Lộ diện nhà khoa học Việt Nam đầu tiên được Hội Thiên văn học Mỹ trao giải vũ trụ học 2024, nhận thưởng 2.500 USD
Một viện nghiên cứu ở Nhật và một đại học ở Mỹ đều đăng tin về giải thưởng này của nhà khoa học Việt Nam.
Theo báo Thanh Niên, trang web chính thức của Viện Vật lý và Toán học Vũ trụ Kavli (Kavli IPMU, Nhật Bản) và trang web của Đại học Michigan (Mỹ) đã công bố thông tin TS Nguyễn Nhật Minh, nhà khoa học người Việt, đã được trao giải thưởng Buchalter về vũ trụ học năm 2024. Đây là lần đầu tiên một nhà khoa học Việt Nam nhận giải thưởng này, được coi là một trong những giải thưởng danh giá trong lĩnh vực thiên văn học .
Trang web của giải thưởng Buchalter viết: "Giải thưởng 2.500 đô la Mỹ cho Giải Ba đã được trao cho Tiến sĩ Nguyễn Nhật Minh thuộc Trung tâm Vật lý Lý thuyết Leinweber tại Đại học Michigan và Viện Vật lý và Toán học của Vũ trụ Kavli tại Đại học Tokyo, cùng với các Tiến sĩ Fabian Schmidt, Beatriz Tucci, Martin Reinecke, và Andrija Kostić của Viện Max-Planck cho Vật lý Thiên văn, cho công trình của họ với tựa đề “How much information can be extracted from galaxy clustering at the field level?” (tạm dịch: Bao nhiêu thông tin có thể được trích xuất từ bản đồ phân bố của các thiên hà?), đã được công bố trong Physical Review Letters, và được ban giám khảo công nhận là 'một cách tiếp cận mới sử dụng máy tính và thuật toán mạnh mẽ để đo lường các ràng buộc vũ trụ học từ dữ liệu phân bố thiên hà trực tiếp ở cấp độ sân khấu, thay vì từ các thống kê tổng hợp, cho thấy tiềm năng hứa hẹn cho ứng dụng vào dữ liệu quan sát'".
Giải thưởng Buchalter về vũ trụ học, được thành lập năm 2014 bởi nhà vật lý thiên văn kiêm doanh nhân Ari Buchalter, nhằm mục đích tôn vinh các ý tưởng và khám phá mới có khả năng tạo ra bước đột phá trong hiểu biết về nguồn gốc, cấu trúc và sự tiến hóa của vũ trụ. Theo thông tin từ trang chính thức của Viện Kavli IPMU và Đại học Michigan, bài báo của TS Minh mang tên "How much information can be extracted from galaxy clustering at the field level?" đã được công nhận vì những phát hiện quan trọng của nó và đã nhận được giải thưởng thứ ba của Hội Thiên văn học Mỹ.
TS Nguyễn Nhật Minh, là người đứng đầu trong nghiên cứu này, hiện là nhà nghiên cứu tại Viện Kavli IPMU và từng là nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại Đại học Michigan. Ông đã cộng tác với các nhà nghiên cứu từ Viện Max Planck về Vật lý Thiên văn, Đức, bao gồm cả TS Fabian Schmidt, người đã hướng dẫn ông trong suốt quá trình làm tiến sĩ. Công trình nghiên cứu của họ đã phát triển phương pháp Field-Level Inference (FLI) cho phép các nhà khoa học phân tích trực tiếp dữ liệu không gian ba chiều, cung cấp kết quả chính xác hơn đáng kể so với các phương pháp truyền thống.
Theo TS Minh, giải thưởng không chỉ là một vinh dự lớn mà còn là động lực thúc đẩy các nhà nghiên cứu phát triển và hoàn thiện các phương pháp tương tự, nhằm áp dụng chúng trên dữ liệu thực tế từ các dự án khảo sát thiên hà lớn nhất thế giới hiện nay và trong tương lai.
TS Nguyễn Nhật Minh, từng theo học tại Trường THPT Gia Định và Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP. HCM, đã bắt đầu hành trình nghiên cứu của mình với niềm đam mê vật lý được thắp lên từ những ngày còn ngồi trên ghế nhà trường. Khi ấy, niềm đam mê sâu sắc với vật lý của ông một phần lớn nhờ vào sự cổ vũ và truyền cảm hứng từ thầy Lê Quang Diệm. Thầy Diệm không chỉ là người hướng dẫn, mà còn là ngọn lửa thôi thúc anh và nhiều học trò khác theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.
Với lời khuyên và sự khích lệ của mình, thầy đã giúp họ nuôi dưỡng ước mơ vươn tới tầm cao mới trong khoa học, khám phá những bí ẩn mà các nhà khoa học hàng đầu thế giới đang nghiên cứu.
Vào năm 2014, Tiến sĩ Nguyễn Nhật Minh theo học chương trình thạc sĩ về vật lý thiên văn, trước khi chuyển sang làm nghiên cứu sinh tại Viện Max Planck, nghiên cứu về vũ trụ học. Đến năm 2020, sau khi hoàn thành bằng tiến sĩ, ông tiếp tục công tác nghiên cứu tại chính viện này. Năm 2022, TS Minh chuyển đến Đại học Michigan ở Hoa Kỳ. Vào tháng 10 năm 2024, ông trở về Nhật Bản và gia nhập Kavli IPMU, một viện nghiên cứu thuộc Đại học Tokyo, nơi ông tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu của mình.
Qua lời chia sẻ của TS Minh, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tối ưu hóa dữ liệu hơn là xây dựng các mô hình lý thuyết mới, với hy vọng đưa ra những hiểu biết mới mẻ về vũ trụ từ các dữ liệu quan sát hiện có.
"Hướng nghiên cứu của tôi cần cơ bản lý thuyết nhưng cũng tiếp xúc với dữ liệu, thống kê, lập trình. Vật lý nói chung và vũ trụ học nói riêng có quá nhiều lý thuyết, mô hình trong khi dữ liệu quan sát hay thực nghiệm không đủ chính xác để bác bỏ. Thay vì xây dựng thêm mô hình thì tôi chọn hướng tối ưu hóa dữ liệu để loại bỏ bớt mô hình", TS Minh chia sẻ.
