Tỉnh có đường bờ biển dài nhất Việt Nam: Từng có 14 năm sáp nhập với tỉnh lân cận, nay sở hữu phần biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc 

Theo nhiều tài liệu, vùng đất Khánh Hòa xưa vốn là phần lãnh thổ phía Nam của Vương quốc Champa. Năm 1653, chúa Nguyễn Phúc Tần mở rộng bờ cõi về phương Nam, đặt phủ Thái Khang làm đơn vị hành chính đầu tiên trên vùng đất này. Sau đó, phủ này được đổi tên thành Diên Ninh, rồi Diên Khánh. 

Đến năm 1832, dưới triều vua Minh Mạng (nhà Nguyễn), tỉnh Khánh Hòa  chính thức được thành lập, trở thành một trong 13 tỉnh của Nam Kỳ khi đó. Tỉnh lỵ là Nha Trang – nơi sau này phát triển thành một trung tâm đô thị, quân sự và du lịch quan trọng của miền Trung. 

Dưới thời Pháp thuộc, Khánh Hòa nằm trong Trung Kỳ của Liên bang Đông Dương. Nha Trang  thời kỳ này được người Pháp quy hoạch và phát triển thành thành phố nghỉ dưỡng, trung tâm hành chính và giáo dục, với nhiều công trình kiến trúc kiểu Pháp còn tồn tại đến ngày nay. 

Sau Hiệp định Geneve năm 1954, Khánh Hòa thuộc chính quyền Việt Nam Cộng hòa, giữ nguyên tỉnh lỵ tại Nha Trang cho đến năm 1975. 

Sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975), Chính phủ thực hiện nhiều điều chỉnh hành chính với mục tiêu tinh gọn bộ máy, phục vụ công cuộc tái thiết. Trong bối cảnh đó, theo Nghị quyết số 245-NQ/TW ngày 29/10/1975 của Bộ Chính trị và quyết định của Quốc hội, hai tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên được sáp nhập thành tỉnh Phú Khánh, với tỉnh lỵ là TP. Nha Trang. 

Tỉnh Phú Khánh tồn tại trong 14 năm (1975-1989), gồm 2 thành phố (Nha Trang và Tuy Hòa) và các huyện như Vạn Ninh, Diên Khánh, Cam Ranh, Tuy Hòa, Tuy An, Sông Cầu... 

Tuy nhiên, do quy mô địa bàn rộng, việc quản lý hành chính và điều hành phát triển kinh tế gặp khó khăn. Đến ngày 30/6/1989, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa VIII, tỉnh Phú Khánh chính thức được chia lại thành hai tỉnh: Khánh Hòa và Phú Yên, theo ranh giới cũ trước năm 1975. 

Từ đó đến nay, Khánh Hòa phát triển ổn định với trung tâm là thành phố Nha Trang, cùng các đơn vị hành chính cấp huyện như: Cam Ranh, Ninh Hòa, Diên Khánh, Khánh Vĩnh,... và huyện đảo Trường Sa - khu vực biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. 

>> 2 tỉnh ở miền Trung dự kiến không sáp nhập: Trong lịch sử từng hợp nhất, diện tích gấp 75 lần Maldives  

Trải qua nhiều biến động hành chính và lịch sử, Khánh Hòa hiện là một trong những tỉnh có tốc độ phát triển kinh tế nhanh và ổn định nhất miền Trung, đóng vai trò trung tâm của tam giác kinh tế trọng điểm: Đà Nẵng - Khánh Hòa - Bình Định. 

Khánh Hòa là tỉnh có đường bờ biển dài nhất Việt Nam (385km). Tỉnh cũng sở hữu 3 vịnh lớn: Vân Phong, Nha Trang và Cam Ranh, trong đó vịnh Vân Phong được quy hoạch là trung tâm cảng biển nước sâu quốc tế. Cảng Cam Ranh là cảng quân sự chiến lược quan trọng bậc nhất cả nước. 

Tỉnh đang đầu tư mạnh vào khu kinh tế Vân Phong – định hướng trở thành động lực phát triển mới với các ngành: công nghiệp, logistics, du lịch và dịch vụ cảng biển. 

Nha Trang là một trong những điểm đến quốc tế nổi bật của Việt Nam, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Với bãi biển đẹp, hệ sinh thái biển phong phú, Khánh Hòa phát triển mạnh du lịch nghỉ dưỡng, kết hợp với các mô hình bất động sản – nghỉ dưỡng, resort cao cấp và vui chơi giải trí biển đảo. 

Bên cạnh cảng biển, du lịch, Khánh Hòa đẩy mạnh phát triển các khu công nghiệp tập trung như: KCN Suối Dầu, KCN Ninh Thủy, KCN Nam Cam Ranh, đồng thời mở rộng Khu Kinh tế Vân Phong với nhiều ưu đãi đầu tư đặc biệt. 

Tỉnh đang từng bước hình thành trung tâm công nghiệp – logistics phục vụ cả khu vực miền Trung – Tây Nguyên và quốc tế thông qua hệ thống cảng biển, cảng hàng không Cam Ranh. 

Trải qua bao biến thiên của lịch sử và hành chính, Khánh Hòa ngày nay đã vươn mình mạnh mẽ trở thành một cực tăng trưởng kinh tế – du lịch – cảng biển chiến lược của cả nước. Dù từng sáp nhập và chia tách như một phần của tỉnh Phú Khánh, Khánh Hòa vẫn luôn giữ vững vai trò là tâm điểm kinh tế của miền Trung, là cửa ngõ ra biển Đông với tiềm năng phát triển bền vững trong tương lai.