Sau 20 tháng gồng mình, Fed ‘thở phào nhẹ nhõm’ 

Vài năm trước, có nhiều dự đoán cho rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái. Có thể nói, điều này hoàn toàn có thể xảy ra bởi đối với kinh tế, không có gì là chắc chắn. Thậm chí, thời gian này năm ngoái, một số nhà kinh tế hàng đầu cũng đều dự đoán về sự suy thoái này. 

>> Một quan chức nhận định ‘FED cắt giảm lãi suất vào 2024 là phù hợp’  

Nhưng một năm sau, họ đồng loạt đảo ngược quan điểm của mình, thay vào đó là dự báo về một cuộc suy thoái nhẹ. Giống như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nhiều người đã bắt đầu hoàn toàn “gạt đi” về câu chuyện suy thoái kinh tế của xứ sở cờ hoa. 

Mỹ tránh được suy thoái kinh tế như thế nào?  

Trong 20 tháng qua, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã làm mọi cách có thể để làm chậm lạm phát. Họ hoàn toàn hiểu rằng điều này có thể vô tình khiến hàng triệu người Mỹ mất việc làm. 

Trong thời gian đó, Fed đã tăng lãi suất 11 lần và bán hàng nghìn tỷ USD trái phiếu. Điều này làm giảm nhu cầu trái phiếu Chính phủ và tăng lợi suất. Lãi suất cho vay tiêu dùng, thế chấp, lãi suất thẻ tín dụng và nhiều lãi suất khác tăng vọt, ảnh hưởng đến thị trường nhà ở Mỹ, nơi có năm tồi tệ nhất kể từ năm 1993. 

Nhưng sau gần 2 năm áp dụng chính sách kinh tế áp chế, Fed đã làm được điều tưởng chừng như không thể: kiềm chế lạm phát mà không đẩy nước Mỹ vào suy thoái. Trên thực tế, tình hình kinh tế Mỹ hiện nay không khiến người ta “hâm mộ”. Nhưng việc làm đang bùng nổ và người tiêu dùng vẫn chi tiêu. GDP của Mỹ tăng 5,2% trong quý III. Đây là những con số ấn tượng trước áp lực từ Fed. Theo CNN, nếu Fed muốn tránh suy thoái kinh tế, điều đó sẽ được thực hiện nhờ sự khôn ngoan và may mắn. 

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell

Rất nhiều “vận may”  

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell cũng thừa nhận ông không ngờ nền kinh tế nước này lại trở nên mạnh mẽ như vậy trước chiến dịch thuế kỷ lục. "Chống chịu" là từ khóa được các nhà kinh tế nhắc đến gần đây. Ông Powell và các quan chức Fed đã sử dụng từ này để mô tả hệ thống ngân hàng, chi tiêu, thị trường lao động... của Mỹ. 

Các nhà phân tích cho rằng Fed có thể đã có một chút may mắn. Làn sóng sa thải trong và sau đại dịch Covid-19 đòi hỏi các công ty phải tăng cường nguồn nhân lực. Vì vậy, họ cũng phải tăng lương để thu hút lao động mới. 

Thị trường lao động ngày càng phát triển đã giúp ngân hàng Trung ương tiếp tục tăng lãi suất mà không làm “đổ sập” toàn bộ nền kinh tế. Chi tiêu cũng là một yếu tố hạnh phúc khác. Tính đến năm 2021, người Mỹ đã chi tiêu rất nhiều cho đến khi “hết tiền”. Điều này càng trở nên phức tạp bởi cả các khoản trợ cấp thời Covid-19 của họ và làn sóng chi tiêu thay thế sau đại dịch. 

Báo cáo của Fed thậm chí còn đề cập đến chuyến lưu diễn của ca sĩ Taylor Swift vào mùa hè này. Họ ca ngợi đây là một sự thúc đẩy “bất ngờ” đối với nền kinh tế Mỹ. Hay việc mua sắm cuối năm tuy trầm lắng hơn trước đại dịch nhưng vẫn rất sôi động. 

Thậm chí, một số tin tức “không mấy lạc quan” cũng sẽ phần nào có lợi cho nỗ lực tránh suy thoái của Fed. Cuộc khủng hoảng ngân hàng địa phương vào tháng 3 đã gây thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ đến mức Fed phải giữ nguyên lãi suất. Nhưng nó giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm tiền. 

Chính sách phù hợp  

Bất chấp “phép lạ may mắn”, không thể phủ nhận rằng Fed cũng xứng đáng được ghi nhận vì chính sách phù hợp. “Năm ngoái, mọi người đều cho rằng khả năng Mỹ suy thoái và thất nghiệp hàng loạt đã lên tới gần 100% để đạt đến mức lạm phát như hiện nay”, cựu Phó Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Lael Brainard bình luận trên CNN hôm 15/12. 

Tuy nhiên, nó có thể không phải là 100%. Bruce Kasman, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế toàn cầu tại JPMorgan Chase, cũng là một trong số ít người phủ nhận những dự đoán về một cuộc suy thoái năm ngoái. Ông giải thích rằng năm ngoái, JPMorgan không dự đoán về một cuộc suy thoái vì nó đã nhìn thấy những mặt tích cực khi cú sốc giá hàng hóa nhìn chung đã lắng xuống. Chính sách tài khóa của Mỹ cũng tích cực. 

Bất chấp những lời chỉ trích từ nhiều nơi, Fed cho đến nay vẫn giữ vững quan điểm của mình và cam kết làm mọi cách để ngăn chặn lạm phát gia tăng. Mặc dù giá vẫn cao hơn đáng kể so với 2 năm trước, nhưng lạm phát hiện chỉ ở mức 3,1%, giảm so với mức đỉnh 9,1% của năm ngoái. Con số này vẫn cao hơn mục tiêu 2%, nhưng Fed dự đoán mức đó sẽ dần đạt được vào năm 2026. 

Nếu Fed đảo ngược tình thế, giá có thể tăng tốc trở lại. Nhưng nếu lãi suất tiếp tục tăng quá cao, nền kinh tế Mỹ có thể chịu nhiều thiệt hại hơn. Trong 60 năm qua, Fed đã có một lần hạ cánh mềm thành công vào nền kinh tế Mỹ - tăng lãi suất mà không gây ra suy thoái kinh tế (có một số nghiên cứu cho thấy Fed đã làm điều này thường xuyên hơn). 

Tuy nhiên, lần này, cựu Phó Chủ tịch Fed Brainard tuyên bố rằng công việc của ngân hàng Trung ương vẫn chưa xong. "Chúng ta vẫn còn nhiều việc phải làm. Vẫn còn những lĩnh vực mà người Mỹ vẫn chưa đủ khả năng chi trả”, ông nói. Gần đây, ông Powell cũng nói với một nhóm sinh viên rằng “sự ăn mừng lớn” của ông thực sự sẽ là khi mình nhận được một “báo cáo lạm phát thực sự tốt”. 

>> Một phần ba các công ty ở Mỹ không có thưởng Tết năm 2023