Giá thịt lợn tăng 12,49%, nhưng CPI chỉ tăng 3,22%: Vì sao Việt Nam vẫn ổn định được giá tiêu dùng? 

Trong bối cảnh thế giới tiếp tục đối mặt với những cú sốc bất định từ địa chính trị, chuỗi cung ứng đứt gãy, giá năng lượng và nguyên liệu đầu vào tăng cao, việc Việt Nam kiểm soát lạm phát  thành công trong quý I/2025 là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả điều hành chính sách vĩ mô đa tầng, đa công cụ và giàu tính dự báo. 

Theo báo cáo của Cục Thống kê – Bộ Tài chính, CPI tháng 3/2025 giảm nhẹ 0,03% so với tháng trước (MoM), tăng 1,3% so với cuối năm 2024 (Ytd) và tăng 3,13% so với cùng kỳ năm 2024 (YoY). 

CPI tháng 3 tăng thấp nhất 5 năm: Áp lực lạm phát đang dần hạ nhiệt. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Tính chung quý I/2025, CPI tăng bình quân 3,22% YoY – một con số được đánh giá là “ổn định một cách đáng kinh ngạc” trong môi trường toàn cầu bất ổn. 

Đáng lưu ý, chỉ số lạm phát cơ bản (core CPI) quý I chỉ tăng 3,01% YoY, phản ánh áp lực từ tổng cầu là khá khiêm tốn và chưa gây ra vòng xoáy giá – tiền lương – kỳ vọng giá nguy hiểm. Mấu chốt thành công không chỉ đến từ cấu trúc cân đối nội tại của rổ CPI mà còn nhờ sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa – tiền tệ – giá cả và khả năng dẫn dắt kỳ vọng thị trường. 

Diễn biến CPI quý I/2025 theo từng nhóm hàng: Thuốc và dịch vụ y tế tăng sốc, giao thông 'hạ nhiệt'. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Thịt lợn “leo dốc” 12,49%: Vì sao CPI vẫn không tăng theo?  

Theo báo cáo của Cục Thống kê, chỉ số giá thịt lợn trong tháng 3 tăng 3,58% MoM, dẫn đến mức tăng YoY trong quý I/2025 là 12,49%. Đây là mức tăng cao nhất trong nhóm thực phẩm và đóng góp 0,12 điểm phần trăm vào CPI tháng 3 – cao nhất trong tất cả các mặt hàng ăn uống. 

Nguyên nhân chính được xác định là do dịch tả lợn châu Phi  bùng phát tại 10 tỉnh thành, ảnh hưởng chưa hồi phục sau bão số 3 cuối năm 2024 và nhu cầu thịt lợn tăng mạnh trong mùa lễ hội sau Tết. 

Giá thịt lợn hơi phổ biến dao động từ 66.000–77.000 đồng/kg, kéo theo giá các sản phẩm từ thịt như mỡ tăng 2,95%, nội tạng tăng 1,55%, thịt quay – giò chả tăng lần lượt 0,99% và 0,22%. 

Y tế, nhà ở, dịch vụ 'kéo' CPI lên: Giao thông giảm giá mạnh nhất tháng 3/2025. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Tuy nhiên, tác động của giá thịt lợn đã được cân bằng một cách hiệu quả bởi sự giảm giá ở hàng loạt nhóm hàng thiết yếu khác. 

Nhóm lương thực trong tháng 3 giảm 0,83% MoM nhờ vào giá gạo giảm 1,13%, trong đó gạo tẻ thường giảm 1,23%, gạo nếp giảm 0,89%. Nguyên nhân là sản lượng lúa đông xuân đạt 10,9 triệu tấn, tăng 109.000 tấn YoY, cùng với động thái nới lỏng xuất khẩu gạo từ Ấn Độ khiến nguồn cung toàn cầu dồi dào hơn. 

Ngoài ra, giá rau tươi giảm 1,69% MoM, trái cây giảm 1,75%, trứng giảm 2,24%, thủy sản tươi sống giảm 1,06%. Các mức giảm này tương ứng làm giảm CPI từ 0,01 đến 0,03 điểm phần trăm, tạo nên “tác động triệt tiêu nội sinh” trong rổ CPI. Nhóm ăn uống ngoài gia đình cũng giảm nhẹ 0,03% MoM, góp phần “giữ chân” chỉ số giá chung không bị kéo theo bởi nhóm thịt lợn. 

Sự phân tán hợp lý trong cấu trúc rổ CPI, theo nguyên lý cân bằng trọng số và chi phí đẩy nội sinh, đã giúp tránh được hiệu ứng “dội ngược” khi một nhóm hàng tăng mạnh. 

Đây là minh họa điển hình cho tính bền vững của cơ chế kiểm soát giá thông qua đa dạng hóa rủi ro tiêu dùng và cung cầu ngắn hạn trong nền kinh tế. 

Chính sách vĩ mô ba mũi giáp công: tài khóa – tiền tệ – giá cả đồng loạt kích hoạt  

Bên cạnh cơ chế phân tán nội tại của rổ CPI, yếu tố quan trọng không kém là sự chủ động, đồng bộ và linh hoạt của điều hành vĩ mô. Cục Thống kê nhấn mạnh: “Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, chủ động thực hiện nhiều giải pháp nhằm kiểm soát lạm phát và giữ ổn định kinh tế vĩ mô”. 

Về tài khóa, hàng loạt chính sách được triển khai như giảm thuế VAT cho các nhóm hàng tiêu dùng phổ thông, miễn – giảm – gia hạn các loại thuế, phí và tiền sử dụng đất. Riêng thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu tiếp tục được điều chỉnh linh hoạt, qua đó giảm bớt áp lực chi phí vận tải và chi phí đầu vào sản xuất. 

Ở phương diện tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước giữ lãi suất điều hành ở mức thấp, can thiệp tỷ giá hiệu quả và điều tiết cung tiền hợp lý. Nhờ đó, doanh nghiệp không phải gánh thêm chi phí tài chính, từ đó hạn chế vòng lặp tăng giá đầu vào lan ra toàn bộ nền kinh tế. 

Đặc biệt, nhóm giao thông – chiếm tỷ trọng lớn trong rổ CPI – đã giảm tới 1,41% MoM, góp phần kéo CPI tháng 3 giảm 0,13 điểm phần trăm. Giá xăng giảm 3,61%, dầu diezen giảm 4,67%, dịch vụ vận tải công cộng giảm 1,75%. Bên cạnh đó, giá điện sinh hoạt giảm 0,14%, nước sinh hoạt giảm 1,63%, gas giảm 0,46%, tất cả tạo thành vùng đệm giá quan trọng giúp hãm lại các cú sốc chi phí từ thị trường quốc tế. 

Chính sự phối hợp đồng bộ giữa ba trụ cột – tài khóa, tiền tệ, điều tiết giá – đã phát huy hiệu quả như một “tấm khiên ba lớp” bảo vệ mặt bằng giá khỏi các cú sốc bất định từ bên ngoài. 

Tổng cầu phục hồi mạnh nhưng không “quá nhiệt”: Chìa khóa ổn định kỳ vọng giá  

Theo báo cáo của Cục Thống kê ngày 6/4/2025, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I tăng 6,93% YoY – cao nhất trong vòng 5 năm. Trong khi đó, tiêu dùng cuối cùng tăng 7,45%, tích lũy tài sản tăng 7,24%, xuất khẩu tăng 9,71% và nhập khẩu tăng 12,45%. Đây là những chỉ số phản ánh đà phục hồi mạnh mẽ của tổng cầu nội địa và ngoại thương. 

Tuy nhiên, điểm mấu chốt là tổng cầu tuy tăng nhưng chưa vượt quá khả năng cung ứng – cho thấy nền kinh tế vẫn nằm trong vùng “tăng trưởng không gây sốc giá”. Lạm phát cơ bản chỉ tăng 3,01% YoY, thấp hơn CPI chung, phản ánh rõ ràng rằng áp lực giá không đến từ nhu cầu tiêu dùng quá cao mà chủ yếu đến từ yếu tố cung – đặc biệt là thịt lợn và một số nhiên liệu. 

Lạm phát cơ bản quý I/2025 giảm sâu so với 2023: Tín hiệu kiểm soát giá ổn định trở lại. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Việc giữ ổn định kỳ vọng lạm phát – yếu tố mang tính tâm lý và có sức lan tỏa rất mạnh – cũng là một thành công lớn. 

Cục Thống kê khẳng định: “Giá hàng hóa và dịch vụ trên thị trường nhìn chung không có biến động bất thường, lạm phát trong tầm kiểm soát”. Thông điệp này không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn đóng vai trò như một cam kết chính sách giúp ổn định tâm lý thị trường và hành vi tiêu dùng – đầu tư. 

Kết hợp giữa tăng trưởng mạnh, kiểm soát giá chặt và truyền thông minh bạch, Việt Nam đang cho thấy một mô hình điều hành lạm phát vừa thực dụng vừa chiến lược, có thể học hỏi và nhân rộng trong bối cảnh thế giới đầy biến động. 

Chỉ số CPI quý I/2025 tăng 3,22% YoY trong bối cảnh giá thịt lợn tăng 12,49% là kết quả của một chuỗi can thiệp chính sách nhịp nhàng, kịp thời và hiệu quả. Thành công này đến từ khả năng cân bằng rổ hàng hóa, phối hợp chính sách tài khóa – tiền tệ – giá cả và đặc biệt là duy trì kỳ vọng thị trường ổn định. 

Điều đáng nói, tất cả diễn ra trong bối cảnh GDP tăng mạnh nhất 5 năm, thị trường hàng hóa không biến động bất thường và người tiêu dùng vẫn duy trì mức chi tiêu hợp lý. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiếp tục duy trì ổn định vĩ mô và hướng đến tăng trưởng bền vững, bất chấp những biến động khó lường từ thế giới bên ngoài. 

>> GDP quý I/2025 lập đỉnh 5 năm: Điều gì đang giúp nền kinh tế vượt bão toàn cầu?