Các nước phát triển tìm nhiều cách chống lãng phí 

Từ áp dụng khung pháp lý chặt chẽ và công nghệ hiện đại trong quản lý nguồn lực, đến giáo dục và nâng cao ý thức người dân, các quốc gia phát triển đã chứng minh rằng phòng chống lãng phí không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội. 

Singapore - tiên phong trong tiết kiệm tài nguyên  

Singapore là một điển hình về quản lý hiệu quả nguồn lực với quy mô nhỏ nhưng vẫn đạt được thành tựu ấn tượng. Đạo luật Phát triển Bền vững Singapore được ban hành tháng 4/2009, là một kế hoạch chi tiết cho các nỗ lực hướng tới phát triển bền vững của đảo quốc này đến năm 2030. 

Đạo luật quy định cụ thể các tiêu chuẩn về sử dụng năng lượng, nước và đất đai. Theo đó, Singapore đặt mục tiêu cải thiện hiệu quả năng lượng 35% so với mức năm 2005 và đạt mức tiêu thụ nước là 140 lít/ngày/người vào năm 2030. Nước này cũng đặt mục tiêu cứ 1.000 dân sẽ có 0,8ha không gian xanh, và hoàn thành mở rộng 900ha hồ chứa và 100km sông nước cho các hoạt động giải trí vào năm 2030. 

Đẩy mạnh việc đầu tư, phát triển các công nghệ tiết kiệm tài nguyên và thân thiện với môi trường mới cũng là trọng tâm của đạo luật này. Bên cạnh đó, các DN và tổ chức tại Singapore được yêu cầu báo cáo mức tiêu thụ định kỳ, đồng thời đề xuất kế hoạch sử dụng tài nguyên hiệu quả. Những ai vi phạm có thể bị phạt đến 1 triệu đô la Singapore. 

Tiến sĩ Lim Chu Kang, chuyên gia kinh tế tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: "Chìa khóa thành công của chúng tôi nằm ở việc xây dựng khung pháp lý chặt chẽ và áp dụng công nghệ hiện đại trong quản lý nguồn lực". 

Nhật Bản - đột phá trong phát triển xã hội tuần hoàn  

Nổi tiếng với văn hóa tiết kiệm và chống lãng phí, Nhật Bản năm 2000 đã ban hành Luật Tái chế Cơ bản, tạo nền tảng cho việc xây dựng hiệu quả xã hội tuần hoàn cho đến nay. 

Đạo luật trên cũng là tiền đề cho việc hình thành mô hình "Zero Waste" (Không rác thải) - một hệ thống phân loại và tái sử dụng rác thải nghiêm ngặt nhằm đạt mục tiêu không sản sinh rác thải. Mô hình được áp dụng lần đầu ở Kamikatsu, giúp thị trấn này trở thành nơi tiên phong đặt mục tiêu tái chế và tái sử dụng 100% rác thải vào năm 2020. 

Với mô hình “Zero Waste”, những nơi như Kamikatsu áp dụng triệt để nguyên tắc 3R (Tiết giảm, Tái sử dụng, Tái chế) trong mọi hoạt động cùng những quy định nghiêm ngặt khác về phân loại rác thải. Người dân được khuyến khích phân loại rác thải của mình thành 45 loại khác nhau để dễ dàng tái sử dụng, cùng với đó là việc thiết lập trung tâm tái chế, nơi rác thải được phân loại và tái sử dụng cho mục đích thương mại. Thị trấn còn tổ chức các khóa học để giáo dục người dân về lợi ích của việc tái chế và giảm thiểu rác thải, đồng thời vận động DN và cộng đồng tham gia vào việc giảm thiểu rác thải và tái sử dụng các vật liệu cũ. 

Ngoài ra, Nhật Bản còn ban hành Đạo luật Thúc đẩy giảm thiểu thất thoát và lãng phí thực phẩm năm 2001, trong đó yêu cầu các nhà sản xuất, nhà phân phối và các cơ quan chức năng phải thực hiện những biện pháp giảm thiểu lượng thực phẩm thải bỏ, đồng thời phải lập báo cáo định kỳ về vấn đề này. Đạo luật không chỉ góp phần giảm thiểu lượng thực phẩm bị lãng phí và thất thoát, mà còn tạo ra những lợi ích kinh tế và môi trường cho xã hội Nhật Bản. 

