Đòn thuế 34% của Trung Quốc: Tín hiệu gì gửi tới Mỹ? 

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang khi Bắc Kinh tuyên bố áp mức thuế bổ sung 34% đối với toàn bộ hàng hóa Mỹ từ ngày 10/4. 

Động thái cứng rắn này được xem là lời đáp trả trực tiếp sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp thuế tương tự lên hàng Trung Quốc  từ ngày 9/4, nâng tổng mức thuế bổ sung trong nhiệm kỳ hai của ông lên 54%. 

Phản ứng từ Trung Quốc đã ngay lập tức làm rung chuyển thị trường tài chính Mỹ. Tuần giao dịch kết thúc ngày 4/4 trở thành giai đoạn tồi tệ nhất kể từ khủng hoảng COVID-19 năm 2020. S&P 500 đỏ lửa, chỉ số Dow Jones  lao dốc 5,5% còn Nasdaq tụt 5,8%, chính thức rơi vào vùng điều chỉnh với mức giảm hơn 20% so với đỉnh tháng 12 năm ngoái. 

Không chỉ chứng khoán, giá dầu và vật liệu cơ bản như đồng cũng trượt dốc, phản ánh tâm lý lo ngại về một cuộc chiến thương mại có nguy cơ làm suy yếu kinh tế toàn cầu. 

Đòn đánh vào nông sản và công nghệ  

Ngành nông nghiệp Mỹ – vốn nhạy cảm với chính sách thuế – trở thành mục tiêu đầu tiên. Tim Dufault, nông dân tại Minnesota và thành viên tổ chức Farmers for Free Trade, cảnh báo: “Nhiều người trong chúng tôi có thể phá sản nếu tình hình này kéo dài.” 

Chỉ trong năm ngoái, Trung Quốc đã chi gần 25 tỷ USD mua nông sản Mỹ. Nhưng giờ đây, các chủ trang trại Mỹ đang đứng trước nguy cơ mất thị phần vào tay Brazil và những đối thủ khác khi đậu nành, thịt bò, thịt gà Mỹ bị đánh thuế nặng. 

Trong đợt chiến tranh thương mại trước, Trung Quốc từng áp thuế mạnh tay lên nông sản Mỹ, khiến xuất khẩu nhóm này sang Trung Quốc năm 2018 giảm đến 54% so với năm 2017. Nhìn tổng thể, kim ngạch hàng Mỹ nhập vào Trung Quốc giai đoạn 2017–2019 đã giảm khoảng 18%. 

ING nhận định, đòn thuế 34% mà Bắc Kinh tung ra lần này đủ sức loại bỏ khả năng cạnh tranh của nhiều mặt hàng Mỹ. Ngành công nghiệp chế tạo – từ máy móc đến phụ tùng – cũng có nguy cơ hứng đòn nặng. 

Xét về quy mô, xuất khẩu Mỹ sang Trung Quốc vẫn nhỏ hơn đáng kể so với chiều ngược lại – 438,9 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhập vào Mỹ trong năm 2024. Trong khi đó, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc đã tăng từ 279,1 tỷ USD lên 295,4 tỷ USD chỉ trong một năm. 

“Phản ứng của Trung Quốc có thể không ầm ĩ như nhìn nhận ban đầu, nhưng sẽ đánh trúng những ngành nhạy cảm như đậu tương – vốn phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc”, ING bình luận. 

Bắc Kinh không dừng lại ở thuế quan. Danh sách thực thể "không đáng tin" của nước này vừa bổ sung thêm 11 công ty Mỹ, cùng với 16 doanh nghiệp bị hạn chế xuất khẩu. Trung Quốc cũng bắt đầu kiểm soát chặt hơn việc xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Theo ING, đây là những bước đi chuẩn bị cho các biện pháp mạnh hơn, từ cấm đầu tư đến hạn chế thương mại – đặc biệt nếu căng thẳng tiếp tục leo thang. 

Vì sao Trung Quốc tỏ ra cứng rắn hơn trước?  

Giới quan sát cho rằng việc Trung Quốc đáp trả không phải điều bất ngờ. Bộ Ngoại giao nước này từng ám chỉ họ sẽ “chiến đấu đến cùng” nếu Mỹ cứ khăng khăng theo đuổi chiến lược áp thuế. 

