Hé lộ 5 chính sách đặc thù giúp 'hút' vốn cho đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. HCM 

Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội nhằm thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. HCM đến năm 2035. 

Theo dự thảo, Bộ đề xuất 5 chính sách lớn để huy động nguồn lực đầu tư. Trước tiên, Thủ tướng Chính phủ được trao thẩm quyền huy động vốn trong một số trường hợp cụ thể. 

Trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, Thủ tướng có thể quyết định phát hành trái phiếu Chính phủ để bổ sung dự toán và kế hoạch đầu tư hàng năm cho các dự án đường sắt đô thị nếu dự toán ngân sách Nhà nước không đáp ứng tiến độ. Ngoài ra, Thủ tướng được phép sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác mà không phải thực hiện theo thứ tự ưu tiên như quy định pháp luật hiện hành. 

Thủ tướng cũng được quyền huy động vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi nước ngoài cho dự án đường sắt đô thị, đồng thời được phép áp dụng các quy định của nhà tài trợ nước ngoài nếu pháp luật Việt Nam chưa có hoặc có nhưng khác biệt. 

Chính sách thứ hai liên quan đến việc ngân sách Trung ương sẽ cân đối và bổ sung vốn có mục tiêu cho ngân sách địa phương trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn 2026-2030 và 2031-2035. 

Thứ ba, Hội đồng Nhân dân thành phố có trách nhiệm cân đối, bố trí vốn từ ngân sách địa phương trong các kỳ trung hạn, hàng năm cũng như từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi và các nguồn vốn hợp pháp khác. 

Thứ tư, dự án đường sắt đô thị sẽ được phân bổ vốn qua các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn, với mức vốn phù hợp tiến độ từng dự án và không giới hạn phần vốn chuyển tiếp sang kỳ kế hoạch tiếp theo. 

Cuối cùng, UBND các thành phố được giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư và quyết định bố trí vốn từ ngân sách thành phố trong kế hoạch trung hạn và hàng năm để triển khai các hoạt động trước đối với dự án. Các nhiệm vụ này bao gồm chi phí của chủ đầu tư, ban quản lý dự án, đào tạo nhân lực, tư vấn, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, truyền thông và các nội dung liên quan khác. 

Mục tiêu của dự thảo Nghị quyết là huy động nguồn lực để triển khai đầu tư, rút ngắn trình tự, thủ tục, đào tạo nguồn nhân lực, đồng thời khai thác hiệu quả nguồn lực quỹ đất. Chính phủ cũng hướng đến việc phân cấp, phân quyền cho Hà Nội và TP. HCM để phù hợp với tình hình thực tế, đáp ứng nhu cầu phát triển, đảm bảo hiệu quả các dự án đường sắt đô thị. 

Ngoài chính sách về vốn, dự thảo còn tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, quản lý vật liệu xây dựng, và phòng chống tham nhũng, lãng phí. Một chương riêng được thiết kế để bổ sung chính sách đặc thù giúp TP. HCM tăng tốc các dự án đường sắt đô thị đang triển khai. 

Hiện tại, Hà Nội đã vận hành tuyến đường sắt đô thị số 2A (Cát Linh - Hà Đông) dài 13km và đang triển khai tuyến số 3 (Nhổn - ga Hà Nội) với đoạn trên cao dài 8,5km. TP HCM đã đưa vào khai thác tuyến số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) dài 19,7km. Tuy nhiên, sau hơn 15 năm triển khai, tiến độ thực hiện các dự án vẫn chậm, chưa đáp ứng nhu cầu vận tải, trong khi tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng. 

Quốc hội được kêu gọi ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm huy động nguồn lực và rút ngắn trình tự thủ tục, tạo điều kiện thúc đẩy đầu tư, hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị. Theo quy hoạch đến năm 2035, mạng lưới này tại Hà Nội và TP. HCM được kỳ vọng đảm nhận từ 30-40% thị phần vận tải hành khách công cộng, góp phần giảm tải áp lực giao thông đô thị và cải thiện chất lượng sống cho người dân. 

>> Hoa Binh Group của đại gia Đường 'bia' muốn làm đường cao tốc, đường sắt đô thị trên cao với chi phí rẻ bằng 1/3