Tầm quan trọng của Tuyên bố về đường cơ sở dùng để tính lãnh hải của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ 

Sơ đồ minh họa đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ.

Ngày 21/2/2025, Chính phủ Việt Nam đã ra Tuyên bố về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ. 

Từ nay, đường cơ sở của Việt Nam chính thức được hoàn thiện toàn bộ từ Bắc xuống Nam, từ cửa sông Bắc Luân tiếp giáp với Trung Quốc đến Điểm 0 nằm trên ranh giới phía Tây Nam của vùng nước lịch sử Việt Nam - Campuchia. 

Uỷ ban Biên giới quốc gia, Bộ Ngoại giao cho biết, đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của Việt Nam lần đầu tiên được công bố tại Tuyên bố ngày 12/11/1982 của Chính phủ. 

Khi đó, đường cơ sở ven bờ lục địa Việt Nam là đường cơ sở thẳng gồm 11 đoạn, nối liền từ Điểm 0 là điểm tiếp giáp của hai đường cơ sở Việt Nam và Campuchia ở giữa đoạn thẳng nối liền quần đảo Thổ Chu của Việt Nam và đảo Wai của Campuchia, đi qua các điểm cơ sở tại các điểm nhô ra xa nhất của các đảo ven bờ và bờ biển Việt Nam kéo đến điểm A11 ở đảo Cồn Cỏ, tỉnh Quảng Trị. 

Tại Tuyên bố ngày 21/2/2025, Chính phủ Việt Nam đã công bố phần còn lại của đường cơ sở là đoạn nằm trong Vịnh Bắc Bộ. 

Theo đó, đường cơ sở tiếp tục được nối từ Điểm A11 tại đảo Cồn Cỏ qua các điểm Hòn Gió Lớn (Điểm A12), Hòn Chim (Điểm A13), Hòn Mắt Con (Điểm A14), Đảo Hòn Mê (Điểm A15), Đảo Long Châu Đông (Điểm A16), Đảo Hạ Mai (Điểm A17, Điểm A18), Đảo Thanh Lam (Điểm A19, Điểm A20), Hòn Bồ Cát (Điểm A21, Điểm A22), Đảo Trà Cổ (Điểm A23) đến Điểm A24 là Điểm số 1 của đường phân định Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc. 

Đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của đảo Bạch Long Vĩ là đường cơ sở thông thường theo ngấn nước triều thấp nhất dọc theo bờ biển của đảo; ranh giới ngoài lãnh hải tại khu vực cửa sông Bắc Luân là đường nối 9 điểm theo đường phân định lãnh hải trong Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc và điểm 10 có tọa độ xác định trên vùng biển Việt Nam. 

Vịnh Bắc Bộ là vùng biển nửa kín, có nhiều nơi bị chia cắt, nhiều khu vực với nền địa chất không ổn định, thường xuyên bị bồi lắng, thay đổi theo mùa. Khu vực Vịnh Hạ Long với 1.969 hòn đảo lớn nhỏ đan xen, trải rộng trên vùng biển khoảng 1.600km² đã tạo ra hoàn cảnh địa lý đặc biệt, rất phức tạp. 

Ven bờ biển Vịnh Bắc Bộ phía Việt Nam có các đảo chạy dọc theo bờ biển (Hòn Ông, Hòn Chim, Hòn Mê…), khoảng cách từ các đảo này đến bờ biển nhỏ hơn 12 hải lý và khoảng cách liên tiếp giữa các đảo này không quá lớn, cùng với các đảo, đá nhỏ phía ngoài cùng của Vịnh Hạ Long tạo thành một chuỗi đảo. 

Vùng nước phía trong Vịnh Hạ Long và các đảo ven bờ biển Vịnh Bắc Bộ có độ gắn bó mật thiết đủ để tạo thành nội thủy của Việt Nam. Điều kiện tự nhiên này của Vịnh Bắc Bộ đáp ứng các tiêu chí được nêu tại Điều 7 Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982 về việc vạch đường cơ sở thẳng dùng để tính chiều rộng lãnh hải. 

