Châu Âu đối diện nguy cơ trở thành nhà máy gia công pin cho Trung Quốc?
Một nghiên cứu mới cho thấy, nếu Châu Âu không đưa ra các quy định yêu cầu chuyển giao công nghệ và kỹ năng từ các nhà sản xuất pin Trung Quốc, Châu Âu có thể sẽ chỉ trở thành "nhà máy lắp ráp" cho các công ty này.
Nhóm vận động vì môi trường Transport & Environment cảnh báo rằng các hợp tác hiện tại giữa các nhà sản xuất pin Trung Quốc và các công ty ô tô Châu Âu chỉ chú trọng đến việc đảm bảo nguồn cung cấp pin trong ngắn hạn, mà thiếu các quy định về việc chia sẻ kiến thức. Điều này có thể tạo ra các rủi ro về địa chính trị và an ninh trong tương lai.
Julia Poliscanova, Giám đốc cấp cao của T&E, cho biết: “Chúng ta có thể mất thêm 10 hoặc 15 năm để thử và thất bại với các công ty như Northvolt. Hoặc chúng ta có thể tận dụng các nguồn chuyên môn sẵn có để tiến nhanh, giống như Trung Quốc đã làm trong suốt 20 năm qua”.
Cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh Châu Âu đang nỗ lực giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách xây dựng chuỗi cung ứng nội địa cho các công nghệ xanh.
Tuy nhiên, tham vọng này của Châu Âu đã bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sự thất bại gần đây của Northvolt, công ty được kỳ vọng sẽ dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất pin ở lục địa này.
Để bù đắp cho thiếu hụt, nhiều nhà sản xuất ô tô Châu Âu đang hợp tác với các nhà sản xuất pin Trung Quốc để đảm bảo nguồn cung pin cho việc phát triển xe điện mạnh mẽ, từ đó tuân thủ các quy định khí thải ngày càng nghiêm ngặt.
Vào tháng 12, Stellantis đã công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy pin lithium trị giá 4,1 tỷ euro tại Tây Ban Nha với CATL của Trung Quốc, nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới.
Chính phủ Tây Ban Nha cho biết dự án này đã nhận được gần 300 triệu euro hỗ trợ từ nhà nước. Tuy nhiên, không có điều kiện nào về chuyển giao công nghệ hay kỹ năng được đặt ra. Stellantis cho biết sẽ không bình luận về sự hợp tác của mình với CATL.
Volkswagen cũng đang hợp tác với Gotion High-tech của Trung Quốc để xây dựng nhà máy pin tại Salzgitter. Nhà sản xuất ô tô Đức đã trở thành cổ đông lớn nhất của Gotion khi công ty con của họ đầu tư 1,1 tỷ euro vào năm 2020.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của T&E, dường như không có sự chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ hay kiến thức trong thỏa thuận này. Volkswagen hiện cũng chưa có phản hồi.
Theo Poliscanova, nếu Châu Âu không đặt ra yêu cầu chuyển giao công nghệ và kỹ năng trong các thỏa thuận hợp tác, thì các công ty Châu Âu sẽ không có cơ hội học hỏi và phát triển. Thay vào đó, họ sẽ chỉ thực hiện công việc lắp ráp mà không thể tự phát triển công nghệ của riêng mình, giống như một "nhà máy lắp ráp" đơn thuần.
Theo nhóm vận động, hơn 90% pin dùng cho xe điện và lưu trữ năng lượng được sản xuất bởi các công ty từ Hàn Quốc và Trung Quốc. 40% các nhà máy sản xuất pin quy mô lớn hiện có cũng do các công ty châu Á xây dựng và vận hành.
Mặt khác, các công ty ô tô Mỹ đã quyết định hợp tác với các nhà sản xuất pin Hàn Quốc. Chẳng hạn, Ford đã hợp tác với CATL của Trung Quốc và cùng với SK, tạo ra một liên doanh.
General Motors cũng hợp tác với Samsung SDI. Tuy nhiên, khi hợp tác với các nhà sản xuất Trung Quốc như BYD, Chính phủ Mỹ yêu cầu phải có sự chuyển giao kỹ năng và quyền kiểm soát đối với các mối quan hệ này.
Hiện nay, Brussels (Liên minh Châu Âu) yêu cầu các công ty Trung Quốc chia sẻ quyền sở hữu trí tuệ với các công ty châu Âu để đổi lấy sự hỗ trợ từ EU. Tuy nhiên, các yêu cầu này đang được xem xét ở mức độ nhẹ hơn rất nhiều so với các quy định tại Trung Quốc và Mỹ.
Cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh các công ty Châu Âu đang cố gắng bắt kịp các công ty châu Á, trong khi phải đối mặt với sự suy giảm nhu cầu về xe điện và gặp khó khăn trong việc huy động vốn.
Yann Vincent, Giám đốc điều hành của công ty sản xuất pin Pháp Automotive Cells Company, cho biết với Financial Times rằng liên doanh giữa Stellantis, Mercedes-Benz và TotalEnergies gần đây đã tạm dừng kế hoạch mở rộng nhà máy từ Dunkirk sang Đức và Ý do thị trường xe điện đang suy giảm.
Điều này có nghĩa là khoản tài trợ 4 tỷ euro cho việc mở rộng không còn khả dụng và thay vào đó, công ty đã đồng ý một khoản vay ngân hàng 845 triệu euro, được bảo lãnh bởi Mercedes và Stellantis, để tiếp tục phát triển các cơ sở tại Dunkirk.
"Chúng tôi thấy rằng thị trường đang chậm lại, vì vậy chúng tôi phải cẩn thận với các khoản đầu tư lớn", Vincent nói. Benoit Lemaignan, Giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp pin Pháp Verkor, cho biết sự suy giảm nhu cầu xe điện cũng khiến việc huy động tài trợ trở nên khó khăn hơn.
Để đối phó với áp lực tài chính trong ngành, ACC đang xem xét phát triển một loại pin giá rẻ sử dụng công nghệ lithium-iron-phosphate, loại pin này rẻ hơn nhưng có mật độ năng lượng thấp hơn so với công nghệ của CATL. Tuy nhiên, Vincent cảnh báo rằng "không có sự chắc chắn liệu điều này có khả thi hay không".
Các công ty tiên phong Trung Quốc đang dẫn trước trong lĩnh vực này và Northvolt cùng các công ty châu Âu khác cho đến nay chủ yếu tập trung vào pin niken-mangan-coban, loại pin đắt đỏ nhưng yêu cầu ít lần sạc hơn.
Một thách thức chính khác đối với các công ty châu Âu là việc sản xuất pin với quy mô lớn, theo Marc Alochet, một kỹ sư ngành ô tô và nhà nghiên cứu tại École Polytechnique của Pháp.
Ông ủng hộ việc chuyển giao kỹ năng trong "toàn bộ quy trình sản xuất pin" và chỉ ra rằng Trung Quốc đã yêu cầu các nhà sản xuất ô tô châu Âu chia sẻ công nghệ khi họ sản xuất tại Trung Quốc vào đầu thế kỷ này. "Khoảng cách này rất lớn nhưng nó sẽ giúp các công ty châu Âu tăng tốc nhanh hơn", ông nói thêm.
Tham khảo FT
