Áp lực từ con số thâm hụt kỷ lục trên cán cân thanh toán quý II/2024 

Theo số liệu vừa được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố, quý II/2024 đã đánh dấu một cú sốc lớn khi mức thâm hụt cán cân thanh toán tổng thể lên tới 6,066 triệu USD – mức thâm hụt lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây. 

Điều này khiến các chuyên gia lo ngại, đặc biệt là khi các yếu tố kinh tế vĩ mô quan trọng như xuất khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)  vẫn duy trì đà tăng trưởng. Tuy nhiên, dòng vốn đầu tư từ các doanh nghiệp và cá nhân trong nước chảy ra nước ngoài đã gây áp lực nặng nề lên cán cân tài chính và tỷ giá. 

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet.

Nguyên nhân chính: Dòng vốn rút ra nước ngoài gây sức ép lên cán cân tài chính  

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thâm hụt này chủ yếu đến từ sự suy giảm nghiêm trọng trong cán cân tài chính, ghi nhận mức âm lên tới 6,263 triệu USD. Dòng vốn rút ra khỏi Việt Nam tăng mạnh khi các doanh nghiệp và cá nhân trong nước tìm kiếm cơ hội đầu tư ở nước ngoài. Mục “đầu tư khác” trong cán cân tài chính ghi nhận mức thâm hụt 9,537 triệu USD. 

Đây là kết quả của việc các khoản tiền gửi bị rút khỏi hệ thống ngân hàng quốc tế và việc trả nợ nước ngoài của Việt Nam. Trong quý II/2024, quốc gia đã phải trả nợ gốc nước ngoài lên tới 6,299 triệu USD, tạo ra thêm áp lực lên dự trữ ngoại hối. 

Trong khi đó, cán cân vãng lai, một trong những yếu tố quan trọng khác trong cán cân thanh toán, vẫn duy trì mức thặng dư 4,510 triệu USD, chủ yếu nhờ thặng dư thương mại hàng hóa đạt 8,549 triệu USD. 

Tuy nhiên, cán cân dịch vụ lại ghi nhận mức thâm hụt 2,817 triệu USD. Nguyên nhân chính dẫn đến thâm hụt này là do chi phí nhập khẩu dịch vụ tăng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực vận tải và logistics – hai ngành mà Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguồn cung quốc tế. Sự gia tăng chi phí trong các dịch vụ này đã tạo thêm áp lực lên khả năng quản lý ngoại hối của quốc gia, đẩy thêm gánh nặng cho nền kinh tế trong việc duy trì cán cân thanh toán. 

Đồng thời, dòng vốn đầu tư gián tiếp (FPI) cũng ghi nhận sự suy giảm mạnh mẽ, với mức thâm hụt lên tới 1,576 triệu USD. Bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu có nhiều biến động khiến nhà đầu tư quốc tế rút vốn khỏi các khoản đầu tư ngắn hạn tại Việt Nam. Điều này làm gia tăng áp lực lên thị trường tài chính trong nước, đặc biệt khi thị trường chứng khoán vẫn chưa thực sự ổn định. 

Ngân hàng Nhà nước can thiệp mạnh vào dự trữ ngoại hối để ổn định tỷ giá hối đoái  

Sự căng thẳng trên cán cân thanh toán đã buộc Ngân hàng Nhà nước phải thực hiện các biện pháp can thiệp mạnh mẽ vào dự trữ ngoại hối. Cụ thể, cơ quan này đã phải bán ra một lượng lớn ngoại tệ từ dự trữ để giữ ổn định tỷ giá VND/USD. Kết quả là mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã giảm đáng kể, từ 88 tỷ USD xuống còn khoảng 82 tỷ USD, sau khi Ngân hàng Nhà nước can thiệp để ngăn chặn tỷ giá hối đoái VND/USD giảm sâu. 

Việc dự trữ ngoại hối giảm nhanh chóng đã tạo thêm áp lực lớn lên khả năng quản lý tài chính của Ngân hàng Nhà nước, và có thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của nền kinh tế nếu không có các biện pháp điều chỉnh kịp thời. 

Cùng với đó, việc đồng USD tăng giá mạnh trên thị trường quốc tế, kết hợp với việc lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tiếp tục tăng, đã tạo thêm sức ép lên tỷ giá VND/USD. Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã có động thái giảm lãi suất, nhưng những tác động tiêu cực từ thị trường tài chính quốc tế vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt. Đặc biệt, chính sách nới lỏng tiền tệ của Trung Quốc đã làm đồng nhân dân tệ (CNY) giảm giá, có thể gây ra tác động tiêu cực đến tỷ giá của Việt Nam, khiến đồng VND phải chịu thêm áp lực từ biến động tiền tệ trong khu vực. 

Trong bối cảnh này, các chuyên gia cho rằng, dù xuất khẩu và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn duy trì tăng trưởng, nếu không có các biện pháp điều chỉnh và kiểm soát chặt chẽ hơn, tình trạng thâm hụt cán cân thanh toán có thể tiếp tục gia tăng trong các quý tới, đặc biệt là trong quý IV/2024. Việc dòng vốn rút khỏi Việt Nam, cộng với áp lực từ việc trả nợ nước ngoài, sẽ tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến dự trữ ngoại hối cũng như khả năng điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước. 

Thâm hụt cán cân thanh toán quý II/2024 không chỉ là một tín hiệu cảnh báo về sự mất cân đối trong dòng vốn ra vào của Việt Nam mà còn là dấu hiệu cho thấy nền kinh tế quốc gia đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động. 

Việt Nam cần sớm có các biện pháp cụ thể để kiểm soát dòng vốn, đảm bảo sự cân đối giữa các nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế, đồng thời bảo vệ dự trữ ngoại hối quốc gia khỏi những rủi ro tiềm ẩn. 

Nhìn về tương lai, sự mất cân đối giữa dòng vốn vào và ra có thể tạo ra những tác động sâu rộng hơn nếu không có sự điều chỉnh kịp thời. Trong bối cảnh đó, chính sách quản lý chặt chẽ và quyết đoán từ Ngân hàng Nhà nước sẽ đóng vai trò quyết định trong việc duy trì sự ổn định của nền kinh tế và đảm bảo sự bền vững tài chính trong tương lai. 

>> Tín dụng và lãi suất: 'Cú hích' phục hồi kinh tế Việt Nam trong quý IV