Kiến trúc sư Việt Nam đứng sau thiết kế độc đáo của Dinh Độc Lập: Từng là người châu Á duy nhất giành giải thưởng ‘Khôi nguyên La Mã’, 'cha đẻ' hàng loạt công trình biểu tượng
Ông cũng có đóng góp quan trọng vào quy hoạch tổng mặt bằng của Hà Nội (đến năm 2000) và quy hoạch Hải Phòng.
Vị kiến trúc sư tài ba
Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ sinh ngày 17/09/1926 tại làng Lang Xá, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế (nay là TP Huế), lớn lên trong một gia đình trí thức với người cha là giáo viên Trường Kỹ thuật Huế. Mặc dù gia đình gặp khó khăn về kinh tế, ông được ông ngoại dạy chữ Nho và theo học nghề tiện tại trường của cha. Với tư chất thông minh và môi trường học thức, ông nhanh chóng phát triển cả tay nghề và kiến thức Hán Nôm, những yếu tố quan trọng góp phần vào sự nghiệp sau này.
Sau khi hoàn thành trung học, Ngô Viết Thụ thi đỗ vào Trường Kiến trúc Đà Lạt và kết hôn với bà Võ Thị Cơ. Tốt nghiệp xong, ông được gia đình vợ tạo điều kiện du học tại Pháp, mặc dù hoàn cảnh gia đình còn khó khăn. Vợ ông đã nghỉ học để phụ giúp gia đình, hỗ trợ chồng trong suốt thời gian học tập. Trong suốt quãng thời gian tại Paris, Ngô Viết Thụ tập trung hoàn toàn vào học, không tham gia các buổi dạ vũ mà chỉ miệt mài vẽ đồ án.
Ông theo học tại Trường Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật Paris, nơi ông đã giành giải thưởng Paul Bigot do Viện Hàn lâm tổ chức. Năm 1955, Ngô Viết Thụ bảo vệ thành công đồ án tốt nghiệp và tham gia cuộc thi danh giá "Giải thưởng lớn Rôma", một cuộc thi dành cho các tài năng trẻ trong lĩnh vực nghệ thuật. Ngô Viết Thụ được mời vào vòng chung kết mà không cần qua vòng sơ khảo, nhờ thành tích học tập xuất sắc.
Trong cuộc thi, ông chọn thiết kế một ngôi thánh đường bên bờ Địa Trung Hải . Tuy nhiên, gần hết thời gian nộp bài, ông nhận ra thiết kế của mình không phù hợp với xu hướng hiện đại. Quyết định mạo hiểm, ông vẽ lại đồ án theo phong cách hiện đại. Để tiết kiệm thời gian, ông tự chế tạo một thiết bị vẽ nhanh, giúp hoàn thành đồ án trong chưa đầy một tuần. Kết quả, Ngô Viết Thụ giành giải "Khôi nguyên La Mã" với số phiếu 28/29 từ Ban giám khảo, trở thành người châu Á duy nhất giành được giải thưởng này.
Khi nhận tin chiến thắng, ông ngay lập tức gửi điện tín về Huế và Đà Lạt thông báo cho gia đình. Thành công này không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn mang lại sự kính trọng từ bạn bè và chính quyền. Sau đó, ông nhận được tài trợ nghiên cứu về quy hoạch và kiến trúc tại cung điện Medicis ở Rome. Những triển lãm kiến trúc của ông, cùng với các nhà đoạt giải "Khôi nguyên La Mã", luôn có sự tham gia của Tổng thống Pháp và Ý trong các buổi lễ khánh thành.
Và những bản thiết kế vĩ đại
Ngô Viết Thụ không chỉ nổi bật với tài năng thiết kế kiến trúc, mà còn là một chuyên gia am hiểu sâu sắc về phong thủy. Ông khéo léo áp dụng các nguyên tắc phong thủy vào từng bản vẽ, tạo ra những công trình không chỉ đẹp mắt mà còn mang lại sự hài hòa và may mắn. Sau khi trở về Việt Nam, Ngô Viết Thụ đã góp phần thiết kế nhiều công trình quan trọng, có giá trị biểu tượng và vẫn tồn tại đến ngày nay.
Các công trình nổi bật trong sự nghiệp của ông bao gồm Dinh Độc Lập , Viện Đại học Huế, nhà thờ Phủ Cam (Huế), Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt, chợ Đà Lạt, Trường Đại học Nông nghiệp Sài Gòn, Trường Đại học Y khoa Sài Gòn, công trường Mê Linh, Bệnh viện Sông Bé 500 giường (1985), khách sạn Century Huế (1990) và phác thảo chùa Trúc Lâm Đà Lạt. Ông cũng đóng góp vào quy hoạch tổng mặt bằng của Hà Nội (đến năm 2000) và quy hoạch Hải Phòng.
Trong tất cả các công trình, Dinh Độc Lập là công trình mà ông tâm đắc nhất và cũng là biểu tượng của Sài Gòn. Thiết kế của Dinh Độc Lập đã thể hiện rõ nét quan niệm kiến trúc Việt hiện đại, không theo trường phái cổ điển mà vẫn giữ được sự hài hòa và mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Công trình này hoàn toàn khác biệt so với các thiết kế cùng thời, đặc biệt là kiến trúc cổ điển Pháp hay kiến trúc cung đình.
Dinh Độc Lập còn mang trong mình những yếu tố phong thủy đặc biệt. Thiết kế hình chữ "Cát" không chỉ tượng trưng cho sự may mắn mà còn thể hiện sự thịnh vượng, vì công trình được xây dựng trên long mạch, với mong muốn mang lại phúc lộc cho toàn xã hội. Đây là dấu ấn đậm nét trong phong cách thiết kế của Ngô Viết Thụ, một kiến trúc sư tài ba với tầm nhìn sáng tạo và tinh tế.
