Nhà thiên văn có niềm đam mê cháy bỏng với Mặt trăng  

Sinh ngày 28/4/1928, Eugene Shoemaker là một bộ óc vĩ đại của thế kỷ XX. Nghiên cứu của ông về hố va chạm ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều dự án và công trình khoa học, từ nhiệm vụ Apollo đến sự kiện khủng long  tuyệt chủng. Với những cống hiến cho tri thức nhân loại, ông được cựu Tổng thống Mỹ George H.W. Bush trao Huân chương Khoa học Quốc gia năm 1992. 

Shoemaker nghiên cứu Mặt trăng và mơ ước được khoác lên mình bộ đồ phi hành gia, dạo bước trên xứ sở xa xôi này. Tuy nhiên, ông không bao giờ có cơ hội thực hiện ước mơ đó. Bệnh Addison đã dập tắt hy vọng trở thành phi hành gia của ông. 

Shoemaker là nhà địa chất đam mê nghiên cứu hố va chạm. Ông góp phần khẳng định Barringer, hố trũng nổi tiếng sâu 173m gần Flagstaff, bang Arizona, Mỹ, hình thành do thiên thạch đâm xuống. Ông cũng là người ủng hộ và đấu tranh cho giả thuyết về thiên thạch va chạm khiến khủng long tuyệt chủng 66 triệu năm trước. Nhờ việc lập bản đồ một số hố trũng trên Mặt trăng, ông mang lại bước tiến lớn trong việc nghiên cứu địa chất của vệ tinh tự nhiên này. 

Năm 1961, Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) xây dựng Chương trình Nghiên cứu  Địa chất vũ trụ và chọn Shoemaker, người được coi là cha đẻ của ngành địa chất vũ trụ, để dẫn dắt. Ông cũng tham gia các chuyến thực địa đến hố Barringer và một số địa điểm khác, đào tạo phi hành gia Apollo tương lai cách lấy mẫu đất đá. 

Nghiên cứu của ông góp phần vào việc phát hiện sao chổi Shoemaker-Levy 9, vật thể đâm vào sao Mộc năm 1994. Một trong những người phát hiện sao chổi này là Carolyn, đồng nghiệp và cũng là vợ Eugene. 

Người đầu tiên và duy nhất được an táng trên Mặt trăng  

Khi vẫn còn đang cống hiến cho nền thiên văn, nhà khoa học vĩ đại đã bất ngờ qua đời ở tuổi 69 khi đang làm việc. Trên đường khám phá miệng núi lửa ở Úc vào năm 1997, ông gặp tai nạn xe hơi và qua đời. 

Thế nhưng, cuộc phiêu lưu vào vũ trụ  của Eugene Shoemaker chưa kết thúc ở đó. Vào năm 1988, một đồng nghiệp, học trò thân thiết của Shoemaker là Carolyn Porco đã quyết tâm đưa một phần tro cốt của ông lên Mặt trăng. Với các thành tựu khổng lồ của Shoemaker, không khó khăn để Porco có thể thuyết phục NASA đồng tình với mong muốn này. Eugene Shoemaker trở thành người đầu tiên và duy nhất cho đến hiện tại được an nghỉ trên Mặt trăng. 

Ngày 6/1/1998, NASA  đưa tàu thăm dò Lunar Prospector lên cực nam Mặt trăng cùng 28g tro cốt của Shoemaker. Phần tro này được bảo vệ cẩn thận trong một lá đồng thau có khắc tên, ngày tháng, hình ảnh sao chổi Hale-Bopp, hố thiên thạch Arizona (nơi ông đào tạo các phi hành gia Apollo) và một đoạn thơ được trích từ tác phẩm Romeo và Juliet của William Shakespeare. 

Sau 1 năm hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu, con tàu thăm dò được điều khiển đâm xuống gần cực nam, đồng nghĩa với việc một phần của Shoemaker cũng theo đó lưu lại trên hành tinh nhỏ này mãi mãi. 

"Mỗi khi nhìn lên Mặt trăng, tôi sẽ luôn biết Eugene đang ở đó", Carolyn Shoemaker, vợ của nhà thiên văn học chia sẻ. 

Tại quê hương Trái đất, kể từ đó, bia đá tưởng niệm của ông cũng được viết thêm một dòng: "Sống một lần, chôn cất hai lần". 

>> Nhật Bản chuẩn bị đưa phi hành gia đầu tiên lên mặt trăng