Matcha Nhật Bản tiêu thụ ở mức kỷ lục nhưng lại đẩy toàn ngành vào thách thức chưa từng có 

Trong năm 2024, nhu cầu tiêu thụ matcha trên toàn cầu đã tăng vọt, tạo ra áp lực lớn đối với ngành công nghiệp trà xanh Nhật Bản. Fumi Ueki, Giám đốc Leaf Brand Group - đơn vị thuộc Ito En, công ty trà lớn nhất Nhật Bản xác nhận rằng lượng tiêu thụ matcha đã đạt mức kỷ lục. 

Tình trạng thiếu hụt nguồn cung bắt đầu được dự báo từ cuối năm ngoái và đến nay đã trở nên rõ rệt hơn khi nhiều thương hiệu lớn tại Kyoto như Ippodo, Marukyu Koyamaen phải áp dụng giới hạn mua hàng cho khách. Không ít cửa hàng trong nước rơi vào tình trạng cháy hàng do cung không đủ cầu. 

Matcha Nhật Bản đang tiêu thụ đạt ở mức kỷ lục. Ảnh minh hoạ

Matcha first-flush, loại bột trà từ đợt thu hoạch đầu tiên trong năm đang trở thành mặt hàng cực kỳ khan hiếm. Với đặc điểm chỉ có một mùa thu hoạch duy nhất, loại matcha này thường được sử dụng trong các sự kiện sang trọng và có giá trị cao trên thị trường. 

Jason Eng, quản lý kinh doanh tại Kametani Tea cho biết doanh nghiệp đã liên tục tăng sản lượng khoảng 10% mỗi năm từ 2019 để đáp ứng nhu cầu nhưng mức tăng trưởng đó vẫn chưa đủ để cân bằng thị trường. Đợt thu hoạch vào tháng 4 tới đây có thể tạm thời cải thiện nguồn cung, song nếu tốc độ tiêu thụ tiếp tục leo thang, ngành trà xanh Nhật Bản sẽ buộc phải thay đổi chiến lược để bắt kịp xu hướng. 

Theo Bộ Nông nghiệp và Thủy sản Nhật Bản (MAFF), sản lượng matcha đã tăng gấp ba trong hơn một thập kỷ từ 1,4 tấn năm 2010 lên hơn 4,1 tấn vào năm 2023. Đáng chú ý, hơn một nửa lượng matcha sản xuất hiện nay dành cho xuất khẩu trong khi tiêu thụ nội địa có xu hướng suy giảm. 

Việc matcha  ngày càng phổ biến không chỉ nhờ vào giá trị sức khỏe mà còn do tác động của mạng xã hội. Sau đại dịch Covid-19, người tiêu dùng trên thế giới có xu hướng tìm kiếm các sản phẩm tốt cho sức khỏe. Matcha, với hàm lượng chất chống oxy hóa cao, khả năng tăng cường năng lượng mà không gây bồn chồn như cà phê nhanh chóng trở thành một lựa chọn ưa chuộng. 

Shiori Yuen, Giám đốc kinh doanh quốc tế tại Yamasan - một thương hiệu trà Kyoto cho biết trong ba năm qua, công ty đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc từ các thị trường mới như châu Phi và Trung Đông một phần nhờ vào sự lan tỏa mạnh mẽ của matcha trên các nền tảng trực tuyến. 

Mặc dù Nhật Bản có khả năng mở rộng diện tích trồng trà nhưng việc phát triển các trang trại mới không thể giải quyết ngay bài toán nguồn cung. Cây trà cần ít nhất 5 năm để đạt đến giai đoạn thu hoạch, đồng nghĩa với việc bất kỳ kế hoạch mở rộng nào cũng sẽ phải chờ đợi trong thời gian dài. 

Hơn nữa, ngành trà xanh đang đối mặt với một thách thức nghiêm trọng: sự suy giảm số lượng nông dân. Theo dữ liệu từ MAFF, số lượng người trồng trà tại Nhật Bản đã giảm từ hơn 53.000 người vào năm 2000 xuống chỉ còn 12.000 người vào năm 2020. Lực lượng lao động già hóa trong khi thế hệ trẻ ít mặn mà với nghề nông, khiến nguồn cung matcha càng thêm bất ổn. 

Simona Suzuki, đồng sáng lập Hiệp hội trà Nhật Bản, cũng nhấn mạnh rằng quá trình chế biến matcha vô cùng tỉ mỉ. Lá trà sau khi thu hoạch phải trải qua công đoạn làm khô và nghiền thành bột. Hiện nay, mỗi máy nghiền chỉ có thể tạo ra 40g matcha mỗi giờ - tương đương khoảng 10-12 ly trà. Điều này đồng nghĩa với việc năng suất sản xuất vẫn còn hạn chế. 

Trước nhu cầu không ngừng tăng cao, các chuyên gia cho rằng ngành trà xanh Nhật Bản cần những chiến lược dài hạn để đảm bảo nguồn cung bền vững. Ngoài việc mở rộng diện tích trồng, chính phủ có thể đưa ra các chính sách hỗ trợ người nông dân để thu hút lao động trẻ. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng cần hợp tác chặt chẽ hơn với nhiều nhà sản xuất để giảm thiểu rủi ro khan hiếm hàng hóa. 

Bất chấp những thách thức, dự báo cho thấy lượng đơn hàng matcha trong năm nay vẫn sẽ tiếp tục tăng từ 10-20% so với năm 2023. Ngành công nghiệp matcha Nhật Bản đang đứng trước một giai đoạn chuyển mình quan trọng, nơi sự cân bằng giữa truyền thống và hiện đại sẽ quyết định tương lai của một trong những biểu tượng văn hóa và kinh tế của đất nước này. 

>> Loại 'nhân sâm bình dân' bán đầy chợ Việt giúp bổ tim và ngăn ngừa ung thư hiệu quả