Khi đá biết kể chuyện: Sao Hỏa và bí ẩn về sự sống ngoài Trái đất 

Trong một khám phá đầy hứa hẹn, tàu thám hiểm Perseverance của NASA  đã sử dụng công nghệ laser để phân tích các tảng đá nằm trong miệng hố Jezero trên sao Hỏa, từ đó tìm ra những dấu hiệu cho thấy hành tinh đỏ từng có điều kiện thích hợp để sự sống tồn tại. 

Phát hiện từ những khối đá trôi nổi trong lòng miệng hố cổ 

Các tảng đá được nghiên cứu lần này không phải thuộc nền đá gốc của miệng hố mà là những "float rocks" – những khối đá bị cuốn từ nơi khác đến do hoạt động của nước hoặc gió trong quá khứ. Màu sắc nhạt đặc trưng của chúng khiến các nhà khoa học chú ý và quyết định sử dụng thiết bị laser gắn trên Perseverance để khảo sát kỹ hơn. 

Cụ thể, công nghệ được sử dụng là kỹ thuật phổ phân tích phá hủy bằng laser (LIBS), cho phép xác định thành phần hóa học của vật chất từ khoảng cách xa. Bằng cách bắn chùm tia laser vào đá và phân tích ánh sáng phát ra từ các nguyên tử bị đốt nóng, các nhà khoa học có thể biết được loại khoáng chất có trong đó. 

Kỹ thuật phổ phân tích phá hủy bằng laser (LIBS), cho phép xác định thành phần hóa học của vật chất từ khoảng cách xa. Ảnh: Internet

Kaolinit – dấu tích của môi trường ẩm ướt thời cổ đại 

Kết quả phân tích cho thấy các khối đá chứa kaolinit – một loại khoáng chất sét phổ biến hình thành trong môi trường nước có độ pH trung tính hoặc hơi axit. Trên Trái Đất, kaolinit thường được tìm thấy ở những nơi có hoạt động phong hóa đất đá dưới tác động của nước trong thời gian dài, như các khu vực rừng rậm hay thung lũng suối cạn. 

Việc phát hiện khoáng chất này trên sao Hỏa là bằng chứng cho thấy hành tinh này từng có khí hậu ấm hơn và ẩm ướt hơn hiện nay. Đây là điều kiện lý tưởng cho sự sống vi sinh vật phát triển, đặc biệt là trong các môi trường giống hồ hay sông cổ. 

Cùng lúc phát hiện thêm spinel – khoáng vật hiếm gặp 

Không chỉ dừng lại ở kaolinite, thiết bị của Perseverance còn phát hiện dấu vết của spinel – một khoáng chất chứa magiê và nhôm, thường hình thành trong môi trường có nước và nhiệt độ ổn định. Spinel là loại khoáng vật không dễ tìm thấy ở sao Hỏa, và sự hiện diện của nó càng củng cố giả thuyết rằng khu vực miệng hố Jezero từng là một môi trường trầm tích phức tạp, chịu ảnh hưởng lâu dài của nước chảy. 

Điều này mở ra những suy luận quan trọng về lịch sử địa chất sao Hỏa và những chu kỳ biến đổi khí hậu đã diễn ra trên hành tinh này hàng tỷ năm trước. 

Những phát hiện trùng khớp với dữ liệu từ tàu Curiosity 

Điều đáng chú ý là kết quả này phù hợp với các phát hiện trước đó của tàu Curiosity – một robot tự hành khác của NASA đang hoạt động ở miệng hố Gale. Năm 2023, Curiosity đã thu thập được các phân tử hữu cơ dạng alkane chuỗi dài trong lớp đá trầm tích cổ. Đây là thành phần phổ biến cấu tạo nên màng tế bào của sinh vật sống trên Trái Đất. 

Mặc dù các phân tử hữu cơ này có thể hình thành từ quá trình phi sinh học, nhưng sự xuất hiện của chúng trong các lớp đá cổ cho thấy khả năng môi trường từng tồn tại các yếu tố tiền đề cho sự sống là hoàn toàn có thể. 

Sao Hỏa – hành tinh đỏ và câu hỏi chưa có lời giải 

Tổng hợp những phát hiện này cho thấy sao Hỏa từng trải qua thời kỳ có khí hậu ấm, ẩm, có nước lỏng tồn tại trên bề mặt – những điều kiện thiết yếu để nuôi dưỡng sự sống. Dù chưa thể khẳng định chắc chắn sự sống từng tồn tại, nhưng chuỗi bằng chứng địa chất và hóa học ngày càng dày lên đang mở rộng khả năng về một sao Hỏa từng có những hệ sinh thái đơn giản. 

Tàu Perseverance vẫn đang tiếp tục sứ mệnh khám phá bề mặt hành tinh đỏ, thu thập mẫu đá để đưa về Trái Đất trong tương lai. Mỗi mẫu đá, mỗi chùm tia laser bắn ra chính là một bước tiến gần hơn tới lời giải cho câu hỏi lớn nhất của nhân loại: "Chúng ta có đơn độc trong vũ trụ hay không?" 

>> NASA công bố hình ảnh ‘vật thể’ to bằng tòa nhà 10 tầng có thể đâm thẳng vào Mặt Trăng?