Giá cước vận tải ‘rớt đáy’: Doanh nghiệp xuất khẩu gỗ liệu có thắng lớn? 

Trong những tháng gần đây, giá cước vận tải quốc tế  đã có dấu hiệu hạ nhiệt, giúp giảm áp lực chi phí cho các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ. Theo báo cáo từ Trung tâm Phân tích, CTCP Chứng khoán MB (MBS Research), điều này có thể tạo ra lợi thế ngắn hạn về giá cả và lợi nhuận. 

Tuy nhiên, thị trường xuất khẩu gỗ  không chỉ bị ảnh hưởng bởi chi phí logistics mà còn chịu tác động từ nhu cầu tiêu thụ, chính sách thương mại và khả năng cạnh tranh với các đối thủ khác. Trong khi Mỹ đang dần trở thành điểm sáng, thị trường Trung Quốc và EU lại mang đến không ít thách thức. 

Giá cước vận tải giảm: Cơ hội nhưng chưa phải “chìa khóa vạn năng”  

Giá cước vận tải đã có một năm đầy biến động. Chỉ số World Container Index (WCI) – thước đo giá cước vận chuyển container toàn cầu – ghi nhận mức tăng 11,3% trong một tháng gần đây, đạt 3.444 USD/40ft container do nhu cầu nhập khẩu từ Mỹ hồi phục. Tuy nhiên, theo MBS Research, chỉ số này có thể giảm về mức 3.000 USD/40ft container vào cuối năm 2025 do thương mại toàn cầu tiếp tục suy yếu và căng thẳng tại Biển Đỏ dần lắng xuống. 

Biến động chỉ số giá cước vận tải container toàn cầu (WCI) từ 2017 đến dự báo 2025. Nguồn: Drewry, MBS Research.

Sự sụt giảm của giá cước vận tải giúp giảm áp lực chi phí, đặc biệt là với các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ vốn sử dụng điều kiện FOB (Free on Board), nơi mà khách hàng chịu trách nhiệm vận chuyển. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc ngành gỗ sẽ ngay lập tức bùng nổ. Trong giai đoạn trước, chi phí vận tải cao đã buộc nhiều doanh nghiệp phải giảm giá bán để giữ chân khách hàng. Việc giá cước giảm có thể giúp họ cải thiện biên lợi nhuận, nhưng nếu sức mua tại các thị trường lớn không tăng trưởng, thì doanh số xuất khẩu vẫn sẽ bị ảnh hưởng. 

Mỹ: Ánh sáng cuối đường hầm nhưng vẫn còn rủi ro  

Mỹ hiện chiếm 56% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam, đạt 8,17 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024, tăng 24,6% so với cùng kỳ năm trước (MBS Research). Động lực quan trọng nhất đến từ sự phục hồi của thị trường nhà ở Mỹ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed)  dự kiến tiếp tục cắt giảm lãi suất hai lần trong năm 2025, đưa lãi suất vay mua nhà 30 năm xuống 6,4%. Điều này có thể kích thích nhu cầu tiêu thụ nội thất gỗ, giúp doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đẩy mạnh đơn hàng. 

Xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ (G&SPG) của Việt Nam sang Mỹ theo tháng từ 2023 đến 2024. Nguồn: GSO, MBS Research.

Tuy nhiên, Mỹ không chỉ mang đến cơ hội mà còn đặt ra thách thức lớn. MBS Research nhận định, chính quyền mới tại Mỹ có thể duy trì mức thuế nhập khẩu 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, buộc các nhà nhập khẩu Mỹ phải tìm nguồn cung thay thế. Việt Nam có thể được hưởng lợi từ sự dịch chuyển này, nhưng cũng đối mặt với nguy cơ bị giám sát chặt chẽ hơn về nguồn gốc gỗ và khả năng bị áp thuế chống bán phá giá. 

Diễn biến lãi suất vay mua nhà 30 năm tại Mỹ từ 2019 đến dự báo 2025. Nguồn: Fed, MBS Research.

