Kỳ tích giúp Mỹ từ số 0 vươn lên số 1 thế giới chỉ sau 7 năm, khiến vũ khí giá dầu của Trung Đông trở nên vô dụng
Khi chính quyền ông Trump thúc đẩy mở rộng sản xuất LNG, Mỹ không chỉ củng cố vị thế năng lượng toàn cầu mà còn tạo ra lợi thế chiến lược trong các cuộc đàm phán với châu Âu, châu Á và Trung Đông.
Giới chuyên gia từng nhận định, việc phá vỡ các liên minh cũ và đảo lộn trật tự địa chính trị thời hậu Thế chiến thứ 2 từng là điều bất khả thi đối với bất kỳ Tổng thống Mỹ nào trước đây, do nước này luôn phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu.
Nhưng chính quyền ông Trump đã tận dụng một nguồn tài nguyên “sản xuất tại Mỹ” ngày càng quan trọng để gia tăng ảnh hưởng trên trường quốc tế: khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG).
Chỉ trong vòng khoảng 7 năm, Mỹ đã vươn lên từ một nhà cung cấp LNG không đáng kể trở thành quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới.
Theo ước tính của các nhà phân tích, trong nửa đầu nhiệm kỳ thứ 2 của Donald Trump, công suất sản xuất LNG của Mỹ sẽ tăng thêm 60%.
Đến cuối thập kỷ này, gần 1/3 số tàu chở nhiên liệu siêu lạnh sẽ xuất phát từ Mỹ, mang lại cho ông Trump cơ hội tốt nhất để hiện thực hóa tham vọng "thống trị năng lượng" mà ông cam kết trong chiến dịch tranh cử.
Một số chuyên gia nhận xét, dù ông Trump có thực hiện những bước đi gây tranh cãi đến đâu, nhu cầu đối với khí đốt tự nhiên của Mỹ vẫn không suy giảm.
Ngay trong những tuần đầu của nhiệm kỳ, ông đã tìm cách đàm phán hòa bình cho Ukraine mà không có sự tham gia của các đồng minh chủ chốt (và cả Ukraine), áp thuế lên loạt đối tác thương mại và đề xuất một kế hoạch đầy táo bạo nhằm tái định hình Trung Đông.
Thế nhưng, các nhà lãnh đạo từ châu Âu, Ấn Độ và Nhật Bản vẫn cam kết mua thêm khí đốt của Mỹ.
“Thật khó tin khi Tổng thống Mỹ có thể đàm phán hòa bình ở Trung Đông hay châu Âu mà không phải lo lắng về năng lượng nhập khẩu”, Amy Myers Jaffe, giáo sư tại Đại học New York, bình luận. “Ông ấy có thể dẫn dắt các cuộc thảo luận từ vị thế của một cường quốc”.
Sự trỗi dậy của khí đốt tự nhiên Mỹ
Ông Trump thường xuyên nhắc đến kế hoạch gia tăng sản lượng dầu khai thác bằng phương pháp “fracking” (khoan thủy lực) mà ông từng cáo buộc chính quyền cựu Tổng thống Biden kìm hãm vì lo ngại biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, sản lượng dầu thô Mỹ năm nay chỉ dự kiến tăng khoảng 2,9% do ngành công nghiệp dầu đá phiến vẫn đang thận trọng với các kế hoạch khoan mới.
Theo S&P Global, lưu vực Permian – khu vực khai thác dầu lớn nhất nước Mỹ – có thể đạt đỉnh sản xuất vào năm 2028 trước khi bước vào giai đoạn chững lại.
Ngược lại, sản lượng khí đốt tự nhiên của Mỹ đang trên đà tăng mạnh. Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright tuyên bố rằng, trong 2 - 3 năm tới, lĩnh vực này sẽ phát triển "một cách đáng kể".
Còn phó Tổng thống JD Vance thì nhấn mạnh: “Chúng ta đang sở hữu ‘Saudi Arabia của khí đốt tự nhiên’. Chúng ta chỉ cần khai phá nó”.
