Loại hoa khô giá 1,3 triệu đồng/kg nhưng bị 'bỏ quên' tại Việt Nam
Dù đã được trồng tại Việt Nam từ nhiều năm qua, cây đỗ trọng – loài thực vật cổ đại được mệnh danh là “hóa thạch sống” – vẫn đang là một mặt hàng khan hiếm trên thị trường dược liệu.
Trong giới thực vật học, đỗ trọng là một cái tên đặc biệt. Loài cây này được các tài liệu cổ như Bản Kinh của Trung Quốc ghi nhận từ thời thượng cổ. Các nhà khoa học xác định, đỗ trọng từng phân bố rộng ở nhiều nơi trên thế giới, nhưng đã biến mất khỏi châu Âu và một số khu vực châu Á sau thời kỳ băng hà lần thứ tư. Hiện nay, loài cây này chỉ còn tồn tại tại một số nước như Trung Quốc, các quốc gia thuộc Liên Xô cũ và Việt Nam.
Chính nhờ lịch sử lâu đời cùng sự sống sót qua hàng triệu năm tiến hóa, đỗ trọng được ví như “hóa thạch sống trong giới thực vật” – một báu vật sinh học với tiềm năng y học chưa được khai thác hết.
Tại Việt Nam, đỗ trọng là loại cây dễ trồng, có thể phát triển tốt ở nhiều vùng khí hậu khác nhau, bao gồm cả những nơi có nhiệt độ thấp như Sa Pa (Lào Cai). Phần vỏ thân của đỗ trọng từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền để làm thuốc. Theo Đông y, dược liệu này có vị ngọt, hơi cay, tính ôn, đi vào kinh can và thận, có tác dụng bổ gan, dưỡng thận, mạnh gân cốt, an thai, trị đau lưng, tiểu nhiều và chân tay yếu.
 |
| Vỏ đỗ trọng khô được bán phổ biến tại các hiệu thuốc đông y. Ảnh minh họa |
Hiện nay, vỏ đỗ trọng khô đang được bán phổ biến tại các hiệu thuốc Đông y và sàn thương mại điện tử trong nước, với giá dao động từ 227.000 đến 300.000 đồng/kg tùy vào chất lượng và nguồn gốc. Dù giá bán không quá cao, nhưng nguồn cung vẫn không đủ đáp ứng do nhu cầu ngày càng lớn trong và ngoài nước.
Ít ai biết rằng, ngoài phần vỏ thân quen thuộc, cây đỗ trọng còn mang trong mình một “kho báu” khác – đó là hoa đực. Đỗ trọng là loài thực vật lưỡng tính, nghĩa là cùng một cây có thể sinh cả hoa đực và hoa cái. Tuy nhiên, hoa đực mới thực sự có giá trị dược liệu và kinh tế cao.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy hoa đỗ trọng đực chứa nhiều hoạt chất tự nhiên có tác dụng an thần, giảm đau, hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ. Đặc biệt, hoa còn chứa collagen – hợp chất quan trọng giúp duy trì độ đàn hồi của da, hỗ trợ xây dựng cơ bắp và làm chậm quá trình lão hóa.
 |
| Hoa đỗ trọng đực khô được bán với giá khoảng 1,3 triệu đồng tại Trung Quốc. Ảnh minh họa |
>> Loại cây dại giá 28.000 một lạng là 'nhân sâm' của làng quê Việt mà ít ai biết đến
Tận dụng những đặc tính quý giá đó, nhiều doanh nghiệp tại Trung Quốc đã thu hái hoa đỗ trọng đực để chế biến thành trà thảo dược. Sản phẩm này đang rất được ưa chuộng và có giá lên tới 400 nhân dân tệ/kg (khoảng 1,3 triệu đồng) đối với loại khô. Đáng chú ý, hoa đỗ trọng sau khi sấy khô gần như không hao hụt về trọng lượng so với hoa tươi, mang lại lợi nhuận rất cao cho người thu hoạch.
Ngay cả hoa tươi cũng có giá trị không hề nhỏ. Trên các sàn thương mại điện tử Trung Quốc, mức giá hiện dao động khoảng 50 nhân dân tệ/kg (tương đương 172.000 đồng). Tuy nhiên, việc thu hái hoa lại là một công đoạn đòi hỏi kỹ năng cao, bởi người hái phải trèo lên tận ngọn cây, giữ thăng bằng trong tư thế nguy hiểm để chọn được những chùm hoa đạt chất lượng tốt nhất.
Tại Việt Nam, mặc dù cây đỗ trọng đã được đưa vào trồng tại một số địa phương như Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái... nhưng phần lớn người dân mới chỉ khai thác phần vỏ thân, trong khi hoa đực – bộ phận có giá trị cao – gần như chưa được quan tâm đúng mức. Một phần do thiếu thông tin, phần khác vì kỹ thuật thu hái hoa còn chưa phổ biến.
Giới chuyên gia nhận định, nếu có chính sách hỗ trợ người trồng, đồng thời kết hợp với chế biến sâu như sấy khô, sản xuất trà thảo dược hoặc chiết xuất collagen, Việt Nam hoàn toàn có thể biến đỗ trọng thành một loại cây công nghiệp giá trị cao, phục vụ xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản – nơi nhu cầu về dược liệu tự nhiên đang không ngừng tăng.
