Ngành vận tải biển toàn cầu sẽ có 'biến' lớn ngay đầu năm 2025, các cảng biển của Việt Nam bị ảnh hưởng ra sao? 

Theo báo cáo của CTCP Chứng khoán VPBank (VPBank Securities), từ tháng 2 năm 2025, các liên minh hãng tàu lớn trên thế giới, gồm 2M, Ocean Alliance và THE Alliance, sẽ thực hiện thay đổi cấu trúc thành viên. Điều này dẫn đến sự phân bổ lại các tuyến vận tải biển và thay đổi ưu tiên sử dụng cảng trung chuyển. Các cảng biển  của Việt Nam, đặc biệt là cảng nước sâu như Cái Mép - Thị Vải (CM-TV) và Hải Phòng, được dự đoán sẽ chịu tác động mạnh mẽ. 

Thay đổi cấu trúc liên minh các hãng tàu từ năm 2025. Nguồn: Báo cáo ngành Cảng & Vận tải biển, VPBank Securities.

Sản lượng container và tốc độ tăng trưởng  

Theo số liệu từ VPBank Securities, sản lượng container  qua cảng Việt Nam năm 2024 ước tính đạt 26 triệu TEUs, tăng trưởng 8% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, từ năm 2025, sự tái cơ cấu liên minh hãng tàu sẽ làm thay đổi tốc độ tăng trưởng, ước tính chỉ còn ở mức 7%-9% mỗi năm trong giai đoạn 2025-2030. Mặc dù tăng trưởng vẫn khả quan, nhưng sự cạnh tranh giữa các cảng sẽ khốc liệt hơn, ảnh hưởng đến dòng chảy hàng hóa và khai thác cảng. 

Cảng CM-TV hiện là một điểm trung chuyển quan trọng tại khu vực Đông Nam Á, nhờ khả năng tiếp nhận các tàu mẹ siêu lớn (ULCV) với sức chở hơn 18.000 TEUs. Tuy nhiên, với sự tái cơ cấu liên minh, các hãng tàu có thể ưu tiên sử dụng các cảng trung chuyển như Singapore hay Malaysia. Điều này có thể làm giảm khối lượng hàng hóa thông qua cảng CM-TV. 

Hiệu suất cụm cảng Hải Phòng và Cái Mép - Thị Vải giai đoạn 2016-2026. Nguồn: Báo cáo ngành Cảng & Vận tải biển, VPBank Securities.

Tại khu vực phía Bắc, cụm cảng Hải Phòng  cũng đối mặt với sự phân hóa sản lượng giữa các cảng mới như Lạch Huyện và các cảng cũ. Trong khi các cảng nước sâu hiện đại có khả năng đáp ứng các yêu cầu vận tải quốc tế, năng suất khai thác vẫn chưa đạt mức tối ưu. 

Giá cước vận tải biển dự kiến tăng từ 5%-7% vào năm 2025, theo dự báo của VPBank Securities. Việc này đặt ra áp lực cho các cảng biển tại Việt Nam trong việc giảm chi phí vận hành và cải thiện hiệu quả khai thác. Cảng CM-TV phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các cảng khu vực Đông Nam Á, trong khi cụm cảng Hải Phòng phải duy trì vai trò phục vụ thị trường nội địa và thu hút hàng hóa quốc tế. 

Tác động đến chuỗi cung ứng và chiến lược phát triển  

Sự thay đổi trong liên minh hãng tàu không chỉ ảnh hưởng đến ngành cảng biển mà còn lan tỏa đến toàn bộ chuỗi cung ứng và hoạt động thương mại. Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần điều chỉnh chiến lược logistics, trong bối cảnh chi phí vận tải chiếm đến 20%-30% tổng chi phí sản xuất. Điều này đòi hỏi tối ưu hóa mạng lưới vận tải và đầu tư vào hạ tầng hiện đại như hệ thống tự động hóa và công nghệ số hóa. 

Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) và các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ là những yếu tố quan trọng giúp ngành cảng biển Việt Nam thích nghi và phát triển. Đầu tư vào các cảng nước sâu theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ tăng năng lực cạnh tranh, đảm bảo vị trí trong mạng lưới vận tải toàn cầu. 

Nhìn chung, sự tái cơ cấu liên minh hãng tàu từ năm 2025 là một yếu tố định hình quan trọng với ngành cảng biển Việt Nam. Dù đối mặt với nhiều thách thức, nếu tận dụng tốt các cơ hội và xây dựng chiến lược phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có khả năng khẳng định vị thế trong khu vực. 

>> Sở hữu siêu cảng có thể làm được điều hiếm trong khu vực, Việt Nam trở thành điểm sáng trong chuỗi cung ứng toàn cầu