Tháng 2, khi ông Trump áp thuế 10% đầu tiên, Bắc Kinh lập tức phản công bằng mức thuế 15% lên than và khí hóa lỏng từ Mỹ, cùng mức 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp và xe có động cơ lớn. Một tháng sau, đòn thuế mới 15% nhắm vào thịt gà, lợn, bò và đậu nành – những mặt hàng mang tính biểu tượng của nông nghiệp Mỹ. 

Craig Singleton từ Quỹ Bảo vệ Dân chủ ví các phản ứng trước đây của Trung Quốc như “dao mổ”, còn giờ đây họ đã “rút kiếm”. Theo ông, đây chưa phải cuộc chiến toàn diện, nhưng là tín hiệu cho thấy Trung Quốc không còn nhẫn nhịn. 

Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc Jude Blanchette từ RAND cho biết: "Bất chấp những cảnh báo của Nhà Trắng về việc trả đũa, tổng mức thuế áp đặt đối với Trung Quốc hiện đã quá lớn đến mức Bắc Kinh không có lý do gì để kiềm chế". 

Trong khi đó, Gabriel Wildau – CEO công ty tư vấn Teneo – đánh giá quyết định đánh thuế 34% thể hiện sự bi quan của Trung Quốc về khả năng đạt được thỏa thuận với Mỹ, ít nhất trong ngắn hạn. 

Mặt khác, Giám đốc Viện Hợp tác và Hiểu biết Toàn cầu Wang Dong từ Đại học Bắc Kinh khẳng định Trung Quốc đang chuẩn bị tốt hơn cho cuộc chiến thương mại mới và tin rằng ông Trump sẽ phải chịu áp lực trong nước để giảm thuế. 

Washington quyết không lùi bước  

Tại Mỹ, Tổng thống Trump vẫn giữ lập trường cứng rắn và tuyên bố đây là thời điểm “tuyệt vời để làm giàu”. Ông thừa nhận người dân Mỹ có thể “chịu chút đau đớn” nhưng khẳng định mục tiêu dài hạn – đưa sản xuất trở về Mỹ – là hoàn toàn xứng đáng. 

Chuyên gia kinh tế Brian Jacobsen nhận xét phản ứng thị trường như “một ca phẫu thuật không gây mê” khi chứng kiến danh mục đầu tư lao dốc. Trong khi đó, Ngoại trưởng Marco Rubio nói rằng tất cả đều là một phần của kế hoạch tái cơ cấu và “thị trường đang sụp đổ vì nó dựa trên giá trị cổ phiếu của các công ty đang tham gia vào các phương thức sản xuất có hại cho Mỹ”. 

Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan. Chủ tịch Fed Jerome Powell đã cảnh báo về nguy cơ lạm phát tăng và tăng trưởng chậm lại. Ông cũng bác bỏ yêu cầu cắt giảm lãi suất của ông Trump. 

Bóng mây suy thoái phủ toàn cầu  

Theo The Guardian, xung đột thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang thổi bùng lo ngại về một cuộc suy thoái toàn cầu. Ngân hàng JP Morgan vừa nâng mức cảnh báo nguy cơ suy thoái toàn cầu lên 60% từ mức 40% trước đó, và chỉ rõ các chính sách của Mỹ là rủi ro lớn nhất kể từ đầu năm. 

Báo cáo của JP Morgan lưu ý việc Mỹ áp dụng các chính sách kém thân thiện với doanh nghiệp sẽ làm giảm niềm tin kinh doanh, phá vỡ chuỗi cung ứng và kích hoạt làn sóng trả đũa dây chuyền. 

Kristalina Georgieva – tổng Giám đốc IMF – nhấn mạnh rằng thuế quan là “rủi ro rõ rệt đối với triển vọng toàn cầu trong bối cảnh tăng trưởng chậm”. Bà kêu gọi các bên “giữ bình tĩnh” và hướng đến giải pháp mang tính xây dựng. 

Tuy vậy, các nhà quan sát cho rằng khả năng ông Trump và ông Tập Cận Bình gặp mặt trong thời gian gần để đàm phán là rất thấp. Nếu tình hình tiếp tục căng thẳng, con đường ngoại giao sẽ ngày càng thu hẹp. 

ING dự đoán một cuộc đàm phán vẫn có thể xảy ra, nhưng trước mắt, “một cuộc thử thách về sức bền đang diễn ra”. 

Theo Reuters, The Guardian 

>> Trung Quốc có thể tung quân bài 'Nhân dân tệ' để đàm phán, Mỹ sẽ nới tay thuế quan?