5 quy định mới về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ 

Thị trường trái phiếu "teo tóp" sau 4 tháng 

Suốt 4 tháng qua, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp rơi vào khoảng trống đột ngột. Từ sự bùng nổ và liên tục gia tăng trong các năm 2020 và 2021, hoạt động phát hành mới ở các lĩnh vực ngoài ngân hàng rơi vào trầm lắng. Những vụ bê bối vừa qua khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp im ắng, cùng với xu hướng siết chặt quản lý, kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã giảm mạnh trong mấy tháng qua. 

Kể từ sau vụ việc liên quan đến trái phiếu nhóm Tân Hoàng Minh, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ghi nhận những biến động lớn. Các biện phát siết trái phiếu, siết tín dụng khiến hàng loạt doanh nghiệp (chủ yếu là nhóm bất động sản) trong đó có cả những doanh nghiệp uy tín gặp khó trong việc tiếp cận dòng vốn. 

Nhà đầu tư đến trụ sở Tân Hoàng Minh để "đòi tiền" trái phiếu 

Các tháng 4, 5/2022 thị trường trái phiếu gần như "teo" lại khi số lượng doanh nghiệp phát hành chỉ đếm trên đầu ngón tay. 

Theo Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục nối dài thêm một tháng trầm lắng ở hoạt động phát hành mới. 

Tháng 8/2022, chỉ có 26 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ với giá trị 13.930 tỷ đồng và một đợt phát hành trái phiếu ra công chúng trị giá 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần lớn số này là trái phiếu của các ngân hàng thương mại; các lĩnh vực khác tiếp tục khá hạn chế, chỉ có hai đợt phát hành từ CTCP Fuji Nutri Food và CTCP Đầu tư và Kinh doanh nhà Khang Điền với tổng 1.800 tỷ đồng. 

Trong bối cảnh lo ngại lạm phát, Ngân hàng Nhà nước không tăng hạn mức tín dụng, thị trường tái phiếu doanh nghiệp lại trầm lắng khiến nguy cơ không đủ vốn cho nền kinh tế trong nửa cuối năm 2022 đang hiện hữu. Nhiều doanh nghiệp cần vốn cho sản xuất kinh doanh đang đối mặt với khó khăn. 

Một số ý kiến lo ngại, tới đây nhiều doanh nghiệp đến hạn phải thanh toán trái phiếu đã phát hành. Ước tính tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn tính đến cuối năm nay là 84.000 tỷ đồng và năm 2023 là 140.000 tỷ đồng. Nếu đổ bể hoặc vỡ nợ ,đây sẽ là “tử huyệt” của nền kinh tế.
 

Theo chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa, về nguyên tắc, phát hành trái phiếu doanh nghiệp được cho là có nhiều lợi thế hơn vay vốn ngân hàng. Doanh nghiệp phát hành chỉ phải trả lãi hàng tháng, còn gốc thanh toán vào cuối kỳ - không như vay vốn ngân hàng phải trả cả gốc và lãi hàng tháng. Chưa kể, tiền thu từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp không bị kiểm soát như vay vốn ngân hàng. Điều này đã lý giải tại sao thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã bùng nổ mạnh mẽ tron 2 năm 2020 - 2021. 

Với áp lực trả nợ đáo hạn tới đây, các doanh nghiệp đề nghị Chính phủ cần nhanh chóng ban hành Nghị định 153/2020/NĐ-CP sửa đổi, để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư và thúc đẩy hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp. 

Chính phủ hành động 

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. 

Bổ sung mục đích phát hành trái phiếu: Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi quy định về mục đích phát hành trái phiếu nhằm tăng cường trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp phát hành trong việc sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu đúng mục đích. 

Theo đó, mục đích phát hành trái phiếu là để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư, cơ cấu lại nợ của chính doanh nghiệp hoặc mục đích phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật chuyên ngành. Doanh nghiệp phải nêu cụ thể mục đích phát hành tại phương án phát hành và công bố thông tin cho nhà đầu tư đăng ký mua trái phiếu. Việc sử dụng vốn huy động từ phát hành trái phiếu của doanh nghiệp phải đảm bảo đúng mục đích theo phương án phát hành và nội dung công bố thông tin cho nhà đầu tư. 

