Lãi suất giảm: Những doanh nghiệp gánh nặng lãi vay liệu đã vui? 

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa có quyết định giảm lãi suất điều hành, áp dụng từ 25/5/2023. Đây là lần thứ 3 kể từ đầu năm 2023 NHNN quyết định giảm lãi suất điều hành để hỗ trợ nền kinh tế.  

Theo đó, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với tổ chức tín dụng giảm từ mức 6,0%/năm xuống 5,5%/năm; lãi suất tái cấp vốn giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm; lãi suất tái chiết khấu giữ nguyên ở mức 3,5%/năm. 

Cùng với đó, lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng giữ nguyên ở mức 0,5%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm. 

Lãi suất hạ liệu đã tác động đến các doanh nghiệp? Trên thực tế lãi suất hạ sẽ tác động chung đến toàn bộ nền kinh tế, không riêng gì các doanh nghiệp, ngành bất động sản hay nhóm chứng khoán mà khắp các diễn đàn đang luận bàn – đó là nhận định chung của các chuyên gia. 

Lãi suất tăng gây áp lực lãi vay lên doanh nghiệp  

Nửa cuối năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, khi các doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính, điểm chung nhất thường thấy là chi phí tài chính, mà chủ yếu là chi phí lãi vay tăng mạnh - đó cũng là thời điểm lãi suất ngân hàng tăng chóng mặt. Bên cạnh đó, áp lực tài chính đè nặng khiến chi phí lãi vay của các doanh nghiệp càng tăng.  

Thương mại TNG – doanh nghiệp ngành dệt may, bất động sản ghi nhận chi chi phí tài chính quý 1/2023 tiếp tục tăng 65% so với cùng kỳ.  

Công nghệ cao Trung An (TAR) ghi nhận chi phí lãi vay quý 1/2023 tăng gấp đôi cùng kỳ - là một trong những nguyên nhân khiến lợi nhuận giảm sút còn 1/3 so với quý 1 năm ngoái. 

Cũng kinh doanh mặt hàng nông nghiệp với thương hiệu gạo Hạt Ngọc Trời, Tập đoàn Lộc Trời (LTG) ngậm ngùi báo lỗ hơn 81 tỷ đồng quý 1/2023. Nguyên nhân chính, ngoài chi phí vốn tăng mạnh thì còn do chi phí lãi vay tăng gần gấp 3 lần cùng kỳ. Gánh nặng nợ vay, gánh nặng chi phí vay đang đè nặng lên doanh nghiệp, dư vay nợ thuê tài chính ngắn và dài hạn của Lộc Trời tăng 67% lên hơn 6.300 tỷ đồng.  

Tập đoàn Hòa Phát (HPG) cho biết dư vay nợ thuê tài chính dài hạn đến hết quý 1/2023 còn 10.300 tỷ đồng, giảm 850 tỷ đồng so với đầu kỳ, trong khi dư vay nợ thuê tài chính ngắn hạn tăng 3.600 tỷ đồng lên hơn 50.300 tỷ đồng. Tuy vậy riêng chi phí lãi vay đã tăng 66% lên xấp xỉ 990 tỷ đồng, nâng tổng chi phí tài chính quý 1 lên 1.330 tỷ đồng.  

Liệu lãi suất giảm đã có tác động ngay?  

Với động thái hạ lãi suất điều hành của NHNN, các doanh nghiệp kỳ vọng chi phí lãi vay giảm, sẽ giảm áp lực tài chính khiến tình hình kinh doanh công ty khả quan hơn. Trên thực tế, mới nghe lãi suất giảm, nhiều nhà đầu tư kỳ vọng sẽ tác động ngay đến nền kinh tế. Tuy vậy có thực sự tác động ngay? Câu trả lời vẫn là: chưa. 

Tính ra, đầu năm 2023 đến nay đã có 2 đợt giảm lãi suất trước đó, nhưng gần như chưa có biến chuyển nhìn từ chi phí lãi vay của các doanh nghiệp công bố trên BCTC quý 1. Nguyên nhân chính một phần là kỳ hạn tiền vay: thông thường cá nhân, tổ chức vay kỳ hạn dài, thì việc hạ lãi suất chưa thể tác động ngay đến khoản vay đang trong kỳ hạn. Do vậy việc doanh nghiệp vẫn phải gồng gánh lãi suất cao khi xung quanh nền kinh tế đang hạ nhiệt là điều không thể tránh khỏi. 

Nếu nói động thái hợp lý nhất để doanh nghiệp được hưởng lãi suất thấp, có lẽ là đáo hạn khoản nợ. Tuy vậy - tiền đâu để đáo hạn mới là bài toán nan giải. 

Nhiều chuyên gia cho rằng, lãi suất giảm, kể cả các đợt giảm lãi suất từ đầu năm, về lâu về dài sẽ chỉ thực sự tác động lên thị trường trong khoảng 2-3 quý tới, tức là khoảng thời gian cuối năm 2023 mới thực sự nhìn rõ. 

Chứng khoán, bất động sản đã sẵn sàng đón dòng tiền?  

Có một quy luật khá rõ ràng, là khi lãi suất tăng cao, doanh nghiệp, cả người dân cũng sẽ ưu tiên mang tiền đi gửi ngân hàng. Thế nhưng khi lãi suất huy động giảm, sẽ không tránh khỏi những đợt rút tiền để đầu tư của người dân, doanh nghiệp. 

Với khách hàng cá nhân, sẽ có những lựa chọn thay vì gửi ngân hàng giá thấp như việc dồn tiền vào đầu tư chứng khoán, bất động sản. Tuy vậy kỳ vọng chứng khoán, bất động sản sôi động nhờ lãi suất giảm, như đã phân tích ở trên, cũng phải đến cuối năm 2023 khi kỳ hạn tiền gửi của người dân đến ngày rút. 

Với doanh nghiệp, khi lãi suất tăng, giá cả hàng hóa nguyên vật liệu gia tăng, doanh nghiệp có xu hướng đưa dòng tiền vào trú ngụ ở ngân hàng. Tuy vậy khi giá cả giảm nhờ lãi suất giảm, thì việc gia tăng dự trữ hàng tồn kho, hay việc tái đầu tư cũng là những lựa chọn mà nhiều doanh nghiệp đã làm trong những chu kỳ tăng/giảm lãi suất trước đó.  

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, tất cả vẫn còn phải chờ một thời gian, nhà đầu tư sẽ chưa thể thấy ngay những tác động mạnh mẽ.