Nguyên Thứ trưởng và Phó Vụ trưởng Bộ Công Thương từng nhận án tù 

Trong số 15 bị can vụ Xuyên Việt Oil bị truy tố, ông Đỗ Thắng Hải, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương và ông Nguyễn Lộc An, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đều bị truy tố tội Nhận hối lộ. 

Điều đáng chú ý, trong phần lý lịch các bị can, VKSND Tối cao nêu rõ nhân thân ông Đỗ Thắng Hải và Nguyễn Lộc An từng phải nhận án tù. 

Cụ thể, năm 1988, bị can Đỗ Thắng Hải (SN 1963, tại Hải Phòng, thường trú tại phường Phạm Đình Hổ, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) từng bị TAND TP Hà Nội tuyên phạt 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo về tội Đầu cơ. Tội phạm và hình phạt quy định tại Điều 165 BLHS năm 1985. Thời gian thử thách cho mức án tù trên là 4 năm. 

Trong khi đó, nhắc đến nhân thân của ông Nguyễn Lộc An, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, cáo trạng nêu: Năm 2002, ông Nguyễn Lộc An bị TAND tỉnh Lạng Sơn xét xử và tuyên mức án 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo về tội Trốn thuế, theo Điều 161 BLHS năm 1999. Sau đó, xét xử phúc thẩm, ông Lộc nhận án 3 năm tù. 

Cáo trạng xác định, cả hai bị can trên đều đã được xóa án tích. 

Phân tích tình huống pháp lý nêu trên, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường cho rằng: Pháp luật Việt Nam quy định, người đã xóa án tích thì coi như chưa từng phạm tội. Họ được tái hòa nhập cộng đồng, tạo cơ hội việc làm và được đối xử bình đẳng. 

Theo luật sư, quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự, ngoài việc thu thập các tài liệu chứng cứ để chứng minh hành vi phạm tội, chứng minh các dấu hiệu cấu thành tội phạm làm căn cứ buộc tội đối với người phạm tội, cơ quan tiến hành tố tụng còn phải thu thập các tài liệu chứng cứ để chứng minh các yếu tố quyết định đến hình phạt, trong đó có yếu tố nhân thân. 

Với những người có tiền án (từng bị kết án mà chưa xóa án tích), họ sẽ được xác định là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm. Với những người phạm tội đã từng bị kết án nhưng đã được xóa án tích mà tiếp tục phạm tội, họ sẽ được xác định là nhân thân xấu. 

Người có nhân thân xấu mức hình phạt sẽ nghiêm khắc hơn đối với người có nhân thân tốt. Bởi vậy, việc thu thập lý lịch tư pháp của bị can, làm rõ nhân thân của bị can là một trong những nhiệm vụ của cơ quan điều tra và VKS trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. 

Tiến sĩ Đặng Văn Cường cho rằng, những cán bộ, đảng viên, những người có chức vụ quyền hạn, thường là những người có lý lịch trong sạch. Những người có nhân thân xấu, lý lịch không trong sạch thường ít có cơ hội được tuyển dụng, bổ nhiệm vào những chức vụ quan trọng trong cơ quan nhà nước. 

Quá trình bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, bổ nhiệm cán bộ cũng xem xét đến yếu tố nhân thân, quá trình công tác và những đóng góp của cán bộ đó. Chính vì vậy, trong vụ án này, nhiều người khá bất ngờ khi có một số bị can có chức vụ quyền hạn cao mà lại có nhân thân xấu. 

Tiến sĩ Đặng Văn Cường đặt vấn đề cần làm rõ công tác cán bộ trong quá trình tuyển dụng, bổ nhiệm, đề bạt, đào tạo, bồi dưỡng các cán bộ trên. 

Theo cáo buộc, ông Nguyễn Lộc An đã nhận hối lộ từ Giám đốc Công ty Xuyên Việt Oil Mai Hồng Hạnh tổng số tiền 400 triệu đồng cùng chiếc đồng hồ hiệu Patek Philippe. 

Trong khi đó, ông Đỗ Thắng Hải bị cáo buộc đã ký cấp giấy phép số 55 ngày 19/11/2021 cho Công ty Xuyên Việt Oil. Vài ngày sau, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương nhận hối lộ 50.000 USD (tương đương hơn 1,2 tỷ đồng) của bà Hạnh tại phòng làm việc của mình.