Bổ sung nguyên tắc phát hành trái phiếu: Đối với trái phiếu đã phát hành tại thị trường trong nước, doanh nghiệp chỉ được thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu quy định tại Điều 6 Nghị định này khi đáp ứng các quy định sau gồm: Được cấp có thẩm quyền của doanh nghiệp phát hành thông qua và được số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận. 

Thông tin về việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu phải được doanh nghiệp phát hành công bố thông tin bất thường theo quy định tại Điều 22 Nghị định này. 

Mệnh giá trái phiếu cũng được sửa đổi tăng từ 100.000 đồng hoặc bội số của 100 nghìn đồng lên 100 triệu đồng hoặc bội số của 100 triệu đồng. Cụ thể, Nghị định 65/2022/NĐ-CP nêu rõ: Trái phiếu chào bán tại thị trường trong nước, mệnh giá là 100 triệu đồng Việt Nam hoặc bội số của 100 triệu đồng Việt Nam. 

Quy định rõ cách thức xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp: Nghị định 65/2022/NĐ-CP bổ sung cách thức xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là đối tượng được phép đầu tư và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. 

Cụ thể, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là nhà đầu tư có năng lực tài chính hoặc có trình độ chuyên môn về chứng khoán theo quy định tại Điều 11 Luật Chứng khoán. Tổ chức có trách nhiệm xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và tài liệu xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp thực hiện theo quy định tại Điều 4 và Điều 5 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế, ngoại trừ việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp quy định tại điểm d khoản này. 

Việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 11 Luật Chứng khoán để mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ phải đảm bảo danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch do nhà đầu tư nắm giữ có giá trị tối thiểu 02 tỷ đồng được xác định bằng giá trị thị trường bình quân theo ngày của danh mục chứng khoán trong thời gian tối thiểu 180 ngày liền kề trước ngày xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, không bao gồm giá trị vay giao dịch ký quỹ và giá trị chứng khoán thực hiện giao dịch mua bán lại. Việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại điểm này có giá trị trong vòng 03 tháng kể từ ngày được xác nhận. 

Bổ sung quy định về Đại diện người sở hữu trái phiếu: Nghị định 65/2022/NĐ-CP bổ sung quy định về đại diện người sở hữu trái phiếu để tăng cường việc giám sát mục đích sử dụng vốn trái phiếu của doanh nghiệp phát hành cũng như tăng cường giám sát việc thực hiện các cam kết khác của doanh nghiệp phát hành. 

Theo đó, đại diện người sở hữu trái phiếu thực hiện chế độ báo cáo cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán định kỳ hàng quý, hàng năm và báo cáo trong trường hợp phát hiện tổ chức phát hành có hành vi vi phạm ảnh hưởng đến quyền lợi của người sở hữu trái phiếu. 

Đại diện người sở hữu trái phiếu có trách nhiệm tuân thủ quy định của pháp luật chứng khoán và quy định tại Điều 14 Nghị định này khi cung cấp dịch vụ đại diện người sở hữu trái phiếu đồng thời chịu sự quản lý, giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước theo quy định.  

Trường hợp vi phạm quy định của pháp luật khi cung cấp dịch vụ tùy theo tính chất và mức độ vi phạm sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Sửa thời hạn công bố thông tin, tăng cường tính minh bạch: Nghị định 65/2022/NĐ-CP cũng sửa đổi một số quy định về thời hạn và nội dung công bố thông tin nhằm khắc phục những bất cập thời gian vừa qua đồng thời tăng cường tính minh bạch của doanh nghiệp phát hành trái phiếu và việc sử dụng vốn phát hành trái phiếu của doanh nghiệp. 

Cụ thể, thời hạn công bố thông tin về kết quả chào bán trái phiếu được quy định rút từ 10 ngày xuống còn 5 ngày. Chậm nhất 5 ngày làm việc kể từ ngày hoàn thành đợt chào bán trái phiếu, doanh nghiệp phải công bố thông tin về kết quả của đợt chào bán cho các nhà đầu tư sở hữu trái phiếu và gửi nội dung công bố thông tin đến Sở giao dịch chứng khoán. Nội dung công bố thông tin thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Tài chính. 

Trường hợp doanh nghiệp chào bán không thành công hoặc hủy đợt chào bán trái phiếu, chậm nhất 5 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc việc phân phối trái phiếu, doanh nghiệp công bố thông tin và gửi nội dung công bố thông tin đến Sở Giao dịch Chứng khoán. 

Cung và cầu ở "trạng thái chờ", khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp giảm mạnh