Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu: Việt Nam liên tiếp thăng hạng, dẫn đầu thế giới về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo 

Bảng xếp hạng Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (Global Innovation Index - GII) là một công cụ đánh giá quan trọng về khả năng đổi mới và sáng tạo của các quốc gia, dựa trên nhiều yếu tố từ thể chế , nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, đến mức độ phát triển của thị trường và doanh nghiệp. Năm 2024, với sự cải thiện vượt bậc trong nhiều chỉ số quan trọng, Việt Nam tiếp tục tăng hạng lên vị trí 44/133, cao hơn 2 bậc so với năm 2023, thể hiện xu hướng thăng tiến liên tục trong những năm gần đây. 

Việt Nam đứng thứ 4 ASEAN trong Bảng xếp hạng Chỉ số Sáng tạo Toàn cầu (GII) 2024 do WIPO công bố.

Thành tựu đổi mới sáng tạo của Việt Nam  

Theo báo cáo của WIPO, Việt Nam đạt được nhiều thành tựu ấn tượng, đặc biệt là trong các chỉ số liên quan đến công nghệ và xuất khẩu hàng hóa sáng tạo. Năm 2024, lần đầu tiên Việt Nam dẫn đầu thế giới về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo, chứng tỏ sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp dựa trên sáng tạo, công nghệ. 

Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo chiếm tỷ trọng lớn, từ các sản phẩm công nghệ cao như thiết bị điện tử, đến các sản phẩm văn hóa và giải trí, giúp Việt Nam trở thành điểm sáng trong khu vực Đông Nam Á. 

Việt Nam cũng là một trong tám quốc gia thu nhập trung bình có sự cải thiện đáng kể trong một thập kỷ qua. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam tiếp tục tăng nhờ việc tối ưu hóa các nguồn lực, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Theo WIPO, Việt Nam xếp hạng 44 về các thương vụ đầu tư mạo hiểm , phản ánh mức độ tin tưởng ngày càng tăng của các nhà đầu tư vào tiềm năng đổi mới của nền kinh tế. 

Những yếu tố góp phần vào sự tăng trưởng  

Các chỉ số về cơ sở hạ tầng và mức độ phát triển của thị trường đều cho thấy sự cải thiện đáng kể. Cơ sở hạ tầng, từ mạng lưới viễn thông đến công nghệ thông tin, được cải thiện, giúp Việt Nam tăng 14 bậc lên vị trí 56 trong năm 2024. Trình độ phát triển của thị trường cũng thăng hạng với vị trí thứ 43, cho thấy sự hấp dẫn của môi trường kinh doanh và đầu tư. 

Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam đã tích cực đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) , xếp thứ 9 toàn cầu về tỷ lệ đầu tư R&D từ doanh nghiệp, cho thấy mối liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh. 

Tác động của đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo  

Sự tăng trưởng số lượng thương vụ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – VC) tại Việt Nam đã góp phần thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, đã nhận được sự hỗ trợ tài chính quan trọng từ các nhà đầu tư mạo hiểm. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu mà còn tạo nền tảng cho các đột phá công nghệ trong tương lai. 

Việt Nam cũng đang dần trở thành một trong những trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực. Các yếu tố về cơ sở hạ tầng như hạ tầng công nghệ và môi trường pháp lý đang được cải thiện, với các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo được triển khai mạnh mẽ. 

Sự liên kết giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp ngày càng trở nên mật thiết hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu. 

Những thách thức còn tồn tại  

Mặc dù Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể, chỉ số về nguồn nhân lực và nghiên cứu (xếp thứ 73) vẫn là một thách thức lớn. Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và nghiên cứu khoa học, vẫn chưa đạt được mức độ tương xứng với nhu cầu của thị trường. Chính phủ Việt Nam đã cam kết đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo, đặc biệt là trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), nhằm tăng cường chất lượng nguồn nhân lực và tạo ra lực lượng lao động có khả năng thích ứng với các công nghệ tiên tiến. 

Ngoài ra, cần có thêm các chính sách khuyến khích nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ ở quy mô lớn hơn, cũng như thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Điều này sẽ giúp Việt Nam khai thác tối đa các cơ hội từ cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 và duy trì đà tăng trưởng trên bảng xếp hạng GII. 

Sự thăng hạng trong bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo Toàn cầu của Việt Nam là minh chứng rõ ràng cho những nỗ lực không ngừng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cũng như đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sáng tạo. Với các chính sách và chiến lược hợp lý, Việt Nam có thể tiếp tục duy trì vị trí là một trong những nền kinh tế đổi mới sáng tạo hàng đầu trong khu vực và trên thế giới. 

>> Logistics – 'Chìa khóa vàng' trong cuộc đua chinh phục 180 quốc gia của nông sản Việt