Đầu những năm 2000, Mỹ thiếu hụt nguồn cung khí đốt, chỉ tạo ra chưa đến 15% tổng điện năng cả nước, trong khi năng lượng hạt nhân và than vẫn chiếm ưu thế. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ khi đó, Alan Greenspan, thậm chí từng kêu gọi mở rộng nhập khẩu để bù đắp sự thiếu hụt.
Nhưng tất cả đã thay đổi với công nghệ khoan ngang và khai thác bằng thủy lực, giúp Mỹ tiếp cận các mỏ dầu khí khổng lồ từ Bắc Dakota đến New Mexico.
Nhờ đó, sản lượng khí đốt tự nhiên của Mỹ đã hơn gấp đôi, vượt ngưỡng 2,83 tỷ m3/ngày và hiện cung cấp tới 41% điện năng toàn quốc.
Từ nguồn cung dư thừa đến cỗ máy xuất khẩu
Sản lượng khí đá phiến của Mỹ được xem là tăng quá nhanh trong 20 năm qua, vượt xa nhu cầu trong nước, khiến giá giảm kéo dài suốt một thập kỷ và ảnh hưởng đến lợi nhuận của các nhà sản xuất.
Do đó, ngành công nghiệp đã tìm kiếm các giải pháp khác để sử dụng khí đốt dư thừa, như xây dựng các nhà máy hóa dầu dọc Bờ Vịnh để sản xuất nhựa.
Nhưng mục tiêu quan trọng nhất vẫn là xuất khẩu, vì thị trường quốc tế sẵn sàng trả giá cao hơn.
Châu Âu cần một nguồn cung dài hạn thay thế khí đốt từ Nga, châu Á cần nhiên liệu cho các nền kinh tế đang phát triển nhanh và thế giới phát triển cần thêm năng lượng để đáp ứng nhu cầu từ các trung tâm dữ liệu vận hành AI.
Nhiều công ty, bao gồm Cheniere Energy và Venture Global, đã đổ xô xây dựng những cơ sở hóa lỏng trị giá hàng tỷ USD để phục vụ thị trường nước ngoài.
Hiện có 8 cơ sở như vậy đang hoạt động tại Mỹ, 3 cơ sở khác đang xây dựng và một số dự án sắp được phê duyệt đầu tư.
Động lực và rủi ro
Dù không ủng hộ ngành công nghiệp dầu khí, ông Biden vẫn thúc đẩy kế hoạch xuất khẩu LNG mà Tổng thống Trump khởi xướng trong nhiệm kỳ đầu. Sau khi Nga xảy ra xung đột với Ukraine vào năm 2022, Mỹ đã cung cấp LNG cho châu Âu để thay thế nguồn khí đốt từ Moscow.
Những nước như Hà Lan, Pháp và Anh nhanh chóng trở thành những khách hàng lớn nhất của LNG Mỹ. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen thậm chí ca ngợi ông Biden là một đối tác "đáng tin cậy" và khẳng định quan hệ xuyên Đại Tây Dương "mạnh mẽ và đoàn kết hơn bao giờ hết".
Trong bối cảnh hiện tại, châu Âu chưa có lựa chọn thay thế LNG Mỹ. Nhưng về lâu dài, tình thế có thể thay đổi.
“Không Chính phủ nào muốn phụ thuộc vào nhập khẩu nếu họ có lựa chọn khác”, giáo sư Jaffe nhận xét. “Cửa sổ cơ hội cho khí đốt Mỹ không kéo dài mãi mãi”.
Khí đốt được coi là nhiên liệu chuyển tiếp để thế giới dần từ bỏ than và chuyển sang năng lượng tái tạo. Còn trên thực tế, nó đang đặt ra những thách thức trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, giới phân tích lưu ý thế giới không chỉ cần giảm sử dụng than mà còn cả khí đốt.
Cuối nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Biden, chính quyền ông đã tạm dừng cấp giấy phép xuất khẩu LNG mới để đánh giá tác động khí hậu.
Nhưng ngay ngày đầu tiên nhậm chức nhiệm kỳ 2, ông Trump đã hủy bỏ lệnh này mà không đề cập đến các lo ngại về môi trường.
