Khám phá “bí ẩn” của những di sản tại Thủ đô 

Dấu ấn văn hóa, nghệ thuật di sản  

Trên con phố Lê Thánh Tông, bức họa ở giảng đường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội ), nơi xưa kia là Đại học Đông Dương, rồi Đại học Tổng hợp có một bức họa khổng lồ được vẽ theo phong cách bích họa châu Âu, nhưng nội dung tác phẩm lại hoàn toàn mang chất Việt. 

Bức họa khổng lồ có kích thước 11x7m, đặt ở trung tâm giảng đường. Trung tâm bức hoạ là cổng tam quan truyền thống quen thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, nằm dưới một tán cây cổ thụ. Hai bên cổng là một đôi câu đối về sự học, dịch nghĩa là: “Nhân tài là nguyên khí quốc gia/Đại học là gốc của giáo hóa”. 

Khoảng không gian rộng trước cổng tam quan, là nơi họa sĩ mô tả sinh động chân dung của những con người của xã hội Việt Nam cách đây tròn một thế kỷ. Họ thực hiện các động tác thể hiện các chuyên môn khác nhau mà ngôi trường đào tạo như việc bác sĩ thú y điều trị một con bò, các nhà hóa học thực hiện phân tích, bác sĩ thực hiện việc kích thích, tiêm vaccine… 

Chưa hết, điều bất ngờ tiếp theo, tác giả của bức họa khổng lồ này là hoạ sĩ Victor Tardieu – Hiệu trưởng đầu tiên của Đại học Mỹ thuật Đông Dương, cái nôi đào tạo ra hàng loạt nhân tài mỹ thuật cho đất nước, giúp mỹ thuật Việt vang danh thế giới. 

Một đặc trưng của Hà Nội là những con phố Pháp, những công trình do người Pháp xây dựng. Những con phố Pháp điển hình ở khu vực quận Hoàn Kiếm được thiết kế ô bàn cờ, luôn một sự hài hoà, đầy nhịp điệu giữa các toà nhà – vườn hoa – mặt nước. Trục đường từ Lý Thái Tổ - Lê Thánh Tông có những điểm nhấn về kiến trúc như: Ngân hàng Nhà nước - Bắc Bộ Phủ - Nhà hát Lớn – Đại học Tổng hợp là một điển hình như thế, đan xen những công trình kiến trúc là những vườn hoa: Diên Hồng, Cổ Tân, Tao Đàn... 

Nếu đi bộ ở khoảng cách gần, công chúng sẽ ngạc nhiên khi giữa Hà Nội hiện đại, hàng rào sắt của toà nhà Bắc Bộ phủ lại có đầy những “vết sẹo” lồi lõm. Thậm chí có cả những thanh sắt bị xuyên thủng, hay trên thanh sắt còn găm những mẩu kim loại. Những “vết sẹo” này có một lịch sử độc đáo, đầy bi tráng. 

Cách mạng tháng Tám thành công tại Hà Nội vào ngày 19/8/1945. Mốc son đánh dấu sự thành công này là khi quân ta chiếm Phủ Thống sứ Bắc Kỳ - nơi chính là Nhà khách Chính phủ hiện nay. Khi toàn quốc kháng chiến nổ ra tháng 12/1946, Bắc Bộ phủ là một trong những nơi quân Pháp tập trung lực lượng mạnh nhất để chiếm lại. Hỏa lực quân Pháp vượt trội, không ngạc nhiên khi những vết sẹo trên hàng rào sắt chủ yếu hướng từ bên ngoài vào. 

Sáng tạo trên nền di sản kiến trúc  

Hàng ngày, người ta vẫn đi qua, hoặc chỉ dừng lại để check-in những di sản kiến trúc Pháp cổ. Nhưng dịp tháng 11 này, hàng loạt công trình kiến trúc Pháp mở cửa đón cộng đồng, trong Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024 mang tên "Giao lộ sáng tạo". 

Nếu tính theo trục Bắc - Nam, Cung Thiếu nhi Hà Nội là điểm khởi đầu. Đây cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa, sáng tạo dày đặc nhất. Mỗi người, dù những sở thích khác nhau về nghệ thuật đều tìm thấy điều mình yêu thích trong không gian này, khi tại đây vừa có các cuộc triển lãm – workshop - tọa đàm về nghệ thuật thị giác, cuộc thi vẽ tranh trên sân; vừa có những buổi trình chiếu - tọa đàm về điện ảnh… Trong khi đó, Bảo tàng Lịch sử quốc gia là một show diễn về thời trang của các đơn vị nghiên cứu, phục hồi cổ phục và thực hành âm nhạc. 

Nhà hát Lớn, ngoài những show âm nhạc, thời trang sẽ có một Lễ diễu hành tôn vinh, quảng bá 7 lĩnh vực sáng tạo bao gồm: thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật dân gian, thiết kế, phim ảnh, ẩm thực, văn học, nghệ thuật truyền thống và âm nhạc. 

Điểm cuối của "trục sáng tạo" này là Đại học Quốc gia Hà Nội (Đại học Tổng hợp cũ). Tại đây, Ban Tổ chức sẽ trưng bày cụm các tác phẩm nghệ thuật tương tác độc đáo, gợi mở những cảm thức xưa cũ về kiến trúc và mỹ thuật Đông Dương, trong cảm quan đa dạng của những kiến trúc sư, họa sĩ và nghệ sĩ hiện tại.