Khi rào cản được tháo gỡ, khu vực tư nhân Việt Nam sẵn sàng ‘cất cánh’ 

Doanh nghiệp Việt chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ  

Tại phiên họp đầu tiên của Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân ngày 15/3 vừa qua, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã khẳng định Nghị quyết sắp ban hành sẽ giúp khu vực tư nhân  tháo gỡ những rào cản cố hữu, tạo đà phát triển mạnh mẽ hơn. 

Những tuyên bố này đã thắp lên kỳ vọng lớn cho cộng đồng doanh nghiệp tư nhân  – khu vực vốn được xem là động lực quan trọng của nền kinh tế nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn. 

Doanh nghiệp Việt chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Theo số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư  cho thấy, hiện có hơn 870.000 doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam, đóng góp gần 42% GDP và thu hút khoảng 85% lực lượng lao động. Tuy nhiên, chỉ 2% trong số đó là doanh nghiệp lớn, còn lại chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, với khả năng cạnh tranh còn hạn chế. 

Đáng chú ý, một trong những rào cản lớn nhất mà doanh nghiệp tư nhân đang đối diện là vấn đề tiếp cận vốn. Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) từng công bố cho thấy, khoảng 60% doanh nghiệp tư nhân không thể vay vốn ngân hàng do yêu cầu thế chấp quá cao. 

Nhiều doanh nghiệp cho biết muốn mở rộng sản xuất nhưng ngân hàng yêu cầu tài sản thế chấp lớn, trong khi doanh nghiệp nhỏ không có nhiều tài sản cố định. Nếu không có chính sách tín dụng linh hoạt hơn, doanh nghiệp tư nhân rất khó bứt phá. 

Bên cạnh vấn đề về vốn, thủ tục hành chính cũng là một rào cản lớn. Dù đã có nhiều nỗ lực cải cách, nhưng tại nhiều địa phương, thủ tục vẫn còn rườm rà, thiếu nhất quán. Một số ý kiến cho biết phải mất hàng tháng trời để hoàn thành thủ tục xin cấp phép mở rộng nhà máy, trong khi ở các nước khác, quy trình này chỉ mất vài tuần. Nếu không cải cách mạnh mẽ, doanh nghiệp tư nhân vẫn sẽ bị trói buộc. 

Trước những khó khăn này, nhiều chuyên gia cho rằng, Nghị quyết sắp ban hành cần có những giải pháp mang tính đột phá, đặc biệt là đảm bảo thực thi hiệu quả. 

Như chia sẻ của TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM): "Trong nhiều năm qua, chúng ta đã có rất nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân, nhưng quan trọng là tính hiệu quả. Nếu chính sách chỉ nằm trên giấy mà không được thực thi nghiêm túc, thì doanh nghiệp vẫn sẽ tiếp tục gặp khó khăn." 

Một điểm mấu chốt mà chuyên gia đề xuất là tạo cơ chế giám sát việc thực thi chính sách từ Trung ương xuống địa phương. Theo TS Cung, hiện nay, khoảng cách giữa chính sách và thực tế vẫn còn rất lớn, dẫn đến tình trạng "trên nóng, dưới lạnh". Nếu các bộ, ngành và chính quyền địa phương không vào cuộc quyết liệt, doanh nghiệp tư nhân vẫn sẽ đối diện với nhiều rào cản. 

Khơi thông điểm nghẽn cho kinh tế tư nhân  

Theo TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: "Muốn kinh tế tư nhân phát triển, không thể chỉ trông chờ vào ngân hàng thương mại. Cần có cơ chế bảo lãnh tín dụng mạnh mẽ hơn từ Nhà nước để hỗ trợ doanh nghiệp có tiềm năng nhưng thiếu tài sản thế chấp." 

Khơi thông điểm nghẽn cho kinh tế tư nhân.

Bên cạnh vốn, việc liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân với các chuỗi giá trị lớn cũng rất quan trọng. Việc xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh. 

Trước đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh, Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân phải thực sự khơi thông những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của khu vực này. Điều đó đòi hỏi không chỉ quyết tâm từ Chính phủ, mà còn cần sự đồng bộ trong việc thực thi chính sách ở các cấp. 

Doanh nghiệp tư nhân đã, đang và sẽ tiếp tục là một lực lượng quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, để khu vực này thực sự phát triển, cần một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thông thoáng. 

Nếu các rào cản về vốn, thủ tục hành chính và chính sách không được giải quyết triệt để, doanh nghiệp tư nhân sẽ tiếp tục bị kìm hãm và không thể phát huy hết tiềm năng của mình. 

Các doanh nghiệp đang đặt kỳ vọng lớn vào Nghị quyết sắp ban hành. Nhưng để kỳ vọng đó trở thành hiện thực, cần những hành động cụ thể, quyết liệt từ phía cơ quan quản lý. 

Nếu những điểm nghẽn không được tháo gỡ, dù có thêm bao nhiêu nghị quyết đi nữa, kinh tế tư nhân vẫn sẽ loay hoay trong vòng luẩn quẩn của khó khăn. 

>>TS. Lê Duy Bình: Cải cách thể chế phải tạo động lực để doanh nghiệp tư nhân bứt phá