'Hạt tỷ đô' của Việt Nam đối mặt 'cửa ải' mới của EU 

EUDR là một trong những chính sách nghiêm ngặt của EU nhằm hạn chế tác động tiêu cực của ngành nông nghiệp đối với rừng, yêu cầu các sản phẩm như cà phê, gỗ, cao su phải có chứng nhận không gây mất rừng hoặc suy thoái rừng. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp muốn xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu – vốn chiếm 40-50% kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam – sẽ phải chứng minh nguồn gốc sản phẩm và cam kết sản xuất bền vững. 

Đây vừa là một rào cản mới, nhưng đồng thời cũng là động lực để ngành cà phê Việt Nam nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu bền vững và tiếp tục duy trì vị thế trên thị trường quốc tế. 

Nhiều doanh nghiệp cà phê Việt Nam đã sớm có những bước đi chiến lược để thích ứng với EUDR. 

Công ty TNHH MTV Xuất Nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) từ năm 2009 đã liên kết với 45.000 hộ nông dân để phát triển vùng trồng đạt tiêu chuẩn quốc tế. Hiện tại, công ty sở hữu 50.000 ha vùng trồng cà phê đáp ứng các tiêu chí bền vững và xuất khẩu sang hơn 120 quốc gia, trong đó Châu Âu vẫn là thị trường trọng điểm. 

Miss Ede, một thương hiệu cà phê đặc sản, cũng đi đầu trong xu hướng phát triển bền vững khi sở hữu chứng nhận 4C (Common Code for Coffee Community) – bộ tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, xã hội và kinh tế. Đáng chú ý, doanh nghiệp này còn là đơn vị đầu tiên ở Đắk Lắk đạt chứng nhận vùng trồng không xâm lấn rừng tự nhiên theo EUDR. 

Tập đoàn Intimex, một trong những đơn vị xuất khẩu cà phê hàng đầu Việt Nam, khẳng định đã có sản phẩm đạt chứng nhận EUDR và sẵn sàng xuất khẩu ngay khi quy định có hiệu lực. 

Nhiều doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng với quy định mới của EU. Ảnh minh họa

>> Giá cao nhất mọi thời đại, ‘cây ATM’ lại nhả vài tỷ USD cho nông dân Tây Nguyên  

Dù đã có sự chuẩn bị, việc tuân thủ EUDR vẫn đặt ra nhiều khó khăn cho ngành cà phê Việt Nam. Một trong những trở ngại lớn nhất là chi phí xác định nguồn gốc vùng trồng, vốn rất cao và không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ tiềm lực tài chính để thực hiện. 

Bên cạnh đó, do mô hình sản xuất cà phê ở Việt Nam chủ yếu dựa vào các hộ nông dân nhỏ lẻ, việc truy xuất nguồn gốc càng trở nên phức tạp. Điều này đòi hỏi một hệ thống quản lý dữ liệu đồng bộ và minh bạch. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tổ chức chứng nhận quốc tế đủ uy tín để hợp tác. 

Một vấn đề khác là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – yếu tố quan trọng để chứng minh tính hợp pháp của vùng trồng – vẫn còn nhiều bất cập. Điều này có thể khiến một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong quá trình chứng minh nguồn gốc sản phẩm theo yêu cầu của EU. 

Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực. Trong đó, đáng chú ý là việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu vùng trồng và rừng nhằm đảm bảo truy xuất nguồn gốc. Tổ chức Sáng kiến Thương mại Bền vững (IDH) của Hà Lan đã phối hợp với Bộ để thí điểm hệ thống này tại Lâm Đồng và Đắk Lắk, thu thập thông tin về 130.000 ha rừng và 136.000 ha cà phê. 

Ngoài ra, Bộ cũng đề xuất một loạt biện pháp để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận quy định EUDR, bao gồm: 

Giám sát vùng trồng có nguy cơ cao, đặc biệt là các khu vực trồng xen kẽ rừng. 

Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tài nguyên và vùng trồng cà phê. 

Số hóa và cập nhật dữ liệu bản đồ địa chính, giúp doanh nghiệp dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. 

Hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các chứng chỉ bền vững như 4C, Rainforest Alliance, UTZ, Fair Trade… 

>> Giá tăng sốc nhưng cà phê chỉ là 'á quân', đây mới là mặt hàng xuất khẩu số một của Việt Nam trong 2 tháng đầu năm nay