Bên cạnh đó, lượng hàng tồn kho nội thất tại Mỹ vẫn ở mức cao, mặc dù đã giảm 16,8% so với đỉnh năm 2022. Nếu người tiêu dùng Mỹ vẫn dè dặt trong chi tiêu, sự phục hồi của thị trường gỗ có thể sẽ bị chậm lại trong nửa đầu năm 2025. 

Diễn biến lãi suất vay mua nhà 30 năm tại Mỹ từ 2019 đến dự báo 2025. Nguồn: Fed, MBS Research.

Trung Quốc và EU: Vùng tối của bức tranh xuất khẩu  

Không phải thị trường nào cũng mang lại cơ hội. Trung Quốc – thị trường xuất khẩu gỗ lớn thứ hai của Việt Nam – vẫn đang vật lộn với những khó khăn kinh tế. Dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc chỉ đạt 4,5% trong năm 2025, trong khi cuộc khủng hoảng bất động sản vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Theo Ngân hàng Thế giới (World Bank), nhu cầu tiêu thụ gỗ tại Trung Quốc sẽ tiếp tục suy giảm, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ của Việt Nam khó có thể gia tăng doanh số tại thị trường này. 

Tình hình tại EU cũng không khá hơn. OECD đã hạ dự báo tăng trưởng của Đức và Pháp xuống lần lượt 0,7% và 0,9%, phản ánh sự suy giảm trong tiêu dùng và đầu tư. Theo MBS Research, xuất khẩu gỗ sang EU sẽ gặp thêm thách thức do các quy định nghiêm ngặt hơn về nguồn gốc gỗ và phát thải carbon. 

Dù EU chỉ chiếm 3,3% thị phần xuất khẩu gỗ của Việt Nam, nhưng nếu không có chiến lược thích ứng phù hợp, các doanh nghiệp sẽ khó duy trì được vị thế tại khu vực này. 

Tỷ trọng xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ (G&SPG) của Việt Nam theo thị trường trong 11 tháng năm 2024. Nguồn: Tổng cục Thống kê, MBS Research.

Giá gỗ thế giới: Biến động ổn định giúp tối ưu hóa sản xuất  

Theo MBS Research, giá gỗ thế giới hiện dao động trong khoảng 510-550 USD/1.000 board feet, thấp hơn so với giai đoạn biến động mạnh vào năm 2021-2022. Điều này giúp doanh nghiệp xuất khẩu gỗ của Việt Nam ổn định chi phí nguyên liệu, dễ dàng lập kế hoạch sản xuất và tối ưu hóa lợi nhuận. 

Diễn biến giá gỗ thế giới từ năm 2015 đến 2024. Nguồn: Trading Economics, MBS Research.

Dự báo từ MBS Research cho thấy, giá gỗ thế giới có thể tiếp tục ổn định trong năm 2025. Tuy nhiên, chính sách tiền tệ của Fed và các biến động địa chính trị vẫn là yếu tố có thể tác động đến giá gỗ toàn cầu. 

Ngoài ra, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ Việt Nam đang tích cực gia tăng tỷ lệ sản phẩm có chứng nhận FSC-CoC (chứng chỉ xác nhận nguồn gốc gỗ hợp pháp). Điều này giúp họ vượt qua các rào cản thương mại tại Mỹ và EU, đồng thời nâng cao lợi thế cạnh tranh so với các quốc gia khác. 

Lợi ích có nhưng không dành cho tất cả  

Việc giá cước vận tải giảm chắc chắn giúp doanh nghiệp xuất khẩu gỗ Việt Nam tiết kiệm chi phí, cải thiện biên lợi nhuận. Tuy nhiên, để thực sự hưởng lợi, doanh nghiệp cần nhiều hơn thế. Cầu thị trường vẫn là yếu tố quyết định, đặc biệt là tại Mỹ – thị trường có khả năng phục hồi nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro từ chính sách thương mại. 

Trong khi đó, triển vọng tại Trung Quốc và EU tiếp tục ảm đạm, đặt ra thách thức về đa dạng hóa thị trường. Việc tập trung vào sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường và mở rộng thị trường xuất khẩu là chiến lược cần thiết để ngành gỗ Việt Nam duy trì đà tăng trưởng trong tương lai. 

>> Giá cám giảm mạnh, vì sao người nuôi heo vẫn chật vật?