Theo Giáo sư Tanaka Yoshifumi từ Đại học Tokyo (Nhật Bản), thành công trong hình mẫu chống lãng phí của Nhật Bản “đến từ sự kết hợp giữa chính sách mạnh mẽ và ý thức người dân, đặc biệt là văn hóa “mottainai” - tiếc nuối khi lãng phí - ăn sâu trong tiềm thức của mỗi người dân Nhật". 

Đức - đi đầu châu Âu về quản lý ngân sách công  

Đức được đánh giá là một trong những quốc gia quản lý ngân sách công hiệu quả nhất châu Âu. Năm 2009, nước này đã sửa đổi Hiến pháp, đưa ra Luật Kiểm soát nợ công để buộc chính phủ phải giữ ngân sách ổn định, không được để nợ vượt quá tỷ lệ GDP nhất định. Nhờ đó, giới hạn thâm hụt ngân sách của Đức nhiều năm qua đều không vượt quá 0,35% GDP. 

Chính phủ Đức cũng tăng cường công tác kiểm toán và thanh tra, đồng thời thành lập Hội đồng giám sát ngân sách độc lập để bảo đảm mọi nguồn lực công được sử dụng một cách công khai, minh bạch và hiệu quả. Quá trình này vừa giúp phát hiện và cải thiện các chương trình chi tiêu, vừa tạo không gian tài chính cho các biện pháp mới. 

Nhiều cách thức khác cũng được triển khai ở Đức để tăng cường hiệu quả và hiệu lực của thuế và chi tiêu công, nhằm bảo đảm sự bền vững kinh tế lâu dài. Chính phủ nước này áp dụng quản lý ngân sách dựa trên hiệu quả và kết quả, đồng thời đặt ra các chỉ số rõ ràng và có thể đo lường được cho các chương trình chi tiêu. 

Những biện pháp này giúp Đức duy trì ổn định kinh tế và quản lý ngân sách công hiệu quả, bảo đảm nguồn lực công được sử dụng hợp lý. Theo Wolfgang Schäuble - nguyên Bộ trưởng Tài chính Đức: "Kỷ luật tài khóa chặt chẽ giúp chúng tôi sử dụng hiệu quả nguồn lực công và tránh lãng phí. Mọi khoản chi tiêu đều phải chứng minh tính cần thiết và hiệu quả". 

Bắc Âu - chuẩn mực về mô hình phúc lợi  

Các nước Bắc Âu như Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch nổi tiếng với mô hình phúc lợi xã hội hiệu quả và bền vững. Tiến sĩ Erik Anderson, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Stockholm (Thụy Điển) nhận xét: "Chúng tôi đạt được điều này nhờ quản lý chặt chẽ nguồn lực và đề cao trách nhiệm giải trình”. 

Để làm được điều đó, các nước Bắc Âu áp dụng mô hình lập ngân sách dựa trên hiệu quả và kết quả, nghĩa là các khoản chi tiêu được phân bổ dựa trên kết quả cụ thể mà các cơ quan công quyền đạt được. Các cuộc đánh giá được tiến hành định kỳ để xác định hiệu quả của các chương trình chi tiêu, từ đó đưa ra các chiến lược điều chỉnh và cải thiện hợp lý. 

Đa số cơ quan công quyền và chính quyền địa phương ở các nước Bắc Âu có mức độ tự chủ tài chính cao, cho phép họ quản lý ngân sách và chi tiêu hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, hiệu quả của các dịch vụ công được tăng cường thông qua các cơ chế cạnh tranh, gồm cả việc hợp tác với khu vực tư nhân. 

Ngoài ra, các nước này còn đầu tư mạnh vào công nghệ thông tin và số hóa trong quản lý công, giúp tiết kiệm chi phí và cải thiện hiệu quả hoạt động. Các dịch vụ công trực tuyến được triển khai rộng rãi, giúp giảm bớt chi phí hành chính và tăng cường sự tiện lợi cho người dân.