tiết về việc loại bỏ các chiến binh vũ trang Hamas – lực lượng kiểm soát Gaza trong hơn 15 năm qua. Kế hoạch này liên kết quá trình giải quyết các phe phái vũ trang Palestine với “một tiến trình chính trị đáng tin cậy nhằm khôi phục quyền của người Palestine”, nhấn mạnh rằng đây là giải pháp cho nguyên nhân gốc rễ của bạo lực. 

Bộ Ngoại giao Israel chỉ trích việc tài liệu không nêu rõ cách thức thực hiện và khẳng định rằng “vì hòa bình và ổn định, Hamas không thể tiếp tục nắm quyền”. Cơ quan này cũng lên tiếng cáo buộc Chính quyền Palestine tham nhũng. 

David Schenker, cựu quan chức phụ trách khu vực Cận Đông của Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời chính quyền Trump, nhận định rằng việc thiếu chi tiết về quá trình giải giáp Hamas là trở ngại chính trong đàm phán giữa Mỹ và Israel. 

Tuy nhiên, Muhammad Shehada, chuyên gia về Gaza tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu, cho rằng đề xuất này mở ra khả năng về một giải pháp thay thế cho kịch bản di dời của ông Trump. “Đây là điểm khởi đầu cho một cuộc đối thoại”, ông nói. 

Các cuộc thảo luận về tương lai Gaza diễn ra trong bối cảnh giai đoạn đầu của lệnh ngừng bắn bảy tuần sắp kết thúc. Với Israel và Hamas vẫn không đạt được thỏa thuận, nguy cơ tái diễn xung đột đang gia tăng, trong khi các nước Ả Rập tập trung vào nỗ lực kéo dài lệnh ngừng bắn hiện tại. 

Tham khảo Wall Street Journal (WSJ) 

>> Ông Trump nói người Palestine không có quyền quay về Dải Gaza sau khi Mỹ tiếp quản