Ngắm hẻm vực sâu nhất Đông Nam Á nằm trong thung lũng có kiến tạo địa chất độc nhất vô nhị ở Việt Nam 

Hẻm Tu Sản không chỉ được xem là danh thắng  kỳ vĩ độc nhất của vùng cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang ) mà còn được xem là hẻm vực sâu nhất Đông Nam Á. Dù không phải là thắng cảnh mới nhưng những năm gần đây hẻm Tu Sản mới được nhiều người biết đến. 

Hẻm Tu Sản nằm tại xã Giàng Chu Phìn, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang. Hẻm vực có chiều dài tự nhiên khoảng 1,7km, sâu 1.000m, độ cao vách đá từ 700-800m và được mệnh danh là “đệ nhất hùng quan”. Địa danh này là sự kỳ diệu của tạo hóa hàng triệu năm trước khi nơi đây vẫn chìm trong lòng đại dương mênh mông, trong quá trình vỏ Trái Đất thay đổi, nước rút đi để lại di sản địa chất độc nhất cho tới ngày hôm nay. 

Có nhiều cách khác nhau để di chuyển tới hẻm Tu Sản , trong đó, đi theo Quốc lộ 4C, qua thị trấn Đồng Văn khoảng 4km, rẽ xuống đường mòn để tới bến đò là chặng đường được nhiều du khách lựa chọn nhất. Cung đường này dài 8km với độ dốc lớn và hơn 47 khúc cua tay áo liên hồi sẽ mang lại một trải nghiệm khó quên đối với du khách. 

Từ cuối cung đèo Mã Pí Lèng  hướng gần Mèo Vạc , trên con đường xuôi về Xín Cái, Săm Pun, Sơn Vỹ, bạn sẽ xuống tới cầu Tràng Hương để chạm tay vào dòng sông xanh ngắt một màu. Từ đây, ngồi thuyền chừng 20 phút sẽ tới được giữa hẻm vực độc đáo này. Trước đó, dòng sông như là đáy của chữ V được bao bọc bởi núi, nhưng khi thuyền vào hẻm vực, bạn sẽ ở đáy của chữ U ngước lên vách đá cao vút. Mùa tháng 2, 3, cả triền sông rực lên màu đỏ của hoa gạo hòa cùng màu xanh của nước tạo nên bức tranh rừng núi vô cùng đẹp mắt. 

Nhìn từ xa, hai dãy núi đá vôi sừng sững nhô lên, vách đá gần như dựng đứng với độ dốc lên đến 70-80 độ tạo thành hình chữ V khổng lồ. Hai vách đá đứng sát nhau nên tạo thành một đoạn hẻm vực rất hẹp cho nước sông chảy qua. 

Dưới lòng sông là làn nước xanh màu ngọc lục bảo, hai bên là vách núi cao dựng đứng với màu sắc của thời gian, chấm phá bởi những loài cây rừng rực rỡ, hay những cây lớn cô đơn sừng sững giữa thiên nhiên. 

Hẻm vực Tu Sản sâu thăm thẳm với dòng sông Nho Quế  như một dải lụa uốn lượn qua khe núi hẹp khiến bao du khách ngỡ ngàng trước vẻ đẹp thần bí mà thiên nhiên đã ban tặng cho mảnh đất này. 

Du khách đến hẻm Tu Sản có thể đứng trên những mỏm đá, phóng tầm mắt, thu trọn vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên xung quanh. Hẻm nằm giữa núi đồi, ẩn hiện trong bảng lảng sương sớm khiến cho khung cảnh vừa mang vẻ hùng vĩ, vừa có phần bí ẩn. Bất cứ ai đến đây đều không tránh khỏi cảm giác bị choáng ngợp trước cảnh sắc thiên nhiên đẹp hiếm có. 

Còn nếu ngồi thuyền xuôi dòng sông Nho Quế khoảng 20 phút, du khách sẽ đến được hẻm Tu Sản. Hẻm nằm trên con sông Nho Quế với màu nước xanh như ngọc, giữa địa hình núi rừng Đông Bắc hiểm trở, tạo nên phong cảnh thủy mặc đẹp như tranh vẽ. 

Nhiều năm trước, khi dòng sông Nho Quế chưa bị chặn dòng làm thủy điện, rất ít người có thể tiếp cận được chân của bức vách Tu Sản thẳng đứng hiểm trở. Du khách chỉ có thể ngắm nhìn, chiêm ngưỡng sự hùng vĩ của hẻm vực khi đứng ở các khúc cua trên cung đường Mã Pí Lèng. 

Sau khi thủy điện chặn dòng, sông Nho Quế trở nên tĩnh lặng hơn, người dân mới bắt đầu cho thuyền máy đưa đón du khách đến tận chân vách núi. Ngày nay, du khách có thể ngồi thuyền tham quan hẻm Tu Sản. 

Hai bên là vách núi dựng đứng, cao vút tạo thành một khe núi vừa sâu, vừa hẹp. Ngồi thuyền xuôi dòng, du khách có thể nghe thấy tiếng rì rầm của con nước dưới chân như hân hoan vui sướng, vừa được tận hưởng luồng khí mát lạnh từ hơi nước. 

Sông Nho Quế có những đoạn chảy qua nhiều tầng đá tai mèo sắc nhọn hình thành những thác ghềnh trắng xóa. Đoạn sông Nho Quế chảy qua khe núi Tu Sản và đèo Mã Pì Lèng được xem là có cảnh sắc ngoạn mục. 

Theo kinh nghiệm của những người từng đến đây, thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm hẻm vực là từ tháng 2 – tháng 3 hàng năm. Lúc này là mùa hoa gạo bung nở, tạo thành những đốm lửa đỏ trên Cao nguyên đá Đồng Văn. Sông Nho Quế cũng vào độ đẹp nhất, du khách có thể xuôi mái chèo ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên đôi bờ tuyệt mỹ. 

Ngoài ra, bạn cũng có thể đến hẻm núi Tu Sản vào tầm tháng 10, khi những đồng hoa tam giác mạch thi nhau đua nở, sắc hồng nhuộm kín đất trời Hà Giang. Hai bên lối đi dẫn vào hẻm núi ngập tràn sắc hoa, cảnh vật nên thơ đến lạ. 

Cùng với đèo Mã Pí Lèng, hẻm Tu Sản và sông Nho Quế đã trở thành biểu tượng của tỉnh Hà Giang. Năm 2009, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp khu vực này vào danh sách Di tích Danh lam thắng cảnh Việt Nam. Hẻm Tu Sản thuộc kiểu di sản kiến tạo địa mạo, di sản cổ sinh-địa tầng-cổ môi trường, thuộc địa phận của 3 xã Pải Lủng, Pả Vi, Xín Cái (Mèo Vạc, Hà Giang).