Chênh lệch lãi suất VND và USD chuyển sang dương: Thị trường liên ngân hàng đang phát đi tín hiệu gì? 

Từ đầu quý IV đến nay, thị trường ngoại hối toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam, đã đối diện với nhiều biến động mạnh mẽ. Đặc biệt, tỷ giá USD/VND liên tục gia tăng mạnh trở lại từ đầu tháng 10. Tính đến ngày 04/11, tỷ giá USD/VND  trên thị trường liên ngân hàng đã ghi nhận mức 25.315 VND/USD, tăng đáng kể so với đầu tháng 10. 

Theo dữ liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế - Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB Research), lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng tăng cao trong thời gian gần đây, đặc biệt ở các kỳ hạn ngắn như qua đêm (ON), 1 tuần (1W), và 2 tuần (2W). Lãi suất qua đêm VND trên thị trường liên ngân hàng đạt mức 6,20%, cao hơn so với lãi suất USD, vốn chỉ ở mức 4,85%. Điều này giúp phần nào giảm áp lực tỷ giá USD/VND, bất chấp sự tăng trưởng mạnh mẽ của tỷ giá do áp lực quốc tế. 

Lãi suất liên ngân hàng giữa đồng VND và USD theo các kỳ hạn. Nguồn: VIRA, MSB Research.

Nguyên nhân chính khiến chênh lệnh lãi suất VND và USD dương trở lại sau một thời gian dài chênh lệch âm là do thanh khoản hệ thống ngân hàng đang gặp tình trạng căng thẳng. Theo dữ liệu từ thị trường liên ngân hàng, lượng tiền gửi tại Citad (tiền gửi KKH của các NHTM đặt tại NHNN) đã giảm mạnh từ mức 320.000 tỷ đồng vào ngày 01/11 xuống còn 200.000 tỷ đồng vào ngày 04/11, cho thấy sự thiếu hụt thanh khoản ngày càng rõ rệt trong hệ thống ngân hàng. Điều này cho thấy các NHTM đang phải đối mặt với áp lực thanh khoản lớn khi nhu cầu tiền mặt tăng vào cuối năm, đặc biệt là để đáp ứng yêu cầu chi trả của doanh nghiệp và cá nhân. 

Trong bối cảnh này, các NHTM phải cạnh tranh để huy động vốn ngắn hạn trên thị trường liên ngân hàng, do đó đã đẩy chi phí vay mượn giữa các NHTM trên thị trường liên ngân hàng tăng cao. Việc này dẫn đến sự leo thang của lãi suất qua đêm và các kỳ hạn ngắn khác nhằm thu hút vốn, đảm bảo thanh khoản cho các ngân hàng. 

Thêm vào đó, các động thái thắt chặt thanh khoản của NHNN cũng là một yếu tố góp phần làm gia tăng lãi suất liên ngân hàng . Theo báo cáo của Shinhan Securities, NHNN đã thực hiện các biện pháp thắt chặt như phát hành tín phiếu và bán USD để kiềm chế đà tăng của tỷ giá USD/VND. Ngày 24/10, NHNN bán USD giao ngay ở mức 25.450 VND/USD, nhằm hạ nhiệt tỷ giá, đồng thời giúp rút bớt tiền VND khỏi lưu thông. Bên cạnh đó, từ ngày 18/10, NHNN đã phát hành tín phiếu trở lại sau gần 3 tháng tạm dừng, nhằm giảm thanh khoản dư thừa, qua đó ổn định tỷ giá hối đoái. 

Trước tình trạng thanh khoản hệ thống có phần căng thẳng trở lại, NHNN đã tiến hành các nghiệp vụ thị trường mở (OMO)  để bơm thanh khoản, giúp ổn định lãi suất liên ngân hàng và giảm áp lực thanh khoản. Theo MSB Research, ngày 04/11, NHNN đã bơm ròng 23.599,97 tỷ đồng vào hệ thống ngân hàng qua các giao dịch thông qua công cụ nghiệp vụ thị trường mở, giúp ổn định lãi suất qua đêm và các kỳ hạn ngắn khác, từ đó hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Đồng thời, NHNN vẫn duy trì việc phát hành tín phiếu để hút bớt thanh khoản dư thừa, và bảo đảm ổn định lãi suất trên thị trường liên ngân hàng. 

Tổng hợp giao dịch cầm cố giấy tờ có giá (OMO) và mua bán tín phiếu NHNN ngày 04/11/2024 - Nguồn: VIRA, MSB Research.

Việc chênh lệch lãi suất giữa VND và USD chuyển sang dương có tác động rõ rệt đến tỷ giá và dòng vốn quốc tế. Khi lãi suất VND cao hơn, dòng vốn ngoại có xu hướng đổ vào Việt Nam nhằm thu lợi từ chênh lệch lãi suất, giúp giảm áp lực tỷ giá USD/VND, góp phần ổn định tỷ giá và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. 

Theo các chuyên gia từ Vietcap và Shinhan Securities, dù chênh lệch lãi suất dương có lợi trong việc thu hút dòng vốn, nhưng rủi ro từ dòng vốn "nóng" là đáng kể. Nếu tình hình thị trường thay đổi bất lợi, dòng vốn này có thể rút ra nhanh chóng, tạo áp lực lên tỷ giá USD/VND. Việc duy trì chênh lệch lãi suất dương cũng giúp giảm áp lực lạm phát nhập khẩu, khi đồng VND có xu hướng ổn định hoặc tăng giá so với USD. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đối diện với nhiều áp lực lạm phát từ chi phí nhập khẩu gia tăng. 

Dự báo từ các tổ chức cho thấy tỷ giá USD/VND có thể tăng nhẹ đến cuối năm 2024 khi nhu cầu ngoại tệ trong nước vẫn cao và chịu ảnh hưởng từ các yếu tố quốc tế như cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới. Theo Vietcap, khả năng cựu Tổng thống Donald Trump  tái đắc cử có thể khiến USD tăng mạnh do các chính sách kinh tế thúc đẩy lạm phát, buộc Fed phải cẩn trọng trong việc điều chỉnh lãi suất. Nếu Fed tiếp tục duy trì hoặc cắt giảm lãi suất, USD có thể suy yếu, tạo điều kiện cho VND ổn định hoặc tăng giá nhẹ so với USD. Tuy nhiên, các yếu tố địa chính trị và biến động tài chính quốc tế vẫn là các yếu tố khó lường và có thể tác động bất lợi đến tỷ giá USD/VND. 

Nhìn chung, sự chuyển biến dương trong chênh lệch lãi suất giữa VND và USD là tín hiệu tích cực từ góc độ ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, các nhà đầu tư và doanh nghiệp cần lưu ý đến các rủi ro tiềm ẩn từ thị trường quốc tế và chính sách của Fed, cũng như sự biến động mạnh của tỷ giá. Điều này đòi hỏi sự theo dõi sát sao và linh hoạt trong các quyết định đầu tư, nhằm giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận trong bối cảnh kinh tế hiện nay. 

>> Tín hiệu gì từ việc Ngân hàng Nhà nước cân nhắc lãi suất điều hành?