Vận dụng các quy định của Điều 5, Điều 7, Điều 14 UNCLOS 1982, xét trên hoàn cảnh địa lý thực tế của Vịnh Bắc Bộ, Chính phủ Việt Nam đã xác định và công bố đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ. 

Theo cách xác định ở trên, đường cơ sở này với các điểm cơ sở được xác định tại các đảo ngoài cùng, chạy dọc theo bờ biển và cách bờ biển không quá 12 hải lý đã bám sát theo hình dạng chung của bờ biển Vịnh Bắc Bộ và đường cơ sở đảo Bạch Long Vĩ theo ngấn nước thủy triều thấp nhất quanh đảo. Về cơ bản, đường cơ sở này được xác lập phù hợp với các quy định của UNCLOS 1982. 

Việc xác định và công bố đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ là việc làm cần thiết bởi Tuyên bố ngày 12/11/1982 của Chính phủ mới chỉ xác định đường cơ sở của Việt Nam xuất phát từ vùng nước lịch sử Việt Nam - Campuchia đến đảo Cồn Cỏ, chưa quy định đường cơ sở trong Vịnh Bắc Bộ do khi đó, Vịnh Bắc Bộ được coi là vùng nước lịch sử theo chế độ nội thủy của Việt Nam. 

Ngày 25/12/2000, Việt Nam và Trung Quốc đã ký Hiệp định phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa trong Vịnh Bắc Bộ, trong đó hai bên thừa nhận Vịnh Bắc Bộ có đầy đủ các vùng biển (nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa) theo quy định của UNCLOS 1982. 

Sau khi Hiệp định này có hiệu lực vào năm 2004, Vịnh Bắc Bộ không còn là vùng nước lịch sử theo chế độ nội thủy như Tuyên bố của Chính phủ về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải năm 1982 nữa. Do vậy, Việt Nam cần xác định đường cơ sở trong Vịnh Bắc Bộ để làm căn cứ xác định ranh giới ngoài của các vùng biển ở khu vực này, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai các hoạt động trên biển của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ. 

Theo Uỷ ban Biên giới Quốc gia, việc Chính phủ Việt Nam xác định và công bố đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ đã đáp ứng nhu cầu cần thiết nêu trên. Đây là hoạt động bình thường nhằm thực thi quyền của quốc gia ven biển theo quy định của UNCLOS 1982 mà Việt Nam là thành viên. 

Hoạt động này cũng căn cứ theo quy định của pháp luật Việt Nam nêu tại Điều 8 Luật Biển Việt Nam: “Chính phủ xác định và công bố đường cơ sở ở những khu vực chưa có đường cơ sở sau khi được Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn”. 

Đối với Việt Nam, việc xác định và công bố đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải trong Vịnh Bắc Bộ mang ý nghĩa quan trọng. 

Đây là căn cứ để xác định ranh giới các vùng nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được hưởng theo quy định của luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982. 

Hoạt động này giúp củng cố thêm cơ sở pháp lý để thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam; bảo đảm các quyền và lợi ích của Việt Nam và không ảnh hưởng đến Hiệp định phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa trong Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng như các điều ước quốc tế khác mà Việt Nam tham gia hoặc là thành viên. 

Việc công bố đường cơ sở trong Vịnh Bắc Bộ giúp hoàn thiện toàn bộ hệ thống đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của lãnh thổ đất liền Việt Nam, tạo cơ sở pháp lý để các lực lượng chức năng của Việt Nam thực thi các nhiệm vụ quản lý vùng biển của Việt Nam, trong đó có khu vực Vịnh Bắc Bộ, góp phần phục vụ công tác phát triển kinh tế biển bền vững và thúc đẩy hợp tác quốc tế. 

Như vậy, việc Chính phủ Việt Nam xác định và công bố đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải trong Vịnh Bắc Bộ không chỉ là hoạt động thực thi quyền và nghĩa vụ của một quốc gia thành viên UNCLOS 1982 mà còn là căn cứ quan trọng để xây dựng và phát triển Vịnh Bắc Bộ thành vùng biển an toàn, hòa bình, hợp tác và phát triển. 

>>Tuyên bố của Việt Nam về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