Chiêm ngưỡng “đại mộc thần” hơn 2.000 năm tuổi trong ngôi đền cổ, được trao danh hiệu "cây di sản Việt Nam"
Cây táu hơn 2.000 năm tuổi này có từ thời An Dương Vương.
Tọa lạc trước đền Thiên Cổ (thôn Hương Lan, xã Trưng Vương, TP.Việt Trì, Phú Thọ), cây táu cổ thụ được công nhận "cây di sản Việt Nam" có từ thời An Dương Vương. Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, ngôi đền này nằm trên đất kinh đô của nước Văn Lang xưa. Tại đền có cây táu cổ thụ thuộc hàng lâu đời nhất Việt Nam. Theo tính toán của các nhà khoa học, cây táu này đã hơn 2.100 năm tuổi.
Người dân thôn Hương Lan gọi cây táu này là "cụ cây" bởi từ thời tổ tiên, cây táu đã xuất hiện và trải qua bao thăng trầm của lịch sử, góp phần trường tồn cùng vùng đất Tổ. Từ khi có sự hiện hữu của cây táu, người dân trong làng bao đời nay xem đây là báu vật , hết mực chăm sóc và bảo tồn cẩn thận bởi không chỉ là chứng nhân lịch sử, cây táu còn chứa đựng những giá trị vô giá về văn hóa, tâm linh.
Người trông coi đền Thiên Cổ chia sẻ, cây táu này gắn liền với sự tích thiêng liêng của đền Thiên Cổ. Ngọc phả để lại, đây là nơi thờ vợ chồng thầy giáo Vũ Thê Lang và thục nương Nguyễn Thị Thục. Thời đó, vợ chồng thầy giáo là người có công dạy công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa (con vua Hùng Vương đời thứ 18), sau khi vợ chồng thầy giáo Vũ Thê Lang mất, nhân dân địa phương đã chôn cất và lập đền thờ ngay tại làng. Cùng với đó, cây táu xuất hiện và trường tồn tới tận ngày nay.
Năm 2014 cây táu bị ảnh hưởng nghiêm trọng do quá trình làm đường dân sinh trước đó nên đã xuất hiện tình trạng, héo úa, lão hóa, thân bị sâu mọt đục khoét, thiếu chất dinh dưỡng, nhiều cành bị khô và chết dần. Trước tình trạng "cụ cây" suy yếu, dân làng đã cương quyết giữ cây, không cho đốn hạ và mời bằng được các nhà khoa học và chuyên gia đến thẩm định, tìm hướng khắc phục.
Nhờ quá trình tháo dỡ kịp thời các khối đất và đá bị chèn ép quanh thân cây, mở rộng không gian sống, bón phân vi sinh, cắt tỉa những cành bị sâu bệnh mà hiện tại, cây táu đã bắt đầu thể hiện dấu hiệu của quá trình phục hồi.
Trải qua hơn 2.100 năm, cây là chứng nhân của lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội của địa phương. Cây táu cổ được hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường (VACNE) công nhận là Cây di sản vào ngày 28/5/2012.
Cây táu trước cổng đền Thiên Cổ với những giá trị về lịch sử và văn hóa đã được công nhận là một di sản quý giá không chỉ là nguồn tự hào của cộng đồng thôn Hương Lan mà còn là một di tích lịch sử có ý nghĩa to lớn đối với dân tộc.
