Loại hạt từng nuôi sống nhân loại 4.000 năm, được Liên Hợp Quốc tôn vinh nhưng lại bị 'thất sủng' tại Việt Nam 

Hạt kê là một loại ngũ cốc thuộc họ cỏ, có khả năng chịu hạn tốt, dễ trồng và giàu giá trị dinh dưỡng. Theo Thư Viện Y khoa Quốc gia Mỹ (NLM), hạt kê được xếp vào nhóm "siêu thực phẩm" nhờ chứa nhiều dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Thành phần dinh dưỡng của hạt kê bao gồm tinh bột (chiếm khoảng 73%), chất xơ, protein, chất béo cùng nhiều khoáng chất quan trọng như phốt pho, magie, folate, sắt, canxi. 

Đặc biệt, hạt kê có hàm lượng canxi khá cao, giúp hỗ trợ sự phát triển của hệ xương, phòng chống loãng xương và cải thiện trí nhớ. Hơn nữa, nhờ chứa các hợp chất polysaccharide và chất xơ dồi dào, hạt kê có tác dụng kiểm soát lượng đường trong máu, giúp ổn định đường huyết, đặc biệt hữu ích cho người mắc bệnh tiểu đường. Loại hạt này cũng không chứa gluten, phù hợp với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm hoặc mắc bệnh celiac. 

Nhận thức được giá trị dinh dưỡng và tầm quan trọng của hạt kê, Liên Hợp Quốc đã chọn năm 2023 là “Năm Quốc tế về hạt kê”, nhằm nâng cao nhận thức toàn cầu về loại ngũ cốc này. Trong thực tế, hạt kê không chỉ phổ biến ở các quốc gia châu Á mà còn xuất hiện trong thực đơn của những bữa tiệc quan trọng. Một minh chứng rõ ràng là tại Nhà Trắng, khi đón tiếp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi vào tháng 6/2023, hạt kê đã được đưa vào thực đơn chính thức trong bữa tối chay đặc biệt. 

Hạt kê từng được sử dụng phổ biến tại Việt Nam trong quá khứ. Ảnh minh họa

>> Mở hàng đầu năm, một loại hạt thế mạnh của Việt Nam thu về 10.000 tỷ đồng  

Mặc dù Việt Nam có nhiều vùng có thể trồng hạt kê, nhưng loại ngũ cốc này vẫn chưa được phát triển mạnh như các loại cây lương thực khác. Trong quá khứ, hạt kê từng là một phần không thể thiếu trong đời sống người dân, được dùng để nấu cháo kê hoặc ăn kèm với bánh đa - món bánh đa kê dân dã nhưng đầy hương vị quê hương. 

Tuy nhiên, theo thời gian, khi các loại ngũ cốc như gạo và lúa mì trở thành nguồn lương thực chính, hạt kê dần bị quên lãng. Chỉ trong những năm gần đây, trước xu hướng tìm kiếm thực phẩm lành mạnh và bền vững, hạt kê mới được chú ý trở lại, chủ yếu phục vụ nhu cầu xuất khẩu. 

Theo bác sĩ Dương Ngọc Vân (Bệnh viện Đa khoa Medlatec), hạt kê có nhiều công dụng đối với sức khỏe nhờ chứa các axit amin thiết yếu và chất chống oxy hóa như phenolic, catechin và axit ferulic. Những hợp chất này có tác dụng bảo vệ tế bào, chống lại tác hại của gốc tự do và hỗ trợ phòng ngừa ung thư. 

Ngoài ra, hạt kê còn có tác dụng kích thích quá trình oxy hóa axit béo, giúp kiểm soát cholesterol trong máu, giảm nguy cơ béo phì và bệnh tim mạch. Với đặc tính giàu chất xơ, hạt kê còn hỗ trợ hệ tiêu hóa, giúp nhuận tràng và phòng ngừa táo bón. 

Không chỉ là thực phẩm giàu dinh dưỡng, hạt kê còn được sử dụng trong Đông y với nhiều công dụng trị liệu. Theo y học cổ truyền, hạt kê có vị ngọt, tính hơi hàn, giúp bổ trung ích khí, lợi tiểu, giải độc và thanh nhiệt. Cháo kê được khuyên dùng để hỗ trợ tiêu hóa, làm mát cơ thể và cải thiện tình trạng phiền khát do nóng trong người. 

Một số món ăn từ hạt kê không chỉ bổ dưỡng mà còn có tác dụng trị liệu, bao gồm: 

Cháo hạt kê thịt gà: Giúp phục hồi sức khỏe cho người mới ốm dậy, phụ nữ sau sinh. 

Cháo hạt kê khoai lang: Một món ăn sáng giàu dinh dưỡng, ít calo, phù hợp cho người muốn duy trì cân nặng. 

Cháo hạt kê trúc diệp: Hỗ trợ những người bị say sóng, say nắng hoặc gặp các vấn đề về thần kinh. 

>> 6 lợi ích 'vàng' của loại hạt ăn vặt ngày Tết, chuyên gia dinh dưỡng mệnh danh siêu thực phẩm