Kiến trúc sư người Việt trực tiếp thiết kế công trình lừng danh thế giới được ví như 'quốc bảo' của xứ sở nghìn lẻ một đêm, UNESCO tôn vinh là di sản lịch sử, văn hóa nhân loại
Đặc biệt, bản thiết kế để đời này được vị kiến trúc sư gốc Việt cho ra đời trong vòng 30 phút.
Trong danh sách những điểm đến không thể bỏ qua khi ghé thăm Thủ đô Rabat của Morocco, Lăng vua Mohammed V là một công trình nổi bật, được xem như biểu tượng của thành phố này. Lăng mộ nằm bên bờ sông Bou Regreg, có diện tích hơn 1.500m², mang đậm phong cách kiến trúc Ả Rập với tường đá trắng và mái ngói xanh – màu đặc trưng trên quốc kỳ Morocco.
Tọa lạc đối diện Nhà thờ Hồi giáo Hassan, trong khu vực đi bộ Yacoub al-Mansour, lăng mộ là nơi yên nghỉ của vua Sultan Mohammed V cùng hai con trai là Sultan Hassan II và Hoàng tử Moulay Abdallah. Không chỉ mang giá trị văn hóa và lịch sử, công trình còn được ví như "quốc bảo". Song, ít ai biết rằng đằng sau công trình mang đậm hồn cốt Morocco ấy lại là dấu ấn của một kiến trúc sư gốc Việt - ông Eric Võ Toàn.
Vất vả tha hương để theo đuổi đam mê
Eric Võ Toàn tên thật là Võ Toàn Công từng được đánh giá là một trong những người Việt nổi bật trên trường quốc tế trong lĩnh vực kiến trúc suốt những năm 1950. Niềm đam mê thiết kế nhen nhóm từ thời niên thiếu tại Sài Gòn, nhưng vì hoàn cảnh gia đình, ông buộc phải rời quê hương năm 1945 để sang Pháp kiếm sống.
Eric Võ Toàn phụ trách thiết kế lăng mộ vua Mohammed V
Đến Paris năm 1946 sau hành trình gian khổ bằng tàu viễn dương, ông từng bước dựng lại ước mơ. Không bằng cấp, không người thân, ông vừa học vừa làm để tồn tại. Cuối cùng, bằng nghị lực phi thường, ông thi đỗ vào trường Mỹ thuật Paris – điều hiếm có với một thanh niên châu Á thời hậu chiến. Năm 1954, ông suýt đoạt giải thưởng kiến trúc danh giá Roma.
Tuy nhiên, thời cuộc thay đổi sau thất bại của Pháp tại Điện Biên Phủ. Ông từ chối nhập quốc tịch Pháp, dẫn đến việc không được nhận giải thưởng và cũng khó tìm được công việc phù hợp.
Năm 1961, cơ hội đến khi ông được mời thiết kế gian hàng Việt Nam tại Hội chợ quốc tế Casablanca. Gian trưng bày độc đáo đã khiến vua Hassan II ấn tượng mạnh khi ghé thăm. Nhà vua đã trực tiếp tiếp kiến Eric Võ Toàn, đề nghị ông thiết kế lăng mộ tưởng niệm vua cha – Mohammed V.
Khi được hỏi về ý tưởng, ông chỉ xin một tờ 5 Dirhams – đồng tiền có in hình tháp Hassan với khoảng đất trống phía trước – và nói: “Xin Đức vua hãy đưa tôi tờ 5 Dirhams, tôi sẽ ngay lập tức đưa cho ngài thứ mà ngài cần”. Chỉ sau chưa đầy 30 phút, bản vẽ đã hoàn thành, khiến vua Hassan II vô cùng kinh ngạc. Đó là khởi đầu cho hành trình để đời của kiến trúc sư gốc Việt tại Morocco.
Kỳ quan mang tầm vóc lịch sử
Vài tháng sau khi bản thiết kế được Hoàng gia Morocco phê duyệt, Eric Võ Toàn được bổ nhiệm làm Tổng công trình sư, phụ trách toàn bộ việc xây dựng lăng mộ. Với tính cách tỉ mỉ, ông trực tiếp tuyển chọn hơn 400 thợ thủ công bản địa, cùng làm việc trong suốt 14 năm. Từng phiến đá, từng chi tiết trang trí đều được ông đích thân lựa chọn, tạo nên một công trình kỳ vĩ đến mức người dân Morocco vẫn thán phục khi chiêm ngưỡng.
Lăng mộ được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng từ Italia, vận chuyển bằng đường biển. Mái ngói hình kim tự tháp màu xanh lá cây phủ lên toàn bộ công trình – màu biểu trưng cho quốc gia nằm bên bờ Đại Tây Dương . Nội thất bên trong nổi bật với các bức tường chạm khắc họa tiết, thư pháp Ả Rập đầy tinh xảo và rực rỡ sắc màu.
Theo yêu cầu của vua Hassan II, toàn bộ nền được lát đá xám nhập từ Italia, mỗi viên đá có giá lên tới 800 USD, do chính tay ông lựa chọn. Những chi tiết trang trí bằng vàng, đồng được chạm khắc tỉ mỉ, thể hiện trình độ thủ công điêu luyện. Cầu thang dẫn tới nơi đặt thi hài vua Mohammed V được thiết kế mở, giúp khách tham quan có thể bao quát toàn bộ nội thất. Thi hài nhà vua đặt chính giữa trên nền đá cẩm thạch xanh, còn hai góc phòng là áo quan của hai hoàng tử, trong đó có Hoàng tử Moulay Abdallah.
Công trình được các chuyên gia kiến trúc đánh giá là kỳ quan lộng lẫy bậc nhất trong lịch sử Morocco, thể hiện trình độ và gu thẩm mỹ vượt thời đại của người thiết kế. Nhờ dấu ấn ấy, Eric Võ Toàn trở thành “thần tượng” của người dân Morocco.
Lăng Mohammed V sau này được UNESCO công nhận là di sản văn hóa, lịch sử của nhân loại – minh chứng rõ rệt nhất cho tài năng và tầm vóc của một kiến trúc sư Việt Nam tại xứ sở nghìn lẻ một đêm.
Ảnh: Internet
Nguồn: Tổng hợp
