Diễn biến mới vụ CBPG thép Trung Quốc, doanh nghiệp Việt có cơ hội lấy lại thị phần 

Theo Cục Phòng vệ thương mại, ngày 25/12/2024, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 3565⁄QĐ-BCT về việc rà soát cuối kỳ việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá (CBPG) đối với một số sản phẩm thép cán nguội (ép nguội) dạng cuộn hoặc tấm có xuất xứ từ Trung Quốc. 

Việc rà soát cuối kỳ sẽ đánh giá sự cần thiết, tính hợp lý và tác động kinh tế - xã hội nếu biện pháp được gia hạn, xác định liệu việc chấm dứt biện pháp này có thể tiếp tục hay tái diễn hành vi bán phá giá và gây thiệt hại của ngành sản xuất trong nước hay không. 

Bộ Công Thương rà soát việc áp dụng biện pháp CBPG với thép cán nguội Trung Quốc (Ảnh minh họa)

Theo quy định pháp luật, Cục Phòng vệ thương mại cho biết, sau khi khởi xướng điều tra, cơ quan điều tra sẽ gửi bản câu hỏi điều tra cho các bên liên quan để thu thập thông tin nhằm phân tích, đánh giá các nội dung cụ thể. 

Đơn cử như khả năng hàng hóa nhập khẩu bị bán phá giá nếu chấm dứt biện pháp CBPG, khả năng ngành sản xuất trong nước bị thiệt hại đáng kể hoặc bị đe dọa gây thiệt hại đáng kể nếu chấm dứt việc áp dụng biện pháp CBPG và mối quan hệ nhân quả giữa khả năng bán phá giá với khả năng thiệt hại mà ngành sản xuất trong nước phải chịu. 

Bộ Công Thương sẽ thực hiện việc thẩm tra, xác minh lại các thông tin do các bên liên quan cung cấp trước khi hoàn thành kết luận điều tra chính thức về vụ việc. 

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương khuyến nghị tất cả các tổ chức, cá nhân đang xuất nhập khẩu, phân phối, kinh doanh, sử dụng hàng hóa bị điều tra đăng ký làm bên liên quan và cung cấp các thông tin cần thiết để đảm bảo quyền và lợi ích của mình theo quy định của pháp luật. 

Theo thông báo, tổ chức, cá nhân đăng ký bên liên quan theo mẫu Đơn đăng ký bên liên quan và gửi tới cơ quan điều tra thông qua Hệ thống tiếp nhận hồ sơ phòng vệ thương mại trực tuyến trong thời hạn 60 ngày làm việc kể từ ngày có hiệu lực của quyết định tiến hành rà soát. 

Đồng thời, Đơn đăng ký bên liên quan có thể được gửi tới cơ quan điều tra qua đường bưu điện hoặc thư điện tử. Hạn cuối để đăng ký bên liên quan là ngày 19/3/2025. 

Chuyện thị phần ngành thép và CBPG  

Theo báo cáo của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), hiện Việt Nam đứng thứ 12 thế giới và đứng đầu khu vực ASEAN về sản xuất thép với quy mô sản xuất có thể đạt đến 30 triệu tấn trong năm 2024. Tuy nhiên, ngành thép hiện đang gặp nhiều khó khăn do sự sụt giảm của thị trường bất động sản, giá nguyên liệu tăng, tồn kho lớn… và điều đáng lo ngại của ngành thép Việt là đang có nguy cơ bị mất thị trường nội địa do thép nhập khẩu từ Trung Quốc, bởi “đất nước tỷ dân” là quốc gia đứng đầu về nhập khẩu thép vào Việt Nam. 

Trong năm 2023, lượng sắt thép của Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam đạt 8,2 triệu tấn, tương đương hơn 5,6 tỷ USD, chiếm 62% trong tổng lượng và chiếm 54% tổng kim ngạch nhập khẩu sắt thép của nước ta. 

Trung Quốc là nước xuất khẩu thép lớn nhất sang Việt Nam (Ảnh minh họa)

Lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm phần lớn chủ yếu do giá bán từ thị trường này thấp hơn các thị trường khác từ 30-70 USD tùy từng loại sản phẩm. Điều này xuất phát từ thực tế, Trung Quốc vẫn đang "thừa thép", tiêu thụ nội địa giảm buộc các nhà sản xuất thép nước này phải đẩy mạnh xuất khẩu thép với giá thấp để giải phóng bớt hàng tồn kho. 

Bộ Công Thương nhận định, ngành thép Việt Nam hiện nay gặp nhiều khó khăn do sự sụt giảm của ngành bất động sản trong nước dẫn đến nhu cầu thép đầu vào cho sản xuất các ngành công nghiệp xây dựng và xuất khẩu giảm; giá nguyên liệu tăng khiến chi phí sản xuất cao; tồn kho thép lưu thông ngoài thị trường còn ở mức cao. Đáng lưu ý, thép là một trong những mặt hàng bị điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất trên thế giới. 

Tại thị trường quốc tế, tân Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế suất 25% lên toàn bộ hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico, đồng thời áp thêm 10% thuế lên hàng hóa từ Trung Quốc. Nếu việc áp thuế xảy ra, VNDirect Research  nhận định các nhà sản xuất thép Trung Quốc sẽ giảm xuất khẩu sang Canada, Mexico và Mỹ, đồng thời chuyển dịch lượng thép này khỏi khu vực Bắc Mỹ và Mỹ Latinh đến các thị trường như ASEAN và Ấn Độ, nơi nhu cầu tiêu thụ thép nội địa vẫn tăng trưởng vững chắc. 

Nếu không có thêm biện pháp bảo hộ từ Chính phủ, lượng thép nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam sẽ tiếp tục gia tăng, gây áp lực lớn lên thị trường trong nước. 

Động thái cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump lên Trung Quốc gây nguy cơ thép nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam (Ảnh: Báo Tiền Phong)

Hiện tại, Bộ Công Thương đang kêu gọi các nhà sản xuất thép trong nước giảm cơ cấu nguyên vật liệu từ Trung Quốc, nhằm giảm rủi ro trước các cuộc điều tra CBPG mới từ EU và Mỹ. 

Bên cạnh đó, theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC ), thuế CBPG thép dẹt có thể được áp dụng trong quý I/2025, các công ty có lợi thế về quy mô và giá thành sẽ có cơ hội lấy thị phần từ các nhà nhập khẩu thép  (bị áp thuế CBPG). 

Cụ thể, trong 2024, trước những rủi ro liên quan đến việc Trung Quốc tăng xuất khẩu các sản phẩm thép sang các thị trường, Bộ Công Thương đã có các biện pháp điều tra CBPG để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước. 

Trong kịch bản cơ sở, VDSC cho rằng thuế bán phá giá (tạm thời) sẽ được áp cho sản phẩm thép dẹt (HRC, tôn mạ) trong quý I/2025. Trước đó, trong năm 2016, Bộ Công Thương khởi xướng điều tra CBPG tôn mạ trong tháng 3 và có kết luận điều tra trong tháng 9/2016. 

>> Mexico công bố áp thuế CBPG kỷ lục 36,23% lên thép dây Việt Nam, một đơn vị bị nêu tên