Xuất nhập khẩu Việt Nam nửa đầu tháng 11: Câu chuyện đằng sau con số giảm 9,7% 

Trong nửa đầu tháng 11/2024, tổng trị giá xuất nhập khẩu  của Việt Nam đạt 33,44 tỷ USD, giảm 3,58 tỷ USD so với nửa cuối tháng 10/2024. Lũy kế từ đầu năm đến ngày 15/11/2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 681,48 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm 2023. Khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)  chiếm 67,7% tổng kim ngạch, đạt 461,33 tỷ USD, tăng 14% so với năm trước, thể hiện vai trò quan trọng của khu vực này trong hoạt động thương mại. 

Xuất khẩu: Tăng trưởng dài hạn trong bối cảnh ngắn hạn khó khăn  

Trị giá xuất khẩu trong kỳ 1 tháng 11/2024 đạt 16,73 tỷ USD, giảm 13,7% so với kỳ trước, tương ứng giảm 2,66 tỷ USD. Mức giảm này chủ yếu ở các nhóm hàng chủ lực như máy móc thiết bị (giảm 20%), điện thoại và linh kiện (giảm 14,4%) và máy vi tính cùng sản phẩm điện tử (giảm 7,8%). Đây là những mặt hàng có đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu, nên sự suy giảm đáng kể này ảnh hưởng trực tiếp đến tổng giá trị xuất khẩu trong ngắn hạn. 

Mặc dù giảm trong ngắn hạn, tính từ đầu năm đến ngày 15/11/2024, tổng trị giá xuất khẩu đạt 352,38 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm 2023. Các nhóm hàng dẫn đầu tăng trưởng bao gồm máy vi tính và linh kiện (tăng 26,1%), máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng (tăng 21,7%) và hàng dệt may (tăng 10,6%). Nhóm hàng gỗ và sản phẩm gỗ cũng ghi nhận mức tăng trưởng 21,4%, nhờ vào việc cải thiện chuỗi cung ứng và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA). Những kết quả này phản ánh sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu, với trọng tâm là gia tăng giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường quốc tế. 

Nhập khẩu: Phụ thuộc vào nguyên liệu sản xuất  

Trong kỳ 1 tháng 11/2024, trị giá nhập khẩu đạt 16,7 tỷ USD, giảm 5,3% so với kỳ trước, tương ứng giảm 928 triệu USD. Sự sụt giảm này tập trung ở các mặt hàng máy vi tính và linh kiện (giảm 6,8%) và sắt thép các loại (giảm 29%). Từ đầu năm đến ngày 15/11/2024, tổng trị giá nhập khẩu đạt 329,1 tỷ USD, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm 2023. Các nhóm hàng nhập khẩu tăng trưởng mạnh bao gồm máy vi tính và linh kiện (tăng 22,7%), máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng (tăng 17,2%) và sắt thép các loại (tăng 22,4%). 

Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu phục vụ sản xuất công nghiệp, cho thấy sự phụ thuộc lớn của sản xuất nội địa vào nguồn nguyên liệu từ nước ngoài. Khu vực FDI tiếp tục đóng vai trò chi phối, chiếm 63,6% tổng kim ngạch nhập khẩu với giá trị đạt 209,16 tỷ USD, tăng 15,3% so với cùng kỳ năm trước. Điều này vừa phản ánh vai trò quan trọng của FDI trong chuỗi cung ứng vừa đặt ra thách thức lớn về việc nâng cao khả năng tự chủ trong sản xuất. 

Cán cân thương mại: Thặng dư duy trì nhưng không ổn định  

Kỳ 1 tháng 11/2024, Việt Nam ghi nhận thặng dư thương mại  31 triệu USD, nâng tổng mức thặng dư từ đầu năm lên 23,28 tỷ USD. Kết quả này cho thấy xuất khẩu tiếp tục là động lực quan trọng trong duy trì cân bằng kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, cán cân thương mại vẫn ghi nhận những biến động lớn trong các tháng trước đó, đặc biệt là tháng 5/2024 với mức thâm hụt -2,63 tỷ USD. Biến động này phần lớn xuất phát từ chi phí nhập khẩu nguyên liệu và sự thay đổi trong nhu cầu thị trường quốc tế. 

Hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam phụ thuộc lớn vào sự phục hồi của các thị trường quốc tế, hiệu quả từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Các đối tác lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc tiếp tục là những thị trường trọng điểm, nhưng những biến động kinh tế tại đây có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành hàng xuất khẩu chính như dệt may, điện tử và nông sản. 

Việc tận dụng hiệu quả các FTA như CPTPP, EVFTA và RCEP là chìa khóa để mở rộng thị trường và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam cần đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, xuất xứ hàng hóa và môi trường để tối ưu hóa lợi ích từ các FTA này. Cải thiện logistics, giảm chi phí sản xuất và đầu tư vào công nghệ là những yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. 

Tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam trong nửa đầu tháng 11/2024 cho thấy sự sụt giảm ngắn hạn về giá trị, nhưng tổng thể vẫn duy trì xu hướng tăng trưởng dài hạn. Trong khi hoạt động xuất khẩu tăng trưởng mạnh mẽ từ đầu năm, sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu và vai trò chi phối của FDI đặt ra những thách thức lớn cho việc phát triển bền vững. Để duy trì đà tăng trưởng, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách chuỗi cung ứng, tận dụng triệt để các FTA và đầu tư vào năng lực sản xuất nội địa. Sự cân bằng giữa tăng trưởng ngắn hạn và chiến lược dài hạn sẽ là chìa khóa để củng cố vị thế thương mại quốc tế của Việt Nam. 

>> Việt Nam vẫn trong danh sách giám sát tiền tệ của Mỹ: Tín hiệu tích cực hay